Malnutritie en infecties bij bewoners in een woonzorgcentrum

Els Suys
Persbericht

Malnutritie en infecties bij bewoners in een woonzorgcentrum

Elke gezondheidsinstelling moet een transparant beleid hebben rond nutritionele screening. Meer aandacht zou zeker bijdragen tot een betere levenskwaliteit. Is dit niet wat we allemaal wensen voor onze ouders en grootouders?

Verouderen gaat gepaard met een accumulatie van ziektes en verzwakking, inclusief cognitieve en fysische achteruitgang, depressieve symptomen en emotionele veranderingen. Zij kunnen allen de balans tussen de nutritionele nood en inname van nutriënten beïnvloeden. Voor een optimale levenskwaliteit, alsook het verlichten van de financiële en psychologische lasten die optreden door het verouderen, is een goede gezondheid essentieel. Nutritie speelt een belangrijke rol in dit probleem, en daarom is een speciale nutritionele zorg en management vereist bij ouderen. 

In mijn onderzoek werden er in totaal 300 bewoners gescreend in woonzorgcentra (WZC). Om na te gaan of de bewoner op het moment van de inclusie geen acute infectie doormaakt werd er een bloedafname gedaan en werd de C-Reactive Proteïn(CRP) bepaald. De nutritionele status werd gemeten aan de hand van de Mini Nutritional Assessment (MNA) voor het opsporen van malnutritie. De herevaluatie bij infectie werd zowel op fysiek en nutritioneel vlak uitgevoerd. Op deze manier werd onderzocht hoe groot het verval op fysiek en nutritioneel vlak is, maar eveneens hoe groot het herstel na een acute infectie is, en of de bewoner terugkeert naar zijn oorspronkelijke nutritionele status.

29,6% van de bewoners had een risico op ondervoeding en 1,2% was ondervoed. Een aantal verbanden werden aangetoond tussen malnutritie en infectie bij bewoners in een WZC. Bij de vrouwen met malnutritie zal hun niveau van fysiek functioneren lager zijn. De mannen zullen meer risico hebben op inflammatie en dit gaat gepaard met een lager niveau van fysiek functioneren. Bij alle bewoners zal er een trager herstel zijn na een acute infectie en de graad van malnutritie zal toenemen na een acute infectie. Er is wel geen hogere incidentie van infecties maar wel een tendens tot significantie dat de bewoners met een afwijkende voedingstoestand sneller een infectie gaan ontwikkelen.

Malnutritie wordt gedefinieerd als: ‘een subacute of chronische voedingstoestand, waarbij een combinatie van over- of ondervoeding en inflammatoire activiteit heeft geleid tot een wijziging in lichaamssamenstelling en verminderde functie’. In Europa is de prevalentie van malnutritie 23% bij ouderen in een WZC. Deze toestand is geassocieerd met een verhoogde mortaliteit, en is ook een risicofactor voor infecties bij ouderen. Dieet gedrag bij ouderen kan veranderen omwille van gezondheid of sociale redenen, verlaging van smaak en geur of een verminderde mogelijkheid voor aankoop en bereiding van voedsel. Deze combinatie van symptomen of condities brengt ouderen in een hoger risico voor malnutritie. Het is daarom belangrijk om deze ouderen met een risico voor malnutritie te detecteren. Hoe meer somatische, psychologische, sociale of functionele problemen , hoe hoger het risico op malnutritie bij ouderen.                                                                    

Binnen het onderzoek werd ook de functionaliteit, zowel fysisch als cognitief, van de bewoners onderzocht. Het  is de mogelijkheid om de ADL activiteiten uit te voeren zonder ondersteuning. Het is de belangrijkste factor die de onafhankelijkheid van ouderen en bovenal hun levenskwaliteit bepaald. Functionele achteruitgang bij bewoners in een WZC kan leiden tot hogere risico’s voor infectie. Aan de andere kant kunnen infectieziekten functionele achteruitgang en kwetsbaarheid, frailty, bij ouderen veroorzaken. Ouderen met een hogere zorgnood vertonen een hogere prevalentie van malnutritie. De nutritionele status begint zelfs te dalen voor er zich een zorgnood ontwikkelt. Verouderen gaat gepaard met verminderde spiermassa en kracht, gedefinieerd als sarcopenie. Katabole inflammatoire processen zullen dit proces verhogen, zeker op gevorderde leeftijd.

Mensen in een WZC hebben een groter risico op het oplopen van infectieziekten, vergeleken bij mensen in de gemeenschap. Acute en chronische infecties tasten de voedingstoestand aan. In chronische zorginstellingen zijn infecties een belangrijke oorzaak van morbiditeit en mortaliteit. Infecties bij ouderen treden er frequenter op en zijn ernstiger dan in de algemene populatie.

Malnutritie is een prevalent probleem bij bewoners in een WZC. Deze studie toonde duidelijke verbanden aan tussen malnutritie en infecties bij bewoners in een WZC. Er is voldoende preventie, screening en behandeling noodzakelijk van malnutritie om het risico op inflammatie en de weerslag op het fysiek functioneren van de bewoners te beperken. In de meeste WZC in België gebeurt er geen systematische screening op malnutritie.

Voor een maximale aanpak van malnutritie moet de focus op de kwaliteit van de maaltijden zeer hoog zijn. En ook dit is mogelijk om te realiseren zonder extra financiële kosten of inzet van extra personeel. Het invoeren van mobiele buffetkarren voor ontbijt en avondmaal, zoals in Residentie Het Prieelshof, waardoor de bewoner meer keuze heeft en daardoor ook beter gaat eten, zijn daar een mooi voorbeeld van. Er is zelfs nog een kostenbesparing omdat er minder waste is van voedsel.

Een systematische screening op malnutritie op basis van de MNA is een algemene aanbeveling in de WZC . Dit zou een kwaliteitsindicator kunnen zijn naast opvolgen van het gewicht. Het opsporen en behandelen van malnutritie bij ouderen krijgt nog te weinig aandacht in de WZC. Er is nood aan meer bekendmaking en sensibilisering op de werkvloer. Het moet meer in kaart worden gebracht en het zou een vast item moeten worden in de dagdagelijkse praktijk.

Nochtans zijn systematische screening en een gepaste aanpak zeer zinvol om de outcome van ouderen te verbeteren  zowel op vlak van morbiditeit en mortaliteit, als op financieel en economisch vlak. Het veelvuldig falen om malnutritie te herkennen en te behandelen is onaanvaardbaar. Het gebruik van een eenvoudige screeningsprocedure is aanbevolen.

Nutritionele screening en een beter nutritioneel beleid zou zeker bijdragen tot een betere levenskwaliteit  van onze ouders en grootouders. Ik ben alvast overtuigd. U nu toch ook?

Bibliografie

Amarala T., Matosa L., Tavaresa M., Subtilb A., Martinsa R., Nazare M., Sousa Pereirab N., 2007 ‘The economic impact of disease-related malnutrition at hospital admission’. Clinical Nutrition 26, 778-784

Bautmans I., Mets T., 2005 ‘A fatigue resistance test for elderly persons based on grip strength: reliability and comparison with healthy young subjects’ Aging Clinical and Experimental Research 17(3): 217-222

Bautmans I., Van Puyvelde K., Mets T., 2009 ‘Sarcopenia and functional decline: pathophysiology, prevention and therapy’ Acta Clinica Belgica Volume 64, Issue 4: pages 303-316

Beyer I., Mets T., Bautmans I.  2012 ‘Chronic low-grade inflammation and age-related sarcopenia’ Curr Opin Nutr Metab Care 15:12-22

Beyer I., Njemini R., Bautmans I., Demanet C., Bergmann P., Mets T., 2012 ‘Inflammation-related muscle weakness and fatigue in geriatric patients’ Experimental Gerontology 47, 52-59

Blaum CS., Fries BE., Fiatarone MA., 1995 ‘Factors associated with low body mass index and weight loss in nursing home residents’. J. Gerontology. A Biol. Med. Sci. 50(3): 162-8

Bohannon R., 2006 ‘Reference Values for the Timed Up and Go Test: A Descriptive Meta‐Analysis’. Journal of Geriatric Physical Therapy: Issue 2 - p 64–68

Carriere I., Dupuy A-M., Lacroux A., Cristol J-P., Delcourt C., The Pola Study Group, 2008 ‘Biomarkers of inflammation and malnutrition associated with early death in healthy elderly people’ J Am Geriatric Soc 2008; 56 (5): 840-6

Cederholm T., Bosaeus I., Barazzoni R., Bauer J., Van Gossum A., Klek S., Muscaritoli M., Nyulasi I.,  Ockenga J., Schneider S.M., de van der Schueren M., Singer P., 2015 ‘Diagnostic criteria for malnutrition: An ESPEN Consensus Statement’. Clinical Nutrition 34, 335-340

Cereda E., Valzolgher L., Pedrolli C. 2008 ‘Mini nutritional assessment is a good predictor of functional status in institutionalized elderly at risk of malnutrition.’ Clinical Nutrition 27, 700-705

Chen CC., Schilling LS., Lyder CH., 2001 ‘A concept analysis of malnutrition in the elderly’. J. Adv. Nurs. 36(1): 131-42

Connelly D.M., Thomas D.K., Cliffe S.J., Perry W.M., Smith R.E., 2009 ‘Clinical Utility of the 2-Minute Walk Test for Older Adults Living in Long-Term Care’. Physiotherapy Can. 61(2): 78–8

Correira I., Waitzberg D., 2003 ‘The impact of malnutrition on morbidity, mortality, length of hospital stays and costs evaluated through a multivariate model analysis ’. Clinical Nutrition 22(3), 235-239

Deutz N., Bauer J., Barazzoni R., Biolo G., Boirie Y., Bosy-Westphal A., Cerderholm T., Cruz-Jentoft A., Krznaric Z., Nair K. Singer P., Teta D., Tipton K., Calder P. 2014 ‘ Protein intake and exercise for optimal muscle function with aging: Recommendations from the ESPEN Expert Group’. Clinical Nutrition 33, 929-936

Dorner T.E., Schwarz F., Kranz A., Friedl W., Rieder A., Gisinger C., 2010 ‘Body mass index and the risk of infections in institutionalized geriatric patients’ Britt. J. of Nutrition 2010, 1-6

Elia M., Zellipour L., Stratton R.J., 2005 ‘To screen or not to screen for adult malnutrition?’ Clinical Nutrition 24, 867-884

Fielding  RA., Vellas B., Evans WJ., 2011 ‘Sarcopenia: an undiagnosed condition in older adults. Current consensus definition: prevalence, etiology and consequences. International working group on sarcopenia’. J. Am. Med. Dir. Assoc: 12: 249-256

Fulop T., Larbi A., Witkowski JM., McElhaney J., Loeb M., Mitnitski A., Pawelec G. 2010 ‘Aging, frailty and age-related diseases’, Bio gerontology, 11:547 – 636

Izawa S., Kuzuya M., Okada K., Enoki H., Koike T., Kanda S., Iguchi A. 2006 ‘The nutritional status of frail elderly with care needs according to the mini nutritional assessment.’ Clinical Nutrition 25, 962-967

Kondrup  J., Allison SP., Elia M., Vellas B., Plauth M., 2002 ‘ESPEN guidelines for nutrition screening’. Clinical Nutrition 22(4): 415-21

Krabbe  KS., Pedersen M., Bruunsgaard H., 2004 ‘Inflammatory mediators in the elderly’. Exp Gerontology 39: 687- 699

Lasheras C., Gonzzilez C., Garcia a; Patterson A., Fernandez S., 1999 ‘Dietary intake and biochemical indicators of nutritional status in elderly institutionalized and non-institutionalized population’. Nutrition Research Vol.19, No. 9, 1299-1312

Laurent M., Bastuji-Garin S., Plonquet A., Bories P.N., Le Thuaut A., Audureau E., Lang P.O., Nakib S., Liuu E., Canoui-Poitrine F., Paillaud E. 2015 ‘Interrelations of immunological parameters, nutrition, and healthcare-associated infections : Prospective study in elderly in-patient’. Clinical Nutrition 34, 79-85

Lundin H., Sääf M., Strender L-E., Mollasaraie HA., Salminen H. 2012 ‘Mini nutritional assessment and 10-year mortality in free-living elderly women: a prospective cohort study with 10-year follow-up.’, European J. of Clinic. Nutrition 66, 1050-1053

Macallan D., 2005 ‘Malnutrition and infection’. Medicine 33-3, 14-16

Mathias S. et al., 1986 ‘Balance in the elderly patient: The ‘Get – up and Go’ test’. Arch Phys Med Rehabil 67:387

Margetts B.M., Thompson R.L., Elia M., Jackson A.A., 2003 ‘Prevalence of risk of undernutrition is associated with poor health status in older people in the UK.’ European journal of clinical nutrition 57(1):69-74

Meijers J., Halfens R., van Bokhorst-de van der Schueren M., Dassen T., Schols J., 2009 ‘Malnutrition in Dutch health care: Prevalence, prevention, treatment, and quality indicators’. Clinical Nutrition 25, 512-519

Meijers J., Tan F., Schols J., Halfens R. 2014 ‘ Nutritional care; due process and structure indicators influence malnutrition prevalence over time?’ European J. of Clinic. Nutrition 33, 459-465

Mocchegiani E., Corsonello A., Lattanzio F., 2010 ‘Frailty, ageing and inflammation: reality and perspectives’. Bio gerontology 11, 523–525

Morley JE., 2009 ‘Developing novel therapeutic approaches to frailty’. Curr. Pharm. Des. 15(29): 3384-3395

Nakamura H., Fukushima H., Yoshiyuki M., Shiraki M., Gomi I., Saito M., Mawatari K., Kobayashi H., Kato M., Moriwaki H. 2006 ‘A Longitudinal Study on the Nutritional State of Elderly Women at a Nursing Home in Japan’. Internal Medicine 45.1743

Normana K., Pichardb C., Lochsa H., Pirlicha M., 2008 ‘Prognostic impact of disease-related malnutrition’. Clinical Nutrition 27, 5-15

Onem Y., Terekeci H., Kucukardali Y., Sahan B., Solmazgül E., Senol M.G., Nalbant S., Sayan O., Top C., Oktenli C. 2009 ‘Albumin, hemoglobin, body mass index, cognitive and functional performance in elderly persons living in nursing homes.’ Archives of Gerontology and Geriatrics 50, 56-59

Prosser L., Canby A., 1997 ‘Further validation of the Elderly Mobility Scale for measurement of mobility of hospitalized elderly people’. Clin Rehabil vol. 11no. 4: 338-343

Ray S., Laur C., Golubic R. 2014 ‘Malnutrition in healthcare institutions: A review of the prevalence of under-nutrition in hospitals and care homes since 1994 in England’. Clinical Nutrition 33, 829-835

Rosenberg IH., 1989 ‘Summary comments’. Am J. Clinical Nutrition 50: 1231-1233

Rycroft-Malone J., Harvey G., Seers K., Kitson A., McCormack B., Titchen A., 2004 ‘An exploration of the factors that influence the implementation of evidence into practice’. Clinical Nutrition 13:913-24

Stratton J., Green CJ., Elia M., 2003 ‘Consequences of disease-related malnutrition’. Wallingford, Oxon, UK: CABI Publishing: 113-55

Smith A., 2014 ‘Sarcopenia, malnutrition and nutrient density in older people’. Post reproductive health, 20(1), 19-21

Smith R., 1994 ‘Validation and Reliability of the Elderly Mobility Scale’. Physiotherapy 80, 744-747

 

Smoliner C., Norman K., Scheufele R., Hartig W., Pirlich M., Lochs H., 2008 ‘Effects of food fortification on nutritional and functional status in frail elderly nursing home residents at risk of malnutrition’. Clinical Nutrition 24, 1139-1144

Söderström., Rosenblad A., Thors Adolfsson E., Saletti A., Bergkvist L., 2015 ‘Nutritional status predicts preterm death in older people: A prospective cohort study’ . Clinical Nutrition 33, 354-359

Soeters P., Reijven P., van Bokhorst-de van der Schueren M., Schols J., Halfens R., Meijers J., van Gemert W., 2008 ‘A rational approach to nutritional assessment’. Clinical Nutrition 27, 706-716

Suominen M., Muurinen S., Routasalo P., Soini H., Suur-Uski I., Peiponen A., Finne-Soveri H., Pitkala KH., 2005 ' Malnutrition and associated factors among aged residents in all nursing homes in Helsinki.’ Eur J Clin Nutr. 59(4):578-83

Suominen M., 2007 ‘Nutrition and nutritional care of elderly people in Finnish nursing homes and hospitals’. Faculty of Agriculture and Forestry of the University of Helsinki

Theou O., Kloseck M., 2008 ‘Tools to identify community dwelling older adults in different stages of frailty’. Journal of Physical and Occupational Therapy in Geriatrics, 26(3), 1-21.

Thomas DR., 2010 ‘Sarcopenia’. Clin. Geriatric. Med. 26: 331-346

Thorslund S., Toss G., Nilsson I., Schenck H., Symreng T., Zetterqvist H., 1990 ‘ Prevalence of Protein-energy Malnutrition in a Large Population of Elderly at Home.’ Scan. J. Prim. Health Care 1990; 8: 243-84

Törmä J., Winblad U., Cederholm T., Saletti. 2013 ‘Does undernutrition still prevail among nursing home residents?’ Clinical Nutrition 32, 562-568

Tsai A., Lai M-Y. 2014 ‘Mini Nutritional Assessment and short-form Mini Nutritional Assessment Nutrition 33, 844-849

Van Bokhorst-de van der Schueren M., Lonterman-Monasch S., de Vries O., Danner S., Kramer M., Muller M. 2013 ‘Prevalence and determinants for malnutrition in geriatric outpatients.’ Clinical Nutrition 32, 1007-1011

Vellas B., Guigoz Y., Garry P., Nourhashemi F., Bennahum D., Lauque S., Albarede J-L. 1999 ‘The Mini Nutritional Assessment (MNA) and its use in grading the nutritional state of elderly patients’. Nutrition, Vol. 15, No.2. 116-121

Verbrugghe M., Beeckman D., Van Hecke A., Vanderwee K., Van Herck K., Clays E., Bocquaert I., Derycke H., Geurden B., Verhaeghe S. 2013 ‘Malnutrition and associated factors in nursing home residents: A cross-sectional, multi-center study.’ Clinical Nutrition 32, 438-443

Young B., Gleeson M., Cripps A.W.  1991 ‘C-reactive protein: A critical review. ‘ Pathology 23:118-124.

Universiteit of Hogeschool
Master in management, zorg en beleid in de gerontologie
Publicatiejaar
2016
Promotor(en)
Prof. Dr. Ivan Bautmans
Kernwoorden
Share this on: