Innovatieve ontwikkeling van een duurzame tent voor humanitaire doeleinden: onderzoek naar vernieuwende materialen en verwerking

Een reflectie-studie met betrekking tot de ontwikkeling van duurzame humanitaire tenten

Wereldwijd leven er ongeveer 35 miljoen vluchtelingen als gevolg van een natuurramp of politiek conflict. Mensen slaan noodgedwongen op de vlucht en noodhulporganisaties dienen snel in te grijpen. Duizenden mensen voorzien van opvang, voeding en medische hulp in een mum van tijd is een hele klus. Er echter voor zorgen dat de opstart van een vluchtelingenkamp ook op lange termijn leefbaar blijft is een uitdaging.Het verlenen van onderdak gebeurt in de vorm van tentenkampen. De tent blijft nog steeds de gemakkelijkste, snelste en vooral goedkoopste manier om mensen tijdelijk onderdak te bieden. In dit geval is een tent meer dan enkel een dak boven het hoofd. In onzekere tijden biedt het ook stabiliteit, gezondheid, welzijn en economische mogelijkheden. Er bestaan enkele familie tenten die een snelle eerste hulp aanbieden maar die niet voldoen op vele andere vlakken, waardoor de leefomstandigheden in de huidige vluchtelingenkampen maar penibel zijn. In het ontwerp van een nieuwe familietent worden drie knelpunten aangepakt: de warme temperaturen die zorgen voor een felle stijging van het binnenklimaat, het gewicht en de verpakking. Tenten zijn vaak niet bruikbaar vanwege het onleefbare binnenklimaat. De temperatuur binnenin stijgt soms tot boven 50°C. Om extreme opwarming van de binnenruimte te voorkomen wordt er gewerkt met een schaduwnet. Het schaduwnet werkt volgens het principe van een spouw. In dit geval is dit tussen het tentzeil en het schaduwnet. Het schaduwnet functioneert als een tropisch dak. Een deel van de zonnestralen wordt gereflecteerd, het deel van de straling dat niet wordt gereflecteerd zal worden geabsorbeerd. De spouw vangt dan de warmte op die het schaduwnet niet tegenhoudt. Voldoende ventilatie binnen deze spouw zorgt ervoor dat de warmte wordt weggedreven en dat de temperatuur binnen de tent niet torenhoog stijgt. Er bestaan nog maar weinig tenten waarin een schaduwnet wordt verwerkt. Indien men er wel mee werkt wordt de zonnewering verwerkt door een tweede hoofddraagstructuur op de basisstructuur te zetten. Hierdoor wordt het gewicht aan palen enkel maar groter.Ook het gewicht en verpakking voor de distributie van tenten vormt een probleem. Transport is duur en bedraagt vijftig procent van de kostprijs van een shelter. Bovendien willen humanitaire organisaties, die financieel afhankelijk zijn van derden, hun kapitaal zo goed mogelijk onderverdelen over hulpgoederen. Wanneer de voorraad hulpgoederen via vliegtuig of schepen is toegekomen verloopt het verdere transport via auto, helikopter, scooters, paarden, ezels, muildieren, tractoren, lokale taxi’s of te voet. De ontoegankelijkheid van hoge- en/of afgelegen gebieden of versperring op de weg door puin maken het vervoer er niet gemakkelijker op. Wanneer het pakvolume en gewicht laag zijn zal transport en hulpverlening vlotter verlopen.Het gewicht van een tent verlagen door minder textiel te gebruiken is vrij moeilijk. Hoe dunner de stof, hoe slechter de duurzaamheid. Daarom wordt het gewicht verminderd door in te spelen op de tentpalen. Zo wordt bijvoorbeeld het schaduwnet bevestigd met behulp van de tentpalen zoals afgebeeld op de afbeelding in de bijlage. Deze manier van bevestiging helpt mee tot het verminderen van gewicht. De palen bestaan uit twee delen die je kan openschuiven. Het tentdak wordt over de tentpalen geschoven. Vervolgens wordt de tweede kleinere paal op het eerste deel geschoven. Deze is bovenaan voorzien van een pin waarrond de metalen ringen van het schaduwnet moeten. Ook worden heel wat verbindingspalen geëlimineerd en wordt het doek strak gespannen door veel meer spanningslijnen te gebruiken.De verpakkingen van huidige familie tenten zijn lang, lomp en onhandig door gebrek aan handvaten. Bovendien worden de verpakkingszakken na opzet weggegooid en bieden ze verder geen meerwaarde. De verpakking van het nieuwe ontwerp vormt een onderdeel van de tent zelf. Door het grondzeil via een slimme manier op te rollen, wordt het oppervlak van 16 m² herleid naar 1 m breedte. Met behulp van stevige koorden wordt de opgerolde tent vastgehouden. Er zijn vier handvaten voorzien om de tent te verplaatsen. Slechts een klein deel van de buitenkant van het grondzeil is vatbaar voor vocht, vuil en kan versleept worden. De rest van de tent is opgerold en kan onmogelijk beschadigd worden. Tenslotte gaat ook aandacht naar de duurzaamheid van de tent. Door een zwakke waterdichtheid, opstapeling van vocht en weinig ventilatie ontstaan schimmels. Tenten zijn snel versleten terwijl de wederopbouw van een ramp een proces is dat jaren aansleept. De oplossing hiervan is echter niet te vinden in de vorm of uitzicht van de shelter maar wel in de materiaalkeuze. Vandaar dat werd gekozen voor een combinatie van verschillende soorten tentdoeken. Het dak en grondzeil bestaan uit PVC gecoat polyester. Ze zijn wel verschillend in gewicht, het grondzeil en tevens verpakking is een stuk zwaarder dan het dak. Omdat PVC/PES zo goed scoort op waterdichtheid wordt dit gebruikt in het dak. Door aan het dak een klein afdakje te voorzien zal het water niet rechtstreeks aflopen naar de wanden. Zo blijven de katoen wanden, die zwakker zijn voor waterdichtheid, beter beschermd. De wanden daarentegen zijn veel beter lucht doorlaatbaar dan het dak. Ventilatie is belangrijk voor luchtverversing zodat ziektes zich minder snel verspreiden en de temperatuur binnenin leefbaar blijft. Een universele familie tent bestaat niet, anders zou deze al lang in gebruik zijn en zou er niet meer zo veel onderzoek naar moeten gedaan worden. De noden zijn zo situationeel gebonden dat het niet evident is hier zo snel en adequaat op in te spelen. Maar wetenschappelijke en technische evoluties kunnen door verder onderzoek leiden tot kwalitatievere producten, een humanitaire uitdaging in het belang van ons allemaal.