Balanceren op een verloren verleden

Karolien Neyns
Persbericht

Balanceren op een verloren verleden

Het geheugen van architectuur en de zoektocht naar een eigen culturele identiteit

Van kinds af aan krijgen we geschiedenis op een zilveren blaadje gepresenteerd. In klaslokalen worden uren gespendeerd aan de levens van onze voorgangers en ook de media bieden dagelijks een ‘gezonde portie’ geschiedenis aan. We worden tegenwoordig overspoeld met historische feiten en weten niet langer wat belangrijk genoeg is om ingeblikt te worden voor de volgende generatie. Met behulp van zoekmachines op het internet worden historische feiten uit verschillende tijden met één muisklik aan elkaar gelinkt en op smaak gebracht van het individu. Ook sociale netwerksites zoals Facebook en Twitter zorgen ervoor dat iedereen in staat is elkaars persoonlijke ‘tijdlijn’ gedetailleerd te volgen. Er ontstaat een onoverzichtelijk netwerk van aan elkaar gelinkte herinneringen waarbinnen het persoonlijke geheugen overheerst.

De scriptie ‘Balanceren op een verloren verleden’ handelt over het gevoelsaspect van architecturale restauratie- en herbestemmingsprojecten. Veel herinneringen zijn immers architectuur- en plaatsgebonden. Het is vaak ontzettend zwaar om plaatsen als het ouderlijke huis, de kerk, het dorpscafé of het stadhuis los te laten en aan evolutie een kans te geven. Het is dan ook mede de taak van architecten om een evenwichtige overgang van verleden naar heden mogelijk te maken.

Niet aanraken alstublieft!De grens tussen wat belangrijk en onbelangrijk is, vervaagt en dat brengt in de architectuurwereld een tegenstrijdig probleem met zich mee. Enerzijds zet de huidige maatschappij met zijn mediagerichte feitencultuur massaal aan tot vergeten. Onze samenleving moet vooruit en veegt, onder het mom van vernieuwing en globalisering, bestaande architectuur van de kaart. Anderzijds betreurt een uitgebreid erfgoedregime deze tendens tot vergeten en zet, voornamelijk uit angst voor het onbekende, aan tot meer geheugenwerk. Als gevolg hiervan wordt een massief verleden zorgvuldig op afstand geplaatst en bewaard. Maar door het verleden binnen het afgezonderd domein van erfgoed te respecteren, wordt het in het dagelijkse leven des te meer genegeerd. Zo wordt intussen meer dan 12% van onze planeet zorgvuldig beschermd als Unesco werelderfgoed. België alleen telt meer als 10 werelderfgoedsites en talloze monumenten. Een stad of dorp zonder materieel erfgoed is nagenoeg onvindbaar.

‘If we have to prepare to inhabit a wrenching condition that combines radical change and radical stasis […] [the question is] not what to keep, but what to give up (Rem Koolhaas – OMA).’

‘The current moment has almost no idea how to negotiate the coexistence of radical change and radical stasis that is our future (Rem Koolhaas – OMA).’

Het is exact dit geëscaleerd dualisme waarvoor de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche, aan de voet van het modernisme in de helft van de 19de eeuw, reeds waarschuwde. Ook de Hongaarse historicus Hans Sedlmayer ondervond vlak na de tweede wereldoorlog dat de moderne mens de balans tussen heden en verleden was kwijtgeraakt. Voordien loste dit probleem zichzelf op. Diverse revoluties en oorlogen zorgden steevast voor een tabula rasa, voor nieuwe kansen om een eigen identiteit te ontwikkelen. Maar sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog draait de westerse wereld in overdrive verder, zonder concrete oplossing voor het intussen ‘hypermoderne’ non-evenwicht tussen heden en verleden.

Nietzsches geschiedenisfilosofie haalt echter drie culturele attitudes aan die in staat zijn om het heden en het verleden in balans te houden en waarmee een eigen culturele identiteit ontwikkeld kan worden. Deze drie attitudes – de monumentale- , de antiquarische- en de kritische attitude – staan direct met elkaar in verbinding. De ene houding leidt automatisch naar de volgende en samen houden ze elkaar in evenwicht. Bijgevolg zouden wij, hypermoderne mensen, ons opkomende kritische karakter moeten gebruiken om samen hedendaagse grootsheid te creëren in harmonie met het verleden. Deze kritische natuur kan ons verlossen van de massamediale overheersing en tevens helpen in het zoeken naar een nieuwe, eigen culturele identiteit.

Toekomst voor het verledenGrondig onderzoek wijst uit dat Nietzsches cultuurattitudes al dan niet evenwichtig aanwezig zijn in vrijwel alle architecturale restauratie- en herbestemmingsprojecten. Het architectenbureau noA slaagde er bijvoorbeeld in om het 16de eeuwse molencomplex ‘s Hertogenmolens te Aarschot, één van de belangrijkste Vlaamse en zelfs Europese industrieel-archeologische sites, te laten heropleven. Aarschot als stad werd zich mede dankzij dit project opnieuw bewust van een eigen collectieve en culturele identiteit. NoA’s architecturale oplossing voor het molencomplex getuigt bovendien van een gevoelsmatige en evenwichtige herbestemmingsaanpak die zowel in België als in Europa veel waardering heeft gekregen. NoA sleepte met dit project in 2010 en 2011 quasi alle Belgische architectuurprijzen in de wacht. Zo mocht het bureau onder andere de prijs van Patrimonium voor de toekomst (2011) en de European Union Prize for Cultural Heritage (2011) op zijn naam schrijven.

De zoektocht naar architectuur die de tijd kan trotseren en waarin het creatief monumentale, het antiquarisch emotionele en het kritisch rationele evenwichtig aanwezig zijn, is een continu bewegen.

De aansluiting op recente architectuurontwikkelingen zal dan ook eerder zitten in de gelaagdheid van elk project. Er bestaan geen generaliseerbare ontwerpprincipes voor een ‘succesvol’ restauratie- of herbestemmingsproject. Elk project is immers verschillend. De achterliggende gedachtegang en een sterk kritisch maatschappelijk onderzoek zullen doorslaggevend zijn om een evenwichtige keuze te kunnen maken tussen het wel of niet bewaren. Nietzsches culturele geschiedenisattitudes maken, al dan niet bewust, steeds deel uit van die gedachtegang.

We should not live in a bright shining new future, any more than we should hide in a comfortable pastiche of the past. We must inhabit an ever-evolving present, motivated by the possibilities of change, restricted by the baggage of memory and experience (David Chipperfield).’

Bibliografie

Geschreven bronnen

Assmann, J. (1995). Collective Memory and Cultural Identity. (vert. J. Czaplicka) New German Critique, nr. 65, pp. 125 – 133.

Brand, S. (1994). How buildings learn. What happens after they’re built. Londen: Penguin Books.

Brooker, G. en Stone, S. (2004). Case Study Castelvecchio Museum. In: Brooker, G. en Stone, S. [eds.]. Rereadings, interior architecture and the design principles of remodelling existing buildings. Londen: RIBA enterprises Ltd.

Comité d’instruction publique de la convention nationale (1793). Instruction sur la manière d’inventorier et de conserver. Parijs: Imprimerie nationale.

Connerton, P. (1989 / 2012). How Societies Remember. New York: Cambridge University Press.

Cramer, J. en Breitling, S. (2007). Architecture in existing fabric. Planning, Design, Building. Basel: Brikhäuser Verlag AG.

De Bleeckere, S. (1982 / 2009). Denkend omgaan met cultuur als erfenis. Cultuur- wetenschappen unit 2 en unit 7. Diepenbeek: Provinciale Hogeschool Limburg.

De Bleeckere, S. en De Ridder, R. (2012). Performance as a Mode of Transcending the Contrast-Analogy Typology. Paper. Diepenbeek: Provinciale Hogeschool Limburg.

De Solà-Morales, I. (1985 / 1996). From Contrast to Analogy: Developments in the Concept of Architectural Intervention. In: Nesbitt, K. [ed.]. Theorizing a new Agenda for Architecture: An Anthology of Architectural Theory. New Jersey: Princeton University Press, pp. 230-237.

De Vos, E. (2008). De fermette als woonideaal in Vlaanderen. Architecten, de overheid, het middenveld en enkele bewoners over deze droomwoning tijdens de jaren ’60-’70. Van mensen en dingen. Tijdschrift voor volkscultuur in Vlaanderen, 6 (2), pp. 1 – 50.

De Vos, E. en Heynen, H. (2007). Shaping popular taste: The Belgian farmers’ association and the fermette during the 1960s and 1970s. Home Cultures, 4 (3), pp.237 – 259.

Esposito, E. (2002). Soziales Vergessen. Formen und Medien des Gedächtnisses der Gesellschaft. (vert. A. Corti en nw. J. Assmann). Frankfurt: Suhrkamp.

Florizoone, J. i.o. noAarchitecten (2008). 35m³ noAarchitecten. Antwerpen: deSingel Internationale Kunstcampus & Vlaams Architectuurinstituut.

Gielen, P. en Laermans, R. (2005). Cultureel Goed. Over het (nieuwe) erfgoedregiem. Tielt: Lannoo.

Gyselinck, J. (2012). Charter van Venetië. Cursus Monumentenzorg. Diepenbeek: Provinciale Hogeschool Limburg, pp. 19 – 20.

Halbwachs, M. (1950 / 1991). Het collectief geheugen. (vert. o.l.v. L. Vandekerckhove). Leuven: Acco.

Heynen, e.a. (2009). ‘Dat is architectuur’. Sleutelteksten uit de twintigste eeuw. Rotterdam: Uitgeverij 010.

Labuhn, B.A. (2008). Nietzsche - Belvedere: Belvedere beschouwd in het licht van Nietzsches “Over nut en nadeel van geschiedenis voor het leven”. Scriptie. Delft: Sieca Repro.

Magnago, e.a. (1999). Neues Museum. In: Magnago, V. Sachs, A. [eds.]. Museums for a new Millennium: concepts, projects, buildings. New York: Prestel, pp. 174 – 180.

Miller, Q. (2012). City thinking and collective memory. In: Šik, M. en Pro Helvetia [eds.]. And now the Ensemble. Zwitserland: Lars Müller Publishers, pp. 31 – 44.

Nietzsche, F. (1874 / 1983). Over nut en nadeel van geschiedenis voor het leven. (vert. Vertalercollectief Historische Uitgeverij Groningen en nw. dr. F.R. Ankersmit). Groningen: Historische Uitgeverij.

noAarchitecten (2003). ’s Hertogenmolens Aarschot, restauratie, nieuwbouw en herbestemming van het molencomplex en directe omgeving. In: Provincie Vlaams-Brabant, e.a. [eds.]. Stadsvernieuwingsproject ’s Hertogenmolens en Amer. Aarschot.

noAarchitecten (2011). Architectuurprijs Provincie Vlaams Brabant 2011. Project Herbestemming, restauratie en uitbreiding van de ‘s Hertogenmolens te Aarschot. Niet-gepubliceerde toelichting project.

Provincie Vlaams-Brabant i.s.m. Stad Aarschot (2012). Wandeling stadsvernieuwings-projecten Aarschot. Brochure. Leuven: Provincie Vlaams-Brabant.

Riegl, A. (1903 / 1982). The modern Cult of Monuments: Its Character and Its origin (Vert. K. Forster K. en D. Ghirardo). In: Forster, K. [ed.]. Oppositions: Institute for Architecture and Urban studies. Rizzoli: New York, pp. 21-51.

Robbrecht en Daem architecten (2003). Analyse en visie op strategische ontwikkeling Aarschot. In: Provincie Vlaams-Brabant, e.a. [eds.]. Stadsvernieuwingsproject ’s Hertogenmolens en Amer. Aarschot.

Ruskin, J. (1880 / 1989). The Seven Lamps of Architecture. USA: Dover Publications.

Stad Aarchot (2003). Informatiemap Amer - ’s Hertogenmolens. Aarschot: Deboes Frans.

Storgaard, E. (2011). Vormvisie noAarchitecten. De Architect, jaargang 42, nr. 3, pp. 34 – 37.

Vandewalle, J. (2012). Echo’s uit het verleden. A+ magazine, 239.

Van Gerrewey, C. (2012). Belgische prijs voor architectuur en energie ’s Hertogenmolens noAarchitecten. A+ magazine, 232.

Werkgroep voor Aarschotse Geschiedenis Documentatie en Informatie (2006). Vijfhonderd jaar Grote Molens in Aarschot. Brugge: Die Keure.

Online bronnen

Archeonet.be (23.11.2011).  ‘s Hertogenmolens twee maal in de prijzen, via http://www.archeonet.be/?p=22577 [geraadpleegd op 21 januari 2013].

Architectenweb (2013). CIAM – archipedia, via http://www.architectenweb.nl/aweb/ archipedia/archipedia.asp?ID=1030 [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Assmann, A. (2008). Canon and Archive. In: Erll, A. en Nünning, A. [eds.]. Media and Cultural Memory. Berlijn: Walter De Guyter, pp. 97 – 107, via http://www.scribd.com/doc/13906091/2/Social-Forgetting-A-Systems-Theory… [geraadpleegd op 17 december 2012].

Bernard Knapp, (2008). Monumental Architecture, Identity and Memory, via http://www.academia.edu/1179084/Monumental_Architecture_Identity_and_Memory [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Bouwenenwonen.net (2009). Architecten maken sterke indruk bij uitbreiding havenhuis Antwerpen,  via http://www.bouwenwonen.net/architectuur/read.asp?id=21058 [geraadpleegd op 10 januari 2013].

Boyden, M. (2003). The Rhetoric of Forgetting: Elena Esposito on Social Memory. Image & Narrative, nr. 6, via http://www.imageandnarrative.be/inarchive/ mediumtheory/michaelboyden.htm [geraadpleegd op 3 december 2012].

David Chipperfield Architects (2009). Neues Museum, via http://www.davidchipperfield.co.uk/ [geraadpleegd op 10 januari 2013].

Delloyd.be (2012). Startschot werken nieuw havenhuis in Antwerpen gegeven, via http://www.delloyd.be/Article/tabid/231/ArticleID/29308/ArticleName/StartschotwerkennieuwHavenhuisinAntwerpengegevenprachtigevideo/Default.aspx [geraadpleegd op 10 januari 2012].

Erinnerungskultur (2008). Das kulturelle Gedächtnis, via http://erinnerungskultur.com/2008/das-kulturelle-gedachtnis/ [geraadpleegd op 3 december 2012].

Gadanho, P. (2007). Architecture as Performance, via http://shrapnelcontemporary. wordpress.com/archive-texts/architecture-as-performance/ [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Griffioen, R. (1997). Guggenheim Museum Bilbao – archipedia, via http://www.architectenweb.nl/aweb/archipedia/archipedia.asp?ID=373  [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Gybels, F. (2006). De marginale Driehoek, Diest – Aarschot – Tienen, via http://www.figy.be/legenden/Diest-Aarschot-Tienen_MarginaleDriehoek.htm [geraadpleegd op 25 januari 2013].

Janssens, T. (22.11.2011). Belgische prijs voor Architectuur en Energie: ’s Hertogenmolens Aarschot, via http://www.architectura.be/nieuwsdetail _new.asp?id_tekst=2733 [geraadpleegd op 21 januari 2013].

Minten, D. (11.10.2012). Van schandaalstad tot prijswinnende stad, via http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20121011_00330065 [geraadpleegd op 25 januari 2013].

Molenechos.org (26.08.2012). s Hertogenmolens, via http://www.molenechos.org/ molen.php?AdvSearch=961 [geraadpleegd op 21 januari 2013].

noAarchitecten (2012). noAarchitecten overzicht projecten, cv’s, prijzen en publicaties, via http://www.noa-architecten.net/ [geraadpleegd op  24 augustus 2012].

Nieuwsblad.be (29.02.2008). Een Vlaming kan lyrisch worden bij een baksteen, via http://www.nieuwsblad.be/Article/Detail.aspx?ArticleID=341ON5CQ [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Perlentaucher das Kulturmagazin(16.02.2002). Wolfgang Ernst, Das Rumoren der Archive, Rezensionsnotiz. Süddeutsche Zeitung, via http://www.perlentaucher.de/ buch/wolfgang-ernst/das-rumoren-der-archive.html [geraadpleegd op 17 december 2012].

Stanford Encyclopedia of Philosophy (2011). Friedrich Nietzsche, via http://plato.stanford.edu/entries/nietzsche/ [geraadpleegd op 6 november 2012].

Study Mode (2011). Monumental Architecture, via http://www.studymode.com/ essays/Monumental-Architecture-726161.html [geraadpleegd op 8 januari 2013].

STUK (2006). noAarchitecten|recent werk, via http://www.stuk.be/nl/lezing/detail/11801 [geraadpleegd op 21 januari 2013].

Verhoeven, K. (20.01.2004). Ruïne stuwt stadsvernieuwing. Zestiende eeuwse s Hertogenmolens lokken Aarschot terug naar zijn rivier, via http://www.standaard.be/ artikel/detail.aspx?artikelid=G7T3BQAM [geraadpleegd op 21 januari 2013].

Wijnen, F. (2005). Verdwalen tussen de schroefjes. Een essay over herbestemmen, via http://eindhovenseschool.net/plug/content/content.php?content.141 [geraadpleegd op 20 augustus 2012].

Wijns, G. (2012). Stadsvernieuwingsprojecten Aarschot, via http://prezi.com/ e6aszhe8sy6v/stadsvernieuwingsprojecten-aarschot/ [geraadpleegd op 21 januari 2013].

Wikipedia (2012). Eclecticisme, via http://nl.wikipedia.org/wiki/Eclecticisme [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Wikipedia (2012). Fermette, via http://nl.wikipedia.org/wiki/Fermette [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Wikipedia (2012). Maurice Halbwachs, via http://en.wikipedia.org/wiki/ Maurice_Halbwachs [geraadpleegd op 6 november 2012].

Wikipedia (2012). Neoclassisisme, via http://nl.wikipedia.org/wiki/Neoclassicisme [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Wikipedia (2012). Neo-Marxism, via http://en.wikipedia.org/wiki/Neo-Marxism [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Wikipedia (2012). Stararchitect, via http://en.wikipedia.org/wiki/Starchitect [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Afbeeldingen

Afb. 1, OMA (2010) Mission Grande Axe, La Défense, Paris. Chronochaos. Architectuurbiënnale Venetië 2010.

Afb. 2, OMA (2010) Map of proliferating heritage and preservation. Chronochaos. Architectuurbiënnale Venetië 2010.

Afb. 3, Archivo Carlo Scarpa (2013).Museo di Castelvecchio, via http://www.archiviocarloscarpa.it/ web/castelvecchio.php?lingua=e [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Afb. 4, Thaddeuspj (2011). Verona alla Scarpa, via http://thelongroadtovenice.com/ 2011/07/31/verona-alla-scarpa-or-as-much-of-it-as-i-could-see/ [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Afb. 5, Chakroff, E. (2007). Castelvecchio Museum – Scarpa, via http://www.flickriver.com/photos/evandagan/880369528/ [geraadpleegd op 8 januari 2013].

Afb. 6, Vekemans, T. (2012). Neues Museum Berlijn. Cultuurwetenschappen unit 13. Diepenbeek: Provinciale Hogeschool Limburg.

Afb. 7, Von Bruchhausen, J. (2011). Neues Museum Rebuilding, via http://www.e-architect.co.uk/architects/david_chipperfield.htm [geraadpleegd op 10 januari 2013].

Afb. 8, Von Bruchhausen, J. (2011). Neues Museum by David Chipperfield Architects + Julian Harrap, via http://www.dac.dk/en/service-sider/calendar-1/2012/oktober/ exhibition-opening-european-union-prize-for-contemporary-architecture-mies-van-der-rohe-award-2011/ [geraadpleegd op 10 januari 2013].

Afb. 9, Zaha Hadid architects (2008). Port house exterior sunset render, via http://www.zaha-hadid.com/architecture/port-house/# [geraadpleegd op 10 januari 2013].

Afb. 10, Zaha Hadid architects (2008). Port house exterior render, via http://www.zaha-hadid.com/architecture/port-house/# [geraadpleegd op 10 januari 2013].

Afb. 11, Zaha Hadid architects (2008). Port house courtyard render, via http://www.zaha-hadid.com/architecture/port-house/# [geraadpleegd op 10 januari 2013].

Afb. 12, Neyns, K. (2013). Hypothese voor de interpretatielogica.

Afb. 13, Neyns, K. (2013). Collage in photoshop: het leven met bijbehorende bagage.

Oorspronkelijke afbeeldingen:

Hdwallpaper.me (2009). Tree nature 242, via http://www.hdwallpaper. me/Tree-nature/Tree-nature-242.html [geraadpleegd op 12 januari 2013].

Jelmer (2010). Verhuizen, via http://www.kaartje2go.nl/weblog/index.php/ verhuiskaarten/teksten-verhuiskaarten/attachment/verhuizen-754886-2/ [geraadpleegd op 12 januari 2013].

Afb. 14, Zwarts, K. (2010). ’S Hertogenmolens Aarschot 01, via http://www.noa-architecten.net/ [geraadpleegd op 12 januari 2013].

Afb. 15, Studiebureau Omgeving (2010). Masterplannen. Diapresentatie PHL 25 november 2010, p. 15.

Afb. 16, Neven, R. en Sourbon, M. (2009). Flanders from the air, via http://nieuwsblad.typepad.com/aarschot/ [geraadpleegd op 12 januari 2013].

Afb. 17, noAarchitecten (2011). Architectuurprijs Provincie Vlaams Brabant 2011. Project Herbestemming, restauratie en uitbreiding van de ‘s Hertogenmolens te Aarschot. ’s Hertogenmolens Inplantingsplan. Niet-gepubliceerde toelichting project.

Afb. 18, Robbrecht en Daem (2003). Analyse en visie op strategische ontwikkeling Aarschot. In: Provincie Vlaams-Brabant, e.a. [eds.]. Stadsvernieuwingsproject ’s Hertogenmolens en Amer. Aarschot.

Afb. 19 – 24, noAarchitecten (2004). Historiek ’s Hertogenmolens. In: SIWE v.z.w. [ed.]. Mysterieuze molens aan de Demer. Leuven: SIWE v.z.w.

Afb. 25, Seniorennet.be (2006). Fietsroute noord – Hageland, via http://blog.senioren net.be/noord_hageland/ [geraadpleegd op 1 februari 2013].

Afb. 26, Zwarts, K. (2010). ’S Hertogenmolens Aarschot 02, via http://www.noa-architecten.net/ [geraadpleegd op 12 januari 2013].

Afb. 27, noAarchitecten (2011). Architectuurprijs Provincie Vlaams Brabant 2011. Project Herbestemming, restauratie en uitbreiding van de ‘s Hertogenmolens te Aarschot.’s Hertogenmolens langs snede. Niet-gepubliceerde toelichting project.

Afb. 28, noAarchitecten (2011). Architectuurprijs Provincie Vlaams Brabant 2011. Project Herbestemming, restauratie en uitbreiding van de ‘s Hertogenmolens te Aarschot. ‘s Hertogenmolens gevel west. Niet-gepubliceerde toelichting project.

Afb. 29, noAarchitecten (2011). Architectuurprijs Provincie Vlaams Brabant 2011. Project Herbestemming, restauratie en uitbreiding van de ‘s Hertogenmolens te Aarschot. ’s Hertogenmolens hotel. Niet-gepubliceerde toelichting project

Afb. 30, Zwarts, K. (2010). ’S Hertogenmolens Aarschot 03, via http://www.noa-architecten.net/ [geraadpleegd op 12 januari 2013].

Afb. 31, Zwarts, K. (2010). ’S Hertogenmolens Aarschot 06, via http://www.noa-architecten.net/ [geraadpleegd op 12 januari 2013].

Afb. 32, Zwarts, K. (2010). ’S Hertogenmolens Aarschot 04, via http://www.noa-architecten.net/ [geraadpleegd op 12 januari 2013].

Afb. 33, Zwarts, K. (2010). ’S Hertogenmolens Aarschot 01, via http://www.noa-architecten.net/ [geraadpleegd op 12 januari 2013].

Afb. 34, Neyns, K. en Palmers, S. (2012). Collage in photoshop: Ontmoetingsplein Quartes toren.

Afb, 35, Neyns, K. (2012). Schema programma Quartes.

Afb. 36, Neyns, K. (2012). Collage in photoshop: Quartes fabriek.

Afb. 37 – 39, Neyns, K. (2012). Schetsen stedenbouwkundige visie.

Afb. 40 – 41, Neyns, K. (2012). Sneden.

Afb. 42, Neyns, K. en Palmers, S. (2012). Interieur modeateliers toren.

Afb. 43, Neyns, K. en Palmers, S. (2012). Interieur opengewerkte silo’s.

Universiteit of Hogeschool
Master of Science in de architectuur
Publicatiejaar
2013
Kernwoorden
Share this on: