Oorlog door kinderogen (Child@War / War@Child)
Oorlog door kinderogen: Child@War / War@Child
Oorlog in Syrië, Somalië, Irak, Afghanistan, noem maar op! Dagelijks worden we via de media geconfronteerd met oorlogsbeelden. Huizen staan in brand, er wordt geschoten in de stad, een menigte mensen komt in opstand en volwassen mannen gooien met stenen naar elkaar. Middenin deze chaos leeft de bevolking. Hiertoe behoort ook een kwetsbare groep: kinderen.
Actuele vragen
Als je iemand vraagt waaraan hij/zij denkt bij het woord ‘oorlog’, wordt het woord ‘kind’ amper vermeld. Toch worden kinderen dagelijks bij oorlogen betrokken. In juni 2012 werden kinderen bijvoorbeeld een specifiek doelwit tijdens de oorlog in Syrië. Heel wat jongeren in het Westen staan niet stil wat voor een impact een oorlog kan hebben op een kind en/of jongere. Dit was dan ook één van de beweegredenen om de bachelorproef ‘Oorlog door kinderogen: Child@War / War@Child’ te schrijven.
Één van de eerste vragen die beantwoord moet worden is: “Wat is een kind”. Al snel wordt duidelijk dat deze vraag niet zo simpel te beantwoorden is. Heel vaak spelen sociale, culturele en politieke factoren mee tijdens het invullen van begrip ‘kind’. Vanuit de definitie van ‘het kind’ wordt er dieper ingegaan op de ontwikkeling van het kind. Wat is er belangrijk om te overleven in oorlogsgebied? Welke rol spelen ouders voor kinderen in oorlog? Wat zijn de gevolgen voor het oorlogskind in zijn latere, volwassen leven? Al deze vragen worden beantwoord in de eerste drie hoofdstukken van de bachelorproef.
Vervolgens wordt er dieper ingegaan op het bestaan van kinderrechten. Ook hier worden weer enkele actuele vragen gesteld. Bijvoorbeeld: Hoe komt het dat kinderen beschermd moeten worden tijdens een oorlog, maar toch ‘zomaar’ kunnen ingezet worden als kindsoldaat? Welke maatregelen kunnen er worden genomen indien men de kinderrechten schendt?
Vanuit deze voorkennis vertrekken we naar de concrete voorbeelden. Dit wil zeggen dat de verschillende oorlogssituaties van kinderen worden besproken. Deze situaties kun je opsplitsen in een actieve en/of passieve oorlogsbeleving. Bij de actieve oorlogsbeleving horen de meest besproken verhalen uit de media zoals bv. vluchtelingenkinderen, seksueel misbruik en het inzetten van kindsoldaten. De passieve oorlogsbeleving wordt minder in de media besproken maar is daarom niet minder belangrijk. Bij de passieve oorlogsbeleving horen o.a. ‘voedseltekorten in de stad’, ‘familie naar het front’, ‘oorlog in het dorp/stad’.
Bij vijf van deze oorlogssituaties bespreken we een waargebeurd verhaal. In de bachelorproef is er ruimte voorzien om deze verhalen te vertellen en de bijhorende oorlog van dichter te bekijken.
Oorlog in de klas?!
Naast de theoretische uitwerking, werd er ook een PAV-bundel gemaakt over kinderen in oorlog. Deze bundel kreeg de naam ‘Child@War, War@Child’ en kan gebruikt worden in het tweede jaar van de tweede graad BSO.
In totaal behandelt de bundel vijf verhalen over kinderen die in oorlogsgebied leven. Zo komen Neimar (uit Irak), Dominic (uit Rwanda), Ishmael (uit Sierra Leone), Amina (uit Somalië) en Mohamed (uit Aghanistan) aan het woord. Pax de uil is hierbij de mascotte van dienst. Hij vertelt aan de leerlingen dat ze op wereldreis gaan. Tijdens deze wereldreis wordt er vijfmaal gestopt. Bij elke stop laat hij een oorlogskind aan het woord.
De leerkracht verdeelt de klas in vijf groepen. Elke groep krijgt zijn eigen oorlogsverhaal. Doorheen het verhaal stelt Pax enkele vragen zodat de leerlingen zich beter in de situatie kunnen inleven. Naarmate de lessen vorderen, bekijken de leerlingen de oorlog uit hun verhaal meer in detail. Eens dit achter de rug is, komt de klasgroep opnieuw samen. In de laatste les leggen de vijf groepen hun verhalen samen. Zo leren ze op een vlotte manier bij over actuele oorlogen. Aan de hand van enkele spelvormen leren de leerlingen ook meer bij over kinderrechten, kindsoldaten en het overleven in oorlogsgebied. Voor de leerkracht is er een handleiding voorzien die meer informatie geeft over de leerplandoelstellingen en eindtermen.
Conclusie
De bachelorproef ‘Oorlog door kinderogen’ behandelt een actueel thema. Na een tijdje wordt duidelijk dat elk kind de oorlog op een andere manier meemaakt en verwerkt. De theoretische uitwerking van de bachelorproef biedt een heldere kijk op het onderwerp. De leerlingenbundel is voorzien van voldoende beeldmateriaal en is aantrekkelijk voor de leerlingen. Het ‘zware’ onderwerp wordt op een luchtige manier behandeld zodat de leerlingen niet afhaken en willen bijleren. Beide onderdelen (de theoretische en de praktische uitwerking) bieden een nieuwe kijk op het onderwerp ‘Oorlog door kinderogen’.
Bibliografie
Boeken
Amnesty International, Vzw Vormen (s.d.). Kindsoldaten en mensenrechten: een educatief pakket.
Antwerpen: Amnesty International.
Beah, I. (2007). Ver van huis. Amsterdam: Sijthoff.
Boonen, R. (2004). Kinderrechten aanpakken. Antwerpen: Garant.
Bracke, D. (2007). Als de olifanten vechten. Leuven: Davidsfonds/Infodok.
De Craene, K., Van Nieuwenhuyse, K. (academiejaar 2011-2012). Geschiedenis van de nieuwste tijd.
Torhout: KATHO RENO.
De Craene, K. (academiejaar 2011-2012). Syllabus eigen tijd. Torhout: KATHO RENO.
Denie, S., Scheire, C., Van Gelder, J. W. (s.d.). Altijd bang: Het effect van explosieven op het leven van
kinderen. Castricum: UNICEF.
Euwema, M. (2006). Child Development: A reference paper for War Child. Amsterdam: War Child.
Hibbert, A. (2003). Kinderrechten. Leidschendam: Biblion.
Kinloch, G., Mohan, R. (2005). Genocide. S.l.: Uitgeverij Algora.
Mertens, P., Van Herck, W. (s.d.). Opvoeden tot burgerzin: kinderrechten - Kinderrechtenspel.
Antwerpen: Vzw Vormen.
Plan België (s.d.). Poster: Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind. Brussel: Plan
België.
Plysier, S. (2003). Kinderen met een tweede huid – Onthaal van kinderen op de vlucht. Antwerpen:
Garant.
Schouten, T. (1995). Lichaamsbuit: gedwongen seks tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zutphen: Walburg
Pers.
Snoeks, M. (2004). Straks wordt beertje nat. Mechelen: Bakermat uitgevers.
Struyven, K. (2009). Groot worden. Tielt: Uitgeverij Lannoo.
Timmerman, C., Vandenhole, W., Vanheule, D. (2009). Kinderen zonder papieren: feiten en rechten.
Antwerpen: Intersentia.
Ubags, W., Vree, S. (s.d.). Kindsoldaten: de schaduw van hun bestaan. S.l.: War Child.
Vanfleteren, S., Vidal, K. (2010). Futur Simple – De kinderen van Congo. Antwerpen: Meulenhoff-
Manteau.
Verhellen, E. (2005). Verdrag inzake de rechten van het kind: achtergronden, motieven, strategieën,
hoofdlijnen. Leuven: Garant.
Verolme, H. (2001). De kinderbarak van Bergen-Belsen. Kampen: Uitgeverij Kok.
Vlaamse Onderwijsraad (2000). Vluchtelingen in de klas. Leuven: Garant.
Vzw Vormen (2003). De rechten van kinderen en jongeren. Antwerpen: Vzw Vormen.
War Child (2010). Child Soldiers. The shadow of their existence. Amsterdam: War Child.
Willems, J. (2005). Kindermishandeling en de rechten van het kind. Maastricht: in eigen beheer.
Zwaenepoel, S. (2009). Mix: Ten aanval. Averbode: Altiora Averbode.
Elektrische bronnen
AFP/TW (2010-09-08). Massaverkrachtingen in Congo: "Blauwhelmen hebben gefaald". Internet, 23
februari 2012
(http://www.demorgen.be/dm/nl/990/Buitenland/article/detail/1154772/2010…
ingen-in-Congo-Blauwhelmen-hebben-gefaald.dhtml)
Artsen Zonder Grenzen (2011-08-16). Somaliërs vluchten voor droogte en geweld. Internet, 17 maart
2012
(http://www.msf-azg.be/nl/dossier/somali%C3%ABrs-vluchten-voor-droogte-e…)
Bekkering, M., Bekkering, P.G. (1980). De Japanse kampen: nog geen verleden tijd. Internet, 6 april 2012
(http://japanseburgerkampen.org/vjb/files/64/16198_Bekkering_en_Mer.pdf)
Berwouts, K. (2007-12-06). Verkrachting als oorlogswapen? Ja, maar het is veel erger dan dat!.
Internet, 21 februari 2012
(http://www.mo.be/opinie/verkrachting-als-oorlogswapen-ja-maar-het-veel-…)
BIRD, C. (21 februari 2012). De stille tol van ondervoeding bij kinderen in Congo. Internet, 17 maart
2012
(http://www.mo.be/wereldblog/artsen-zonder-grenzen/de-stille-tol-van-ond…)
Centre for children in vulnerable situations (s.d.). Door oorlog getroffen kinderen en jongeren. Internet,
4 november 2011
(http://www.centreforchildren.be/nl/projecten/topic/3)
CMO (s.d.), Kinderen en oorlog. Internet, 16 oktober 2011
(http://www.cmo.nl/perdagwijzer/pdf/bob_kinderenenoorlog_sam_gs.pdf)
Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (4 januari 2011). Asielstatistieken:
Overzicht 2010. Internet, 24 februari 2012
(http://www.cgra.be/nl/binaries/BASISNOTA%20ASIELSTATdecember10%20N%20%2…
27-114514.pdf)
de Bethune, S., De Schampelaere, M., Thijs, E. (2005-10-11). Voorstel van resolutie inzake kinderen in
gewapende conflicten. Internet, 11 november 2011
(http://www.sabinedebethune.be/index.php?id=wetsvoorstel&nid=1377&sn=Sab…
e%20-%20Mia%20De%20Schamphelaere%20-%20Erika%20Thijs
Defence for Children Nederland (s.d.). Activiteiten. Internet, 2 maart 2012
(http://www.defenceforchildren.nl/p/21/66/mo89-mc21/mo8-
cg|txt=*jeugdzorg%20en%20kinderbescherming%20vreemdelingenbeleid*/activiteiten)
De Rover, V., Rooms, S. (mei 2007). MO-paper: Zijn kinderrechten een modegril?. Internet, 23 oktober
2011
(http://www.planbelgie.be/uploads/1224421727-mo_kinderrechten-backend.pdf)
Geheugen van Nederland (s.d.). De Eeuwige Jood. Internet, 27 februari 2012
(http://www.geheugenvannederland.nl/hgvn/webroot/files/File/education/le…
?sub=Jood)
Ipsnews (s.d.). Midden Oosten. Internet, 2 november 2011
(http://www.ipsnews.be/regio/midden-oosten?page=38)
Kerk in Actie (s.d.). Wat doen we. Internet, 2 maart 2012
(http://www.kerkinactie.nl/Projecten--pp)
Kerk in Actie (s.d.). Wie zijn we. Internet, 2 maart 2012
(http://www.kerkinactie.nl/Particulieren/Wie-zijn-we/Geschiedenis--i8624)
Lies Bertin Bachelorproef ‘Oorlog door kinderogen’ 115
Kinderrechtencoalitie (11 juni 2010). Kinderrechtenforum: Geweld tegen kinderen. Internet, 2 maart
2011
(http://www.kinderrechtencoalitie.be/uploads/documenten/kinderrechtenfor…
.pdf)
Kinderrechtencoalitie (september 2001). Rapport van de Belgische NGO’s. Internet, 2 november 2011
(http://www.kinderrechtencoalitie.be/content.aspx?l=006.007.002)
Kinderrechtencommisariaat (s.d.), Kinderrechteninfo: rapporten over kinderrechtenverdrag. Internet, 22
oktober 2011
(http://www.kinderrechten.be/Content.aspx?PageAction=Detail&pagId=51295&…)
Kinderrechtencommissariaat (s.d.). Kinderrechtenverdrag: officiële Nederlandse vertaling. Internet, 30
september 2011
(http://www.kinderrechten.be/Content.aspx?pageAction=Detail&pagId=51477&…)
Kinderrechtencommissariaat (s.d.). Klachten: ombudsdienst. Internet, 5 april 2012
(http://www.kinderrechten.be/Content.aspx?PageAction=Detail&pagId=50208&…)
Kinderrechtencommissariaat (2008-02-06). Recht op bescherming tegen oorlog: officiële tekst van het
Kinderrechtenverdrag. Internet, 3 november 2011
(http://kinderrechten.vormen.org/index2.php/tab/officieel/recht/oorlog)
Klumper, K. (2008). De effecten van copingstrategieën op internaliserende problemen, eigenwaarde en
ervaren sociale acceptatie bij adolescenten. Internet, 14 oktober 2011
(http://igitur-archive.library.uu.nl/student-theses/2008-1002-202327/Mas…-
306848.pdf)
Liwanga, R. (2011-12-05). Child labor supports war machine. Internet, 10 november 2011
(http://engagingpeace.com/?p=3790)
Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights (s.d.). Committee on the Rights of the
Child. Internet, 5 april 2012
(http://www2.ohchr.org/english/bodies/crc/)
Operation Healthy Reunions (s.d.). Helping our kids deal with war. Internet, 21 februari 2012
(http://www.mentalhealthamerica.net/reunions/infoWarChild.cfm)
Pelita (s.d.). Maatschappelijk werk. Internet, 6 maart 2012
(http://www.pelita.nl/cms/publish/content/showpage.asp?pageID=14)
Plan België (s.d.). Wat doet Plan?: Kinderen staan centraal. Internet, 1 maart 2012
(http://www.planbelgie.be/wat-doet-plan/werkwijze)
Plan België (s.d.). Wie is Plan?: Plan België. Internet, 1 maart 2012
(http://www.planbelgie.be/over-plan/wie-is-plan/)
Reuters (2010-12-18). Child labor helps war-torn Afghan families survive. Internet, 10 november 2011
(http://www.reuters.com/article/2010/12/18/us-afghanistan-children-labou…)
RP (2009-10-02). Rwandese kinderen raken ook nu nog getraumatiseerd door genocide. Internet, 18
maart 2012
(http://www.vandaag.be/buitenland/16832_rwandese-kinderen-raken-ook-nu-n…-
genocide.html)
de Bethune, S., De Schampelaere, M., Thijs, E. (2005-10-11). Voorstel van resolutie inzake kinderen in
gewapende conflicten. Internet, 11 november 2011
(http://www.sabinedebethune.be/index.php?id=wetsvoorstel&nid=1377&sn=Sab…
e%20-%20Mia%20De%20Schamphelaere%20-%20Erika%20Thijs)
Save the Children (s.d.). Over ons. Internet, 2 maart 2012
Lies Bertin Bachelorproef ‘Oorlog door kinderogen’ 116
(http://www.savethechildren.nl/over/)
Save the Children (s.d.). Waarom onderwijs?. Internet, 2 maart 2012
(http://www.savethechildren.nl/Campagnes/00004/three_years_on/)
Scheffel-Baars, G. (s.d.). Trauma en verwerking. Internet, 21 februari 2012
(http://stichting-kombi.nl/docs/ART/Trauma_en_verwerking.pdf)
Seksueelmisdrijf.nl (s.d.). Oorlogswapen. Internet, 21 februari 2012
(http://www.seksueelmisdrijf.nl/joomla15/index.php?option=com_content&vi…
mid=130)
Stanton, G. (1998). The 8 Stages of Genocide. Internet, 18 maart 2012
(http://www.genocidewatch.org/genocide/8stagesofgenocide.html)
Stevens, B. (s.d.). Fotogalerij. Internet, 30 april 2012 (http://bruno.photoshelter.com/gallery-list)
Stichting Kombi (s.d.). Geschiedenis van Kombi. Internet, 3 maart 2012
(http://www.stichting-kombi.nl/geschiedenis.asp)
Stichting Kombi (s.d.). Homepagina Stichting Kombi. Internet, 3 maart 2012
(http://www.stichting-kombi.nl/)
Stuurgroep ondervoeding (oktober 2009). Screening en behandeling van ondervoeding. Internet, 17
maart 2012
(http://www.stuurgroepondervoeding.nl/fileadmin/dbc/Stuurgroep/Richtlijn…
n_ondervoeding_oktober_2009.pdf)
UNICEF (s.d.). Jaarverslag: Minder ongelukken met kinderen en landmijnen. Internet, 4 november 2011
(http://www.jaarverslagunicef.nl/jaarverslag-2010/aDU1038_Minder-ongeluk….
aspx)
UNICEF (s.d.). Meer weten over UNICEF. Internet, 19 februari 2012
(http://www.unicef.be/nl/page/meer-weten-over-unicef)
UNICEF (s.d.) Onze acties. Internet, 19 februari 2012
(http://www.unicef.be/nl/projects-map)
UN Security Council (2009-09-30). Security Council demands immediate and complete halt to acts of
sexual violence. Internet, 23 februari 2012
(http://www.un.org/News/Press/docs/2008/sc9364.doc.htm)
Van Den Broeck, J. (2009-2010). De impact van kinderrechten en het Internationaal Verdrag voor de
Rechten van het Kind op lokaal niveau. Internet, 23 oktober 2011
(http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/460/775/RUG01-001460775_2011_0001…)
Verenigde Naties (1946-12-11). Verdrag inzake de Voorkoming en de Bestraffing van Genocide.
Internet, 27 februari 2012
(http://www.preventgenocide.org/nl/verdrag.htm)
Verleyen, K. (2003). Project genocide: genocide = volkerenmoord = genocide. Internet, 27 februari 2012
(http://www.jeugdenvrede.be/sites/default/files/downloads/genocide.pdf)
Vlaamse Jeugdraad (s.d.). VN Comité voor de rechten van het kind niet mals voor België. Internet, 29
maart 2012
(http://www.vlaamsejeugdraad.be/pers/vn-comite-voor-de-rechten-van-het-k…)
Vluchtelingenwerk Nederland (s.d.). Lesprogramma voor kinderen uit groep 7 en 8. Internet, 17 mei
2012
(http://www.vluchtelingenwerk.nl/lesprogramma/hier-ben-ik-veilig.php)
Vluchtelingenwerk Nederland (s.d.). Vluchtelingen en asielzoekers. Internet, 24 februari 2012
(http://www.vluchtelingenwerk.nl/vluchtelingen/vluchtelingen-asielzoeker…)
Lies Bertin Bachelorproef ‘Oorlog door kinderogen’ 117
Vossen, C. (2008-2009). Het psychosociaal welzijn en de rol van coping. Internet, 15 oktober 2011
(http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/392/905/RUG01-001392905_2010_0001…)
Vranckx (Canvas: 2008-12-03). Verknalde Jeugd. Videofragment, 11 november 2011
(http://www.canvas.be/extra/html/page_view_video.html?f=http://media.vrt…
454684TRAILERCO8699289.urlFLVLong.flv&keepThis=true&TB_iframe=true&height=320&width=520
Vzw Kindsoldaten (2010). Info vzw: presentatie 2010. Internet, 19 februari 2011
(http://www.childsoldiers.net/presentatie.html)
Vzw Vormen (s.d.). De visie en missie van Vormen vzw. Internet, 1 maart 2012
(http://www.vormen.org/organisatie/index.htm)
Vzw Vormen (s.d.). Kinderrechtenkwartet. Internet, 20 april 2012
(http://www.vormen.org/downloads/KinderrechtenKwartet.pdf)
Vzw Vormen (s.d.). RECHT-vaardig, menswaardig: kinderarbeid. Internet, 10 november 2011
(http://www.vormen.org/Rechtvaardig/Kinderarbeid.html)
Vzw Vormen (s.d.). RECHT-vaardig, menswaardig: recht op voedsel. Internet, 17 maart 2012
(http://www.vormen.org/Rechtvaardig/Voedsel.html)
Vzw Vormen (s.d.). Vermist in oorlog. Internet, 10 november 2011
(http://www.vormen.org/GrenzenAanOorlog/Downloads/VermistInOorlog.pdf)
Vzw Vormen (s.d.). Vragen en Antwoorden. Internet, 17 februari 2012
(http://www.vormen.org/informatie/VragenEnAntwoorden.html)
War Child (s.d.). Hoi, ik ben Mustafa. Internet, 1 mei 2012
(http://kidsforwarchild.nl/nieuws/2245/hoi-ik-ben-mustafa.html)
War Child (s.d.). Dit doen we. Internet, 19 februari 2011
(http://www.warchild.nl/dit-doen-we)
War Child (s.d.). Geschiedenis. Internet, 19 februari 2011
(http://www.warchild.nl/geschiedenis)
War Child (s.d.). Ons werk. Internet, 17 maart 2012
(http://www.warchild.nl/ons-werk)
Wikipedia (s.d.). Burgeroorlog Sierra Leone. Internet, 29 maart 2012
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Burgeroorlog_Sierra_Leone)
Wikipedia (s.d.). Congolese Burgeroorlog. Internet, 8 april 2012
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Congolese_Burgeroorlog)
Wikipedia (s.d.). Declaration of the Rights of the Child. Internet, 20 oktober 2011
(http://en.wikipedia.org/wiki/Declaration_of_the_Rights_of_the_Child)
Wikipedia (s.d.). Internationaal recht. Internet, 17 februari 2011
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Internationaal_recht)
Wikipedia (s.d.). Internationaal Verdrag betreffende de Status van Vluchtelingen. Internet, 24 februari
2012
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Internationaal_Verdrag_betreffende_de_Stat…)
Wikipedia (s.d.). Irak-Iranoorlog. Internet, 29 maart 2012
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Irak-Iranoorlog)
Wikipedia (s.d.). Regressie (psychologie). Internet, 15 oktober 2011
(http://nl.wikipedia.org/wiki/Regressie_%28psychologie%29)
