Gedifferentieerde instructie aan de hand van tablets: een interventieonderzoek bij leerlingen van het vijfde leerjaar

DIFFERENTIATIE IN DE KLAS: WAAROM NIET AAN DE HAND VAN TABLETS?

Willen we niet allemaal dat de mogelijkheden van alle kinderen worden geoptimaliseerd in de klas? En is het niet raar om ICT uit de klas te bannen in een maatschappij waar het gebruik van deze technologieën zo duidelijk aanwezig is?

Met deze vragen in het achterhoofd werd in het uitgevoerde onderzoek nagegaan of er met gedifferentieerde instructie aan de hand van tablets rekening kan worden gehouden met de individuele noden van leerlingen uit het vijfde leerjaar. Voor het onderzoek werden lessen wereldoriëntatie ontworpen waarbij aldus gedifferentieerde instructie aan de hand van tablets werd toegepast. De lessen vonden plaats in vier klassen van het vijfde leerjaar, bij leerlingen die amper of nooit gewerkt hadden met tablets in de klas. Aan de hand van tests voordien en nadien werd nagegaan of de leerlingen bijgeleerd hebben tijdens de lessen en wat zijzelf en de leerkrachten vonden van deze lessen.

Gedifferentieerde instructie: wat is dat?
Gedifferentieerde instructie is het centraal thema binnen het onderzoek en gaat erover dat leerkrachten gaan differentiëren binnen de klas. Het betekent dat leerkrachten verschillende manieren gebruiken om de leerlingen tot leren te brengen. De kern van gedifferentieerde instructie is dat deze manieren aansluiten bij de individuele verschillen van de leerlingen. Opgepast! Deze verschillen gaan niet enkel over de mogelijkheden van de leerlingen. Het is breder dan dat. Gedifferentieerde instructie gaat erover rekening te houden met wat de leerlingen al weten of kunnen, maar ook over de interesses van leerlingen, de manier waarop leerlingen het liefste leren… Gedifferentieerde instructie geldt dus niet enkel voor de laagpresterende leerlingen, maar voor alle leerlingen!

Waarom ICT gebruiken?
De integratie van ICT in de klas is noodzakelijk in de hedendaagse maatschappij. Door de veranderde maatschappij worden namelijk andere competenties verwacht van jongeren en ICT speelt daarbij een belangrijke rol. Het is wel van belang dat de te bereiken leerdoelen steeds op de eerste plaats staan. Daarnaast blijkt dat ICT gedifferentieerde instructie kan gaan ondersteunen. Zo kan er door middel van de variatie aan leerbronnen (tekst, geluid en afbeeldingen) rekening worden gehouden met de leerstijl van elke individuele leerling.

De tablet: een mobiele technologie
In het uitgevoerde onderzoek werd gebruikt gemaakt van tablets, die behoren tot de mobiele technologieën. Dit is de van subgroep van ICT waaronder alle technologieën worden begrepen die zelf mobiel zijn, die gebruikt worden in een omgeving weg van de natuurlijke omgeving zoals het klaslokaal of een combinatie van beide. Mobiele technologieën zijn momenteel ook de meest bruikbare ICT-tools voor onderwijs. Ze hebben namelijk tal van voordelen. Zo kunnen ze zorgen voor meer engagement en motivatie, kunnen ze de interactie met de leerkracht en andere leerlingen verhogen, kunnen ze gedifferentieerde instructie ondersteunen…

Juffrouw, we hebben bijgeleerd
De deelnemende leerlingen hebben dankzij de onderzoekslessen kennis opgedaan in het leergebied wereldoriëntatie. Wat verder zeer positief is, is dat er geen betekenisvol verschil is tussen leerlingen die laag, gemiddeld of hoog presteren. Dit wil zeggen dat niet alleen de hoogpresterende leerlingen, maar ook de gemiddeldpresterende en de laagpresterende leerlingen in gelijke mate hebben bijgeleerd. De geboekte vooruitgang is gemiddeld niet zo groot, maar hierbij dient rekening te worden gehouden dat het gaat over de vooruitgang die de leerlingen tijdens de lessen boekten. De leerlingen hadden met andere woorden niet gestudeerd voor de test.

Gedifferentieerde instructie is goed want iedereen is anders
Tijdens de onderzoekslessen werd gedifferentieerde instructie toegepast volgens wat de leerlingen al wisten of konden, de interesses van de leerlingen en de manier waarop de leerlingen het liefste leren. In lijn met de verwachtingen blijken de leerlingen ook meer gedifferentieerde instructie te ervaren in vergelijking met de normale klaspraktijk. Daarenboven is de meerderheid van de leerlingen positief over het feit dat er gedifferentieerde instructie werd toegepast.

De tablet: een meerwaarde?
De leerlingen vinden dat de tablet een meerwaarde betekende voor de toegepaste gedifferentieerde instructie. Zo geven de leerlingen aan dat ze het leuker werken vinden in vergelijking met het gebruik van de klassieke schoolboeken en dat ze het handig vinden om schema’s te maken op de tablet. Het overgrote deel van de leerlingen wil daarenboven opnieuw op deze manier les krijgen. De meest aangegeven reden daarvoor is dan ook het gebruik van de tablet, waarover de leerlingen zeer enthousiast waren. Dit dient echter genuanceerd te worden. Gezien de leerlingen nooit of amper werkten met tablets in de klas, is er een kans dat er hier sprake is van een wow-effect. Dit wil zeggen dat het kan zijn dat de leerlingen vooral plezier en motivatie ervoeren omdat dit voor hen allemaal erg nieuw was.

En wat vinden de leerkrachten ervan?
Opvallend is dat geen enkele leerkracht aangeeft onvoorwaardelijk op dezelfde manier te willen lesgeven. De voornaamste redenen hiervoor zijn tijd en organisatorische haalbaarheid. Hierbij dient opgemerkt te worden dat het belangrijk is dat er in de schoolvisie of het schoolbeleid aandacht wordt besteed aan ICT. Als je gedifferentieerde instructie aan de hand van tablets wil gaan invoeren als individuele leerkracht, zonder dat de school erachter staat, zal dit een stuk moeilijker verlopen dan wanneer de school als één geheel achter het idee staat. De schoolvisie heeft namelijk gevolgen voor de infrastructuur, alsook voor de professionalisering van leerkrachten. Wel geven de leerkrachten aan dat ze bepaalde aspecten uit de onderzoekslessen zullen meenemen naar hun eigen klaspraktijk en dat het voor de leerlingen een erg motiverende ervaring is geweest.

De conclusie van dit verhaal is: er kan effectief rekening worden gehouden met de individuele noden van leerlingen uit het vijfde leerjaar door middel van gedifferentieerde instructie aan de hand van tablets.