Het effect van tussentaal op de waardering voor een spreker en op het begrijpen en onthouden van een boodschap

Lien Morren
Persbericht

Standaardtaalspreker wordt meer gewaardeerd

Standaardtaalspreker wordt meer gewaardeerd

Heb je er al eens bij stilgestaan dat de taal die je spreekt, kan beïnvloeden wat anderen van je denken? Dan bedoel ik niet dat je hond je plots verward zal aankijken wanneer je hem straks in het Engels vertroetelt. Nee, ik bedoel dat je taal, meer bepaald de variant van het Nederlands die je gebruikt, net zoals je uiterlijk en je kledij, je luisteraar helpt om zich een beeld van je te vormen. Heeft hij een hoge opleiding genoten? Is hij betrouwbaar? Zelfzeker? Vriendelijk?

Deze scriptie zocht niet alleen een antwoord op de vraag wat we van iemand denken die tussentaal of standaardtaal gebruikt, maar ook of we een boodschap beter kunnen begrijpen en onthouden wanneer die voor ons gepresenteerd wordt in tussentaal of Standaardnederlands. Dat gebeurde aan de hand van een onderzoek waarbij een groep leerlingen uit het vijfde en zesde jaar van het algemeen secundair onderwijs werd ondervraagd. De helft van de groep kreeg een audiofragment te horen dat in het Standaardnederlands was ingesproken, de andere helft de tussentalige versie van hetzelfde fragment. Achteraf werd aan de leerlingen gevraagd om een vragenlijst in te vullen, die naar hun mening over de spreker peilde op basis van drie onderdelen: zijn status (intelligentie, opleiding, ervaring, …), zijn solidariteit (vriendelijkheid, betrouwbaarheid, eerlijkheid, …) en zijn dynamiek (enthousiasme, zelfzekerheid, energie, …). In de vragenlijst waren ook inhoudsvragen opgenomen die toetsten of de leerlingen het fragment begrepen en onthouden hadden.

Uit de resultaten van het onderzoek bleek dat de leerlingen in deze context de standaardtaalspreker op elke dimensie positiever beoordeelden dan de tussentaalspreker. Van de tussentaalspreker wordt dus gedacht dat hij minder professioneel, minder aardig, minder bekwaam, minder aangenaam, minder betrouwbaar en minder oprecht is dan de standaardtaalspreker. Die laatste kreeg van de leerlingen een algemene score van 8 op 10, terwijl de eerste slechts nauwelijks meer dan de helft behaalde. Bovendien toonden de resultaten aan dat de leerlingen de boodschap in het Standaardnederlands beter konden begrijpen én onthouden dan de tussentalige boodschap.

Zo zie je maar: in sommige situaties vraag je je beter vooraf af welke taalvariëteit je het best kan gebruiken. Als je in je volgende discours wil dat je gesprekspartner je intelligent, sympathiek en eerlijk vindt en als je wil dat hij je boodschap beter kan begrijpen en onthouden, dan kies je misschien best voor Standaardnederlands.

Bibliografie

Referentielijst
Akkermans, C. (2013). De invloed van uitspraak op de waardering voor een spreker en op het begrijpen en herinneren van een boodschap (Ongepubliceerde masterproef). Hogeschool-Universiteit Brussel, België.
Au, S. (2012). Ballet and Modern Dance (3rd ed.). London: Thames & Hudson Ltd.
Auman, S. (2009). En op de zevende dag was er tussentaal: Een onderzoek naar het gebruik van de Nederlandse standaardtaal, de Vlaamse tussentaal en codewisseling in De zevende dag (Masterproef). Geraadpleegd via http://lib.ugent.be
Baarda, B., Bakker, E., Van Der Hulst, M., Julsing, M., Fischer, T., Van Vianen, R., & De Goede, M. (2014). Basisboek Methoden en Technieken: Kwantitatief praktijkgericht onderzoek op wetenschappelijke basis (5e druk). Groningen: Noordhoff Uitgevers.
Cajot, J. (2012). Waarom het Verkavelingsvlaams onvermijdelijk was: De ontwikkeling van een informele omgangstaal in Vlaanderen. In K. Absillis, J. Jaspers & S. Van Hoof (red.), De manke usurpator: Over Verkavelingsvlaams (pp. 39-66). Gent: Academia Press.
Cargile, A. C., Giles, H., Ryan, E. B., & Bradac, J. J. (1994). Language attitudes as a social process: A conceptual model and new directions. Language and Communication, 13(3), 211-236. doi: 10.1016/0271-5309(94)90001-9
Daenen, K. (2007). Woordklemtonen: Een onderzoek naar klemtoonvariatie in Vlaanderen (Ongepubliceerde masterproef). Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Brussel, België.
Dávila, V. R. (1998). Spoken accent and the perceived expertise and trustworthiness of a communicator of a promotional message. American Marketing Association: Conference Proceedings, 9(1998), 105-112. Geraadpleegd via http://www.proquest.com
De Caluwe, J. (2009). Tussentaal wordt omgangstaal in Vlaanderen. Nederlandse Taalkunde, 14(1), 8-25. doi: 10.5117/NEDTAA2009.1.TUSS339
Den Boon, T., & Hendrickx, R. (red.). (2015). Van Dale: Groot woordenboek van de Nederlandse taal (15e druk). Utrecht: Van Dale Uitgevers.
De Schryver, J. (2013). Over de regels [cursustekst]. Brussel: Hogeschool-Universiteit Brussel.
Douma-Alta, M., & Rensman, J. (2006). Jazzdance.nl: Zestig jaar Nederlandse jazzdansgeschiedenis (1945 - 2005). Zutphen: Walburg Pers.
Feliksdal, B. (1984). Modern jazzballet: Jazzdans voor amateurs en professionals. Best: Zuid Boekprodukties.
Fuertes, J., Gottdiener, W., Martin, H., Gilbert, T., & Giles, H. (2012). A meta-analysis of the effects of speakers’ accents on interpersonal evaluations. European Journal of Social Psychologyl, 42(2012), 120-133. doi: 10.1002/ejsp.862
Gaies, S. J., & Beebe, J. D. (1991). The matched-guise technique for measuring attitudes and their implications for language education: A critical assessment. In E. Sadtono (red.), Language Acquisition and the Second/Foreign Language Classroom. Anthology Series 28 (pp. 156-178). Singapore: SEAMEO Regional Language Centre.
Geeraerts, D. (2001). Een zondagspak? Het Nederlands in Vlaanderen: gedrag, beleid, attitudes. Ons Erfdeel, 44(3), 337-344. Geraadpleegd via http://scholar.google.be
Giles, H., & Rakić, T. (2014). Language attitudes: Social determinants and consequences of language variation. In T. M. Holtgraves (red.), The Oxford Handbook of Language and Social Psychology (pp. 1-33). doi: 10.1093/oxfordhb/9780199838639.013.030
Gill, M. M. (1994). Accent and stereotypes: Their effect on perceptions of teachers and lecture comprehension. Journal of Applied Communication Research, 22(1994), 348-361. Geraadpleegd via http://web.b.ebscohost.com
Gill, M. M., & Badzinski, D. M. (1992). The impact of accent and status on information recall and perception formation. Communication Reports, 5(2), 99-106. Geraadpleegd via http://web.b.ebscohost.com
Goyens, H., & Wellens, R. (1983). Jazz-dans in Vlaanderen (Ongepubliceerde masterproef). Katholieke Universiteit Leuven, België.
Haeseryn, W., Romijn, K., Geerts, G., De Rooij, J., & Van Den Toorn, M.C. (red.). (1997). Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS). (2e herziene druk). Groningen: Martinus Nijhoff Uitgevers.
Heijmer, T., & Vonk, R. (2002). Effecten van een regionaal accent op de beoordeling van de spreker. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 57(2002), 108-113. Geraadpleegd via http://limo.libis.be
Ladegaard, H. J., & Sachdev, I. (2006). I like the Americans… But I certainly don’t aim for an American accent: Language attitudes, vitality and foreign language learning in Denmark. Journal of Multilingual and Multicultural Development, 27(2), 91-108. doi: 10.1080/01434630608668542
Lybaert, C. (2015). De ideologische positie van Algemeen Nederlands in Vlaanderen: De standaardiseringsideologie onder druk? Taal & Tongval, 67(1), 79-134. doi: 10.5117/TET2015.1.LYBA
Major, R. C., Fitzmaurice, S. M., Bunta, F., & Balasubramanian, C. (2005). Testing the effects of regional, ethnic, and international dialects of English on listening comprehension. Language Learning, 55(1), 37-70. doi: 10.1111/j.0023-8333.2005.00289.x
Monteyne, I. (2014). Het effect van een onverzorgde uitspraak op de waardering voor een spreker (Ongepubliceerde masterproef). Hogeschool-Universiteit Brussel, België.
Morales, A. C., Scott, M. L., & Yorkston, E. A. (2012). The role of accent standardness in message preference and recall. Journal of Advertising, 41(1), 33-46. doi: 10.2753/JOA0091-3367410103
Nederlandse taalunie. (c2016). Taaladvies.net. Geraadpleegd op 30 maart 2016 via http://taaladvies.net
Permentier, L. & Schutz, R. (red.) (2015). Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn? 1000 Belgisch-Nederlandse woorden: Een woordenlijst van De Standaard (Het Gele Boekje). België: Davidsfonds Uitgeverij.
Plevoets, K. (2008). Tussen spreek- en standaardtaal: Een corpusgebaseerd onderzoek naar de situationele, regionale en sociale verspreiding van enkele morfosyntactische verschijnselen uit het gesproken Belgisch-Nederlands (Masterproef). Geraadpleegd via http://statbel.fgov.be
Rakić, T., Steffens, M., & Mummendey, A. (2011). When it matters how you pronounce it: The influence of regional accents on job interview outcome. British Journal of Psychology, 102(4), 868-883. doi: 10.1111/j.2044-8295.2011.02051.x
Rosiers, K. (2010). Tussen taal en tussentaal: De attitudes van leerlingen in het lager en middelbaar onderwijs tegenover talige variatie in Vlaanderen. (Masterproef). Geraadpleegd via http://lib.ugent.be
Rys, K., & Taeldeman, J. (2007). Fonologische ingrediënten in Vlaamse tussentaal. In D. Sandra, R. Rymenans, P. Cuvulier & P. Van Petegem (red.), Tussen taal, spelling en onderwijs: essays bij het emeritaat van Frans Daems (pp. 1-9). Gent: Academia Press.
Shohamy, E., & Inbar, O. (1991). Validation of listening comprehension tests: The effect of text and question type. Language Testing, 8(1), 23-40. doi: 10.1177/026553229100800103
Taeldeman, J. (2008). Zich stabiliserende grammaticale kenmerken in Vlaamse tussentaal. Taal & Tongval, 60(1), 26-50. Geraadpleegd via http://nl.aup.nl
Toye, J. (2010). Sociolinguïstische monitoring bij Vlaamse kinderen en adolescenten: Een attitudineel mixed guise onderzoek. (Masterproef). Geraadpleegd via http://lib.ugent.be
Utrecht, L. (1988). Van hofballet tot postmoderne-dans: De geschiedenis van het akademische ballet en de moderne dans. Zutphen: Walburg Pers.
Van Alphen, I. C. (2006). Ik had zoiets van “doei”: Interactioneel sociolinguïstische aspecten van van-citaties. In T. Koole, J. Nortier & B. Tahitu (red.), Artikelen van de 5de Sociolinguïstische Conferentie (pp. 29-42). Delft: Eburon.
Verbruggen, K. (édit.). (1959). Commission Flamande: Institution, délibérations, rapport, documents officiels publiés sous la surveillance de membres de la Commission. Geraadpleegd op 26 juli 2016 via http://www.books.google.be
Vlaamse Radio- en Televisieomroep. (c2016). VRT-Taalnet. Geraadpleegd op 30 maart 2016 via http://www.vrt.be/taal
Vos, S. (2012). Dans in België: 1890 - 1940. Leuven: Universitaire Pers Leuven.
Will, G. (2004) Zeeuws of Vlaams? (Morfo)-syntactische verschijnselen in de dialecten van Zeeuws-Vlaanderen (Doctoraatsthesis). Geraadpleegd via http://lib.ugent.be
Willemyns, R. (2003). Het verhaal van het Vlaams: De geschiedenis van het Nederlands in de Zuidelijke Nederlanden. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.
Zahn, C., & Hopper, R. (1985). Measuring Language Attitudes: The Speech Evaluation Instrument. Journal of Language and Social Psychology, 4(2), 113-123. doi: 10.1177/0261927X8500400203

Universiteit of Hogeschool
Meertalige Communicatie
Publicatiejaar
2016
Promotor(en)
Philip Vermoortel
Kernwoorden
Share this on: