Oorzaken van agressie in het jeugdvoetbal blootgelegd?

Inleiding

Vind je het ook niet kunnen dat scheidsrechters het slachtoffer worden van agressie? Ongeveer twee derde van de scheidsrechters (66%), actief in het jeugdvoetbal, geeft in deze studie aan dat men reeds het slachtoffer is geworden van een vorm van agressie. Hoewel elke persoon een mening heeft over wat precies de oorzaak is van agressie ten aanzien van scheidsrechters, blijkt dat er amper wetenschappelijke aandacht wordt besteed aan wat er nu echt verkeerd loopt. In dit artikel worden daarom verschillende mogelijke oorzaken blootgelegd.

Wat zijn de oorzaken van agressie?

Bijna iedereen is in zijn leven wel eens naar een voetbalwedstrijd gaan kijken, ‘in het echt’ of op de televisie, en heeft dus wel eens meegemaakt dat een scheidsrechter het slachtoffer werd van één of andere vorm van agressie. Of het nu een trainer was die de scheidsrechter verbaal beledigde, een supporter die de scheidsrechter bedreigde of een speler die een scheidsrechter een duw verkocht, bijna iedereen weet dat agressie niet acceptabel is in de (jeugd)voetbalwereld.

In het eerste deel van dit onderzoek werd er nagegaan aan de hand van een online-survey hoeveel en hoe vaak scheidsrechters reeds slachtoffer zijn geworden van 3 vormen van agressie in het jeugdvoetbal: bedreigingen, verbale en fysieke agressie. Wat voornamelijk opvalt is dat een grootste deel van de scheidsrechters reeds slachtoffer is geworden van verbale agressie en dat ze ook het vaakst slachtoffer worden van deze agressievorm. Desalniettemin wordt men ook vaak slachtoffer van bedreigingen en iets minder van fysieke agressie.

In het tweede deel werden er 14 personen geïnterviewd, die ofwel de rol van scheidsrechter, jeugdvoetballer of jeugdcoördinator bekleden, om na te gaan waarom jeugdspelers agressie plegen ten aanzien van de scheidsrechter. Daaruit blijkt dat er 7 mogelijke oorzaken zijn van agressie.

Een complex van oorzaken

Een eerste mogelijke oorzaak waarom jeugdspelers zich laten verleiden tot agressie is dat men zich zo inleeft in de wedstrijd dat men vergeet wat de regels zijn.

“Ik moet eerlijk toegeven dat ik inderdaad soms in de wedstrijd word meegesleept. En dat ik toch achteraf spijt heb van dingen die ik gedaan heb. Dat ik bepaalde handelingen heb gedaan die over de schreef gingen. Dat ik misschien sportiever had kunnen zijn. Maar dat is ook een deel van voetballer zijn vind ik. Een beetje die competitiviteit.’’

Dit legt ook meteen een volgende mogelijke oorzaak bloot, namelijk dat spelers vaak druk ervaren om goed te presteren en zo de nadruk minder op plezier leggen. Het is nu eenmaal eigen aan het voetbal dat men de wedstrijd probeert te winnen. De manier waarop is echter niet altijd acceptabel. Het bedreigen van een scheidsrechter om zo de scheidsrechter schrik aan te jagen en een voordeel te krijgen, is een voorbeeld van een foute manier.

Daarnaast blijkt ook dat de voetbalcultuur een mogelijke oorzaak is. Als ploeg vormt men een sfeer of een klimaat van wat mag en niet mag. Daarin spelen verschillende personen een belangrijke rol: de spelers zelf, de trainers, de ouders, de supporters, de club, de Koninklijke Belgische Voetbalbond, etc. Elke verschillende persoon heeft een bepaalde visie over wat wel of niet mag, maar wordt in bepaalde mate beïnvloed door de voetbalcultuur die bij de eigen ploeg aanwezig is.

Een vierde mogelijke oorzaak is dat er bij sommige wedstrijden speciale wedstrijdomstandigheden aanwezig zijn. Zo zijn sommige wedstrijden belangrijker om te winnen wanneer er bijvoorbeeld een kampioenschapstitel op het spel staat of wanneer de wedstrijd wordt gespeeld tussen twee rivaliserende clubs. Bij dergelijke wedstrijden is er een grotere kans dat de emoties hoog oplaaien en dat er agressie wordt gepleegd, zowel op als naast het voetbalplein.

Dit brengt ons dan ook bij de vijfde mogelijke oorzaak, namelijk agressief gedrag van toeschouwers. Iedereen die aanwezig is bij een voetbalwedstrijd, weet dat er vanaf de zijlijn wordt geroepen richting spelers en scheidsrechter. Jammer genoeg worden er niet altijd positieve dingen geroepen en gaat men als supporter vaak over de schreef. Dit heeft invloed op het gedrag van de spelers, zeker in het jeugdvoetbal, waardoor agressie in de hand wordt gewerkt.

Een zesde mogelijke reden waarom men agressie pleegt ten aanzien van de scheidsrechter moet bij de scheidsrechter zelf worden gezocht. Zo blijkt dat deze rol kwetsbaar is omdat men bijvoorbeeld enorm veel beslissingen moet nemen in een korte tijdsperiode. Heeft men als scheidsrechter een gebrek aan uitstraling, een gebrek aan ervaring of een gebrek aan autoriteit, dan bestaat de kans dat men sneller agressie zal plegen. Ook wanneer een scheidsrechter nooit zelf heeft gevoetbald, en dus moeite heeft om zich in te leven in de voetballers, is de kans groter dat er agressie is.

Ten slotte geven voetballers aan dat men sneller agressie pleegt ten aanzien van de scheidsrechter omdat dit vaak ongestraft blijft. Zo treedt men amper op voor verbale agressie of zijn zelfs de straffen voor fysieke agressie vaak milder dan nodig is.

Conclusie

Uit dit onderzoek blijkt dat er verschillende oorzaken zijn van agressie gepleegd door jeugdspelers ten aanzien van de scheidsrechter. Het is belangrijk om de oorzaken niet geïsoleerd te benaderen, maar om verschillende oorzaken samen aan te pakken door verschillende personen in de voetbalwereld. Dit wordt prachtig duidelijk gemaakt in volgend citaat:

“Maar iedereen moet een beetje zijn verantwoordelijkheid nemen natuurlijk. De spelers, de trainers, hoe de club zich profileert, de scheidsrechter die alles op het veld in goede banen moet leiden. Dat is niet altijd even gemakkelijk he.’’.