Kapitaalvlucht als reactie op politieke schokken
Obelix tegen de socialisten
In de maanden na de verkiezing van de socialist François Hollande als nieuwe president van Frankrijk, klonk in de media alsmaar vaker dat vermogende Fransen, onder wie Gérard Depardieu, met hun kapitaal naar het buitenland vluchtten. De rijkentaks, een belangrijke verkiezingsbelofte van Hollande, zou de oorzaak zijn van deze kapitaalvlucht. Ook in België zou de notionele interestaftrek, een fiscale maatregel van de regering van de linkse premier Elio Di Rupo, geleid hebben tot het vertrek van een aantal multinationals naar het buitenland.
Linkse en rechtse partijen hebben vaak verschillende prioriteiten in hun economisch beleid. Zo zouden linkse partijen de werknemerskaart trekken en aandringen op meer overheidsinterventie en lagere belastingen op arbeid. De rechtse vleugel kiest dan weer de kaart van de werkgevers en streeft naar een vrijere markt met lagere belastingen op kapitaal. De overgang van een rechtse naar een linkse regering, en vice versa, zou dus kunnen leiden tot verregaande veranderingen in het beleid. De politieke onzekerheid, van zowel werkgevers als werknemers, die hiermee gepaard gaat kan leiden tot kapitaalvlucht: onzekere inwoners vluchten met hun kapitaal naar het buitenland uit vrees dat, door toedoen van de nieuw verkozen regering, de toekomstige waarde ervan zal afnemen. Vooral de overgang van een rechtse naar een linkse regering zou kapitaalvlucht in de hand werken: links streeft namelijk vaker naar hogere belastingen op kapitaal. Deze stellingen worden echter niet bevestigd door het onderzoek: noch een politieke schok, noch de hoogte van belastingen lijken een impact te hebben op kapitaalvlucht.
Uit recente analyse blijkt echter dat de beslissing van inwoners om hun kapitaal naar het buitenland te versluizen niettemin afhangt van een aantal andere zaken af. Zo wordt de combinatie van een globale risicoschok, waarvan de recente globale financiële crisis een goed voorbeeld is, en een oplopende overheidsschuld geassocieerd met toenemende kapitaalvlucht. Daarom is het voor de Europese lidstaten sterk aangeraden zich consequent te houden aan het Stabiliteits – en Groeipact. Europese landen met te hoog oplopende schulden worden, vooral in tijden van crisis, niet langer gezien als ‘veilige havens’ en lopen dus een verhoogd risico op kapitaalvlucht.
Bovendien speelt ook de centraliteit van een land binnen het Europees handelsnetwerk een belangrijke rol. Vooral in een land dat veel exporteert, zoals Duitsland, zullen de binnenlandse investeerders minder snel geneigd zijn hun kapitaal naar het buitenland te verplaatsen: de kans dat dit land zijn uitstaande schuld niet meer kan aflossen is, door het overschot op de handelsbalans, namelijk erg klein. Kan het land zijn verplichtingen toch niet nakomen, dan zal het vaak moeiteloos toegang krijgen tot buitenlandse kredieten. Wanneer landen, zoals Spanje en Griekenland, echter decennialang boven hun stand leven door meer in dan uit te voeren, worden ze extra kwetsbaar. Het tekort dat ontstaat moet namelijk betaald worden met buitenlands geld wat het land erg afhankelijk maakt van buitenlandse kredietverleners. Wanneer die laatste het land, om de een af andere reden, niet meer vertrouwen zullen ze hun kapitaal snel laten wegstromen naar het buitenland en zo het hele financiële systeem op de helling zetten.
Factoren zoals het globale risico, de binnenlandse schuld en tekorten op de handelsbalans lijken dus een grotere impact te hebben op het plaatsvinden van kapitaalvlucht dan dat politieke schokken dat hebben. Berichten zoals de volgende uit de Franse editie van Marianne
“Depuis l'élection de François Hollande, les plus riches contribuables français fuiraient l'Hexagone. […] La grande transhumance aurait commencé. Tout le monde le dit, l'écrit, le crie : patrons, banquiers, créateurs de mode, footballeurs, économistes, éditorialistes... La nouvelle politique fiscale du gouvernement Ayrault pousserait les plus nantis à l'exil.”[1]
kunnen dus op basis van dit onderzoek niet bevestigd worden.
[1] Levy, Emmanuel (18 augustus 2012). Les riches fuient la France d'Hollande... Info ou Intox? Marianne. Gevonden op 21/05/2012 van http://www.marianne.net/Les-riches-fuient-la-France-d-Hollande-Info-ou-Intox_a221711.html
