Thuisloosheid door de ogen van (ex-)thuislozen. Een narratief onderzoek naar hulpverlening aan (ex-) dak- en thuislozen

Koen Van der Velden
Persbericht

THUISLOZEN AAN HET WOORD

THUISLOZEN AAN HET WOORD

Dak- en thuisloosheid is wereldwijd een groot en groeiend probleem. Naar schatting leven in België 17.000 dak- en thuislozen. Onderzoek, initiatieven en beleidskeuzes kunnen het tij moeilijk keren. Hoe zien dak- en thuislozen dat?

Dak- en thuislozen bevraagd

Omdat thuisloosheid een problematiek is die zich voornamelijk in grootsteden afspeelt, werden achttien (ex-)dak- en thuislozen uit Antwerpen, Gent en Kortrijk geïnterviewd. De thuislozen werden gecontacteerd via Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW), Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW), het voetbalproject ‘Belgian Homeless Cup’ en ‘Verenigingen waar armen het woord nemen’.

Wat is dak- en thuisloosheid?

De definities van ‘dak- en thuisloosheid’ in de wetenschappelijke literatuur kunnen we opdelen in twee groepen. Een eerste groep legt de nadruk op het ontbreken van huisvesting. Een tweede schuift de maatschappelijke en relationele kwetsbaarheid naar voor als kenmerkende eigenschap.

Ook (ex-)thuislozen maken dit onderscheid. Sommige omschrijven thuisloosheid als een gebrek aan huisvesting. Anderen geven aan dat ook andere factoren verbonden zijn aan het missen van onderdak. Ze wijzen op een gebrek aan warmte, een vertrouwde omgeving, familie, een rustplaats en een plaats van ontspanning. Vanuit dat perspectief dekt de term ‘thuisloosheid’ beter de lading dan ‘dakloosheid’.

Slechte ervaring

Het tweede deel van de studie vroeg de respondenten hoe ze die thuisloze periode beleven of beleefd hebben.

De periode van thuisloosheid is voor alle thuislozen een slechte ervaring. Koude, honger, dorst en een gebrek aan sanitaire mogelijkheden zijn veel gehoorde pijnlijke herinneringen. Daarnaast speelden ook heel wat mentale moeilijkheden tijdens deze periode.

Overleven of verder gaan

Ondanks deze gemeenschappelijke ervaring gaan niet alle thuislozen op dezelfde manier om met hun precaire leefsituatie.

Een eerste groep focust op overleven en bevredigen van basisbehoeften. Deze mensen leven van dag tot dag en gaan vooral op zoek naar eten en drinken. Een andere groep probeert te ontsnappen aan de thuisloosheid. Deze mensen proberen hun administratieve chaos weer op orde te krijgen. Ze zoeken nieuwe ankerpunten in de samenleving of willen breuken uit het verleden herstellen.

Dit verschil kan mogelijks ten dele verklaard worden door de persoonlijkheid van de thuisloze. Afhankelijk van persoonlijkheidskenmerken gaan mensen met dezelfde stresserende situatie anders om. Iemand die bijvoorbeeld meer consciëntieus is, gaat waarschijnlijk gemakkelijker op zijn doel af en op zoek naar resultaat.

Mensen moeten ook gemotiveerd zijn om hun situatie te veranderen. De ene staat daarin verder dan de andere. Wie actief zijn situatie probeert om te buigen, situeert zich in een hoger stadium van verandering dan wie gericht is op het bevredigen van zijn basisbehoeften.

Een laatste verklaring ligt in de schaarste-theorie. Mensen die in armoede leven, zijn voornamelijk bezig met kortetermijn-beslissingen. Ze denken minder na over andere zaken. Dat verklaart waarom een deel van de respondenten zich niet bezighoudt met het opbouwen van een duurzame toekomst. Wellicht bevinden deze mensen zich in de meest gedepriveerde materiële situatie.

OCMW en CAW

Het derde deel van de studie onderzocht hoe (ex-)thuislozen de gekregen hulp van OCMW, CAW of alternatieve organisaties evalueren. OCMW’s en CAW’s zijn de belangrijkste hulpaanbieders aan dak- en thuislozen.

De helft van de bevraagde thuislozen heeft negatieve ervaringen met het OCMW. Ze hangen samen met de ervaring dat het OCMW gevraagde hulp weigert. De weigering werd niet duidelijk verantwoord, waardoor men ze als onterecht ervoer.  De negatieve reacties gaan meestal over het OCMW als instelling. Over de hulpverleners zijn de reacties positiever.

De meningen over het CAW en zijn hulpverleners zijn over het algemeen positief.

Verschillende opdrachten

Een verklaring voor het verschil in ervaringen met OCMW en CAW ligt in het onderscheid in takenpakket. Het OCMW beheert de financiële kant van de zaak, het CAW voorziet begeleiding en opvang.

Soms neemt de OCMW-begeleider een dubbele rol op. Hij stelt het leefloon ter beschikking, maar controleert het ook. Die dubbele rol kan een goede vertrouwensband met de cliënt in de weg staan.

Bovendien hebben beslissingen van het OCMW vaak een directe impact op de situatie van de thuisloze. Beslist het OCMW om niet langer een leefloon uit te keren, dan heeft de thuisloze het nog moeilijker om zijn basisbehoeften te bevredigen. Wordt de begeleiding in het CAW stopgezet, zijn de directe gevolgen meer beperkt.

Voetballen helpt

Sommige thuislozen vinden hun weg naar laagdrempelige organisaties, bijvoorbeeld de ‘Belgian Homeless Cup’. Dat is een samenwerking tussen steden, OCMW’s, CAW’s, straathoekwerk en (semi-)professionele voetbalclubs.

Tijdens voetbalactiviteiten komen ze in contact met mensen met dezelfde problemen en worden ze ondersteund door een voetbalcoach. Doordat er systematisch getraind wordt, kunnen deze thuislozen opgevolgd worden.

Dit voetbalinitiatief gooit het over een heel andere boeg dan de klassieke opvang- en begeleidingsdiensten. Dit alternatief is vaak succesvol, omdat veel dak- en thuislozen hun geloof in de ‘klassieke’ hulpverlening kwijt zijn. Deze manier van hulp kan in de toekomst een belangrijke rol spelen om thuislozen ongedwongen op te volgen.

Housing First

Nog zo’n andere aanpak is Housing First. Dit project heeft tot doel om chronische thuislozen die kampen met verslavings- of psychiatrische problemen, permanent te huisvesten. In plaats van thuislozen eerst een langdurig traject te laten doorlopen, helpt Housing First deze mensen meteen aan een woonst, samen met ongedwongen en flexibele begeleiding.

Housing First-aanpak

Dat alternatief blijkt beloftevol. Dankzij de Housing First-aanpak blijven daklozen langer in eenzelfde woning en is de kans op herval minder groot.

Ook de thuislozen zijn voorstander van zo’n aanpak. Deze methode geeft hen een nieuwe kans om hun woonst te behouden. Bovendien zorgt een vaste woonst volgens heel wat thuislozen voor stabiliteit in het leven.

Toekomst

Er kunnen een aantal conclusies uit dit onderzoek geformuleerd worden. Zo is dak- en thuisloosheid voor de meeste thuislozen meer dan geen onderdak. Ten tweede gaan ze mogelijks door persoonlijkheidsverschillen, motivatie en schaarste anders om met dakloosheid. Ten derde rapporteerde de helft slechte ervaringen met het OCMW. Laagdrempelige initiatieven scoorden dan weer zeer goed. Hoe kunnen de slechte ervaringen vermeden worden? En kunnen deze alternatieve hulpverleningsvormen uitgebreid worden? Dat zijn vragen die verder onderzoek en nieuwe beleidskeuzes als antwoord nodig hebben. Met het recent goedgekeurde actieplan tegen thuisloosheid is alvast een eerste stap gezet.

Bibliografie

Altena, A. M., Beijersbergen, M. D., & Wolf, J. R. (2014). Homeless youth's experiences with shelter and community care services: Differences between service types and the relationship to overall service quality. Children and Youth Services Review46, 195-202.

Baarda, D.B., de Goede, M.P.M., & Teunissen, J. (2001). Basisboek kwalitatief onderzoek: Praktische handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwalitatief onderzoek. Groningen: Stenfert Kroese.

Ballegeer, B. (2014). Belgian Homeless Cup: dak- en thuislozen spelen voetbal. In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow, L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 179-194). Leuven: Lannoo Campus.

Baptista, I. (2010). Women and homelessness. In: E. O’Sullivan, V. Busch-Geertsema, D. Quilgars,  N. Pleace (Eds.), Homelessness Research in Europe. Festschrift for Bill Edgar and Joe Doherty (p.163-186). Brussels: FEANTSA.

Baptista, I., Benjaminsen, L., Pleace, N., & Busch-Geertsema, V. (2012). Counting Homeless People in the 2011 Housing and Population Census: EOH Comparative Studies on Homelessness 2. Brussels: FEANTSA.

Blow, H., & De Wolf., B., (2014). Thuisloosheid wordt een vrouwenzaak. In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow, L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 179-194). Leuven: Lannoo Campus.

Bouverne-De Bie, M. (2007). Laat ons de geschiedenis meenemen: 30 jaar OCMW. OCMW-visies, 22(6), 8-13

Brackez, S. (2011). Thuisloosheid bij vrouwen (Masterproef). Gent. Geraadpleegd op 18 april 2015 via http://lib.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/789/636/RUG01-001789636_2012_0001…

Braun, V., Clarke, V., & Terry, G. (2014). Thematic analysis. Qual Res Clin Health Psychol, 95-114.

Browne, A., & Bassuk, S. S. (1997). Intimate violence in the lives of homeless and poor housed women: prevalence and patterns in an ethnically diverse sample. American Journal of Orthopsychiatry, 67(2), 261-278.

Brugha, T. S., & Cragg, D. (1990). The list of threatening experiences: the reliability and validity of a brief life events questionnaire. Acta Psychiatrica Scandinavica, 82(1), 77-81.

Bullock, H. E., Williams, W. R., & Limbert, W. M. (2003). Predicting support for welfare policies: The impact of attributions and beliefs about inequality. Journal of Poverty, 7(3), 35-56.

Busch-Geertsema, V. (2010). Defining and measuring homelessness. Homelessness Research in Europe: Festschrift for Bill Edgar and Joe Doherty, 19-39.

Busch-Geertsema, V. (2013). Housing First Europe: Final Report. Bremen/Brussels: Housing First Europe.

Busch-Geertsema, V., Benjaminsen, L., Hrast, M. F., & Pleace, N. (2014). Extent and profile of homelessness in European member states. Brussels: EOH Comparative Studies on Homelessness.

Buxant, C. (2016). The role of social experimentation in driving change in the homeless sector: Observations from Belgium (PowerPoint slides). Geraadpleegd op 31 augustus 2016 via http://www.mi-is.be/sites/default/files/documents/workshop_7_-_coralie_…

Costa, P. T., & MacCrae, R. R. (1992). Revised NEO personality inventory (NEO PI-R) and NEO five-factor inventory (NEO FFI): Professional manual. Psychological Assessment Resources.

Cozzarelli, C., Wilkinson, A. V., & Tagler, M. J. (2001). Attitudes toward the poor and attributions for poverty. Journal of Social Issues, 57(2), 207-227.

Da Costa, L. P., & Dias, J. G. (2014). Perceptions of poverty attributions in Europe: a multilevel mixture model approach. Quality & Quantity, 48(3), 1409-1419.

De Bolle, G., Poesmans, E., & Verbeeck, L. (2009). SOS huisvesting. Modellen en tips voor de organisatie van tijdelijke huisvesting door het OCMW. Brussel: VVSG en Uitgeverij Politeia.

De Bolle, G. (2013). Meer dan een dak boven het hoofd. Een narratief onderzoek naar de betekenisverlening van hulp- en dienstverlening door bewoners van tijdelijke huisvesting. (Ongepubliceerde masterproef). Universiteit Gent, België.

Debouver, L. (2016). Jaarverslag 2015. Geraadpleegd op 31 augustus 2016 via http://www.caw.be/sites/caw/files/jaarverslag_caw_2015.pdf

De Boyser, K., Linchet, S., Van Dijck, L. (2010). Onderzoek naar de OCMW-hulpverlening aan dak- en thuislozen. Onderzoek in opdracht van de POD Maatschappelijke Integratie.

De Decker, P. (2012). Social Rental Agencies: An Innovative Housing-led Response to Homelessness. Brussel: FEANTSA.

Demaerschalk, E., & Hermans, K. (2010). Aanbodverheldering Vlaamse Thuislozenzorg. Leuven: LUCAS.

Demaerschalk, E. (2014). Huisvesting als mensenrecht: Housing first en de rest komt later. In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow & L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 89-98). Leuven: Lannoo Campus.

Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (n.d.). Verenigingen waar armen het woord nemen. Geraadpleegd op 16 oktober 2014 via http://www4.vlaanderen.be/wvg/armoede/organisaties/verenigingen/Paginas…

Depreeuw, W. (1988). Landloperij, bedelarij en thuisloosheid. Een socio-historische analyse van repressie, bijstand en instellingen (Vol. 16). Antwerpen: Kluwer rechtswetenschappen.

De Raad, B. (2000). The Big Five Personality Factors: The psycholexical approach to personality. Hogrefe & Huber Publishers.

De Vijlder, S. (2009). Van dakloosheid naar thuisloosheid en terug? (Masterproef). Gent. Geraadpleegd op 20 april 2016 via http://buck.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/393/048/RUG01-001393048_2010_000…

De Winter, M. D., & Noom, M. (2001). Iemand die je gewoon als mens behandelt... Thuisloze jongeren over het verbeteren van de hulpverlening. Pedagogiek, 21(4), 296-309.

Edgar, B., Doherty, J. & Meert, H. (2003). 2003 Review of Statistics on Homelessness in Europe. Brussels: FEANTSA.

Edgar, B. (2009). 2009 European Review of Statistics on Homelessness. Brussels: FEANTSA.

Edgar, W. & Meert, H. (2005). Fourth Review of Statistics on Homelessness in Europe. The ETHOS Definition of Homelessness. Brussels: FEANTSA.

Ellsberg, M., Jansen, H. A., Heise, L., Watts, C. H., & Garcia-Moreno, C. (2008). Intimate partner violence and women's physical and mental health in the WHO multi-country study on women's health and domestic violence: an observational study. The Lancet, 371(9619), 1165-1172.

European Commission. (2012). EU Employment and Social Situation Quarterly Review. Geraadpleegd op 15 oktober 2016 via http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=89&langId=en&newsId=1389&furt…

FEANTSA. (2006). ETHOS – Europese Typologie van dakloosheid en sociale uitsluiting.  Geraadpleegd op 15 mei 2015 via http://www.feantsa.org/en/toolkit/2005/04/01/ethos-typology-on-homeless…

FEANTSA. (2009). Ending homelessness: a handbook for policy makers. Brussels: FEANTSA.

FEANTSA. (2012). Social Innovation to Combat Homelessness: A Guide. Geraadpleegd op 22 augustus via http://www.feantsa.org/spip.php?article420&lang=en

Fitzpatrick, S. (1998). Homelessness in the European Union. European integration and housing policy, 197-204.

Francq, B. & Philippot, P. (2003). Sociale herintrede van de daklozen: houdingen, vooroordelen, identiteit en collectieve acties: samenvatting. Brussel: Federaal Wetenschapsbeleid.

Free Clinic vzw. (n.d.). Activeringsproject Harde Kern Druggebruikers. Geraadpleegd op 10 augustus 2016 via http://free-clinic.be/free-clinic/activering/

Geheugen Collectief. (2014). ‘Geen dak, geen vuur, geen bed, geen brood, tenzij u meevoelt in hun nood”: 75 jaar Het Werk der Daklozen. In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow & L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 23-70). Leuven: Lannoo Campus.

Ghys, T., Oosterlynck, S. (2013). Sociale innovatie ontleed: perspectieven voor armoedebestrijding. VLAS-Studies 3, Antwerpen: Vlaams Armoedesteunpunt.

Glesne , C. (2011) Becoming Qualitative Researchers: An Introduction. In: Van Hove, G. & Claes, L. (2011). Qualitative Research and Educational Sciences: A Reader about Useful Strategies and Tools. Harlow: Pearson Education Limited.

Goering, P., Veldhuizen, S., Watson, A., Adair, C., Kopp, B., Latimer, E., Nelson, G., MacNaughton, E., Streiner, D., & Aubry, T., (2014). National At Home/Chez Soi Final Report. Calgary, AB: Mental Health Commission of Canada. Geraadpleegd op 31 augustus 2016 via http://www.housingfirstbelgium.be/medias/files/rapport-canada.pdf

Govaerts K. (2010). Armoede en bedelarij, een verborgen geschiedenis. Gevangenismuseum vzw

Hermans, K., De Coster, I., Van Audenhove, C. (2007). Bed bad brood. Laagdrempelige opvang van thuislozen. Antwerpen: Garant.

Hermans, K. (2012). Bouwstenen voor een Vlaams actieplan tegen dak‐ en thuisloosheid inspiratie uit Nederland, Finland en Schotland. Katholieke Universiteit Leuven, België.

Hermans, K. (2016). Niet talmen in strijd tegen dakloosheid, kies voor woongerichte oplossingen. Geraadpleegd op 30 november 2016 via http://sociaal.net/opinie/niet-talmen-in-strijd-tegen-dakloosheid/

Heylen, K. (2015). Eigendomsstatuut, woonuitgaven en betaalbaarheid. Evolutie tussen 2005 en 2013. In: P. De Decker, B. Meeus, I. Pannecoucke, E. Schillebeeckx, J. Verstraete, E. Volckaert (Eds), Woonnood in Vlaanderen. Feiten, mythen en voorstellen (p.25-42). Antwerpen: Garant.

Howitt, D., & Cramer, D. (2011). Introduction to research methods in psychology. Pearson Education.

Horsell, C. (2006). Homelessness and social exclusion: A Foucauldian perspective for social workers. Australian Social Work59(2), 213-225.

Horsten, T. (2013). Landlopers. Vagebonden, vershoppelingen en weldadigheidscolonies. Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen.

Hsieh, H.-F. & Shannon, S.E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.

Hubeau, B., Van Damme, P., & Van Vooren, D. (2015). Menswaardig en behoorlijk wonen aan de onderkant. In: P. De Decker, B. Meeus, I. Pannecoucke, E. Schillebeeckx, J. Verstraete, E. Volckaert (Eds), Woonnood in Vlaanderen. Feiten, mythen en voorstellen (p.535-544). Antwerpen: Garant.

Ingram, K. M., Corning, A. F., & Schmidt, L. D. (1996). The relationship of victimization experiences to psychological well-being among homeless women and low-income housed women. Journal of counseling psychology, 43(2), 218.

Jones, S. (2013). Mean Streets: A Report on the Criminalisation of Homelessness in Europe, Brussels: Feantsa.

Kramer, A., Lorenzon, D., & Mueller, G. (2004). Prevalence of intimate partner violence and health implications for women using emergency departments and primary care clinics. Women's Health Issues, 14(1), 19-29.

La Strada. (2014). Dak- en thuislozen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Telling van 6 november 2014. Steunpunt Thuislozenzorg Brussel. Geraadpleegd op 6 november 2016 via http://www.lastrada.brussels/portail/images/20150309_RAP_SamenvattingDa…

Lescrauwaet, D. (2012). Bemoeizorg in het algemeen welzijnswerk. Preventie van uithuiszetting. Alert, 38(1), pp.71‐77.

Lescrauwaet, D. (2014a). Wat is thuisloosheid? Definities, benaderingen en mythes. In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow & L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 89-98). Leuven: Lannoo Campus.

Lescrauwaet, D. (2014b). Tussen beteugeling en bijstand. In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow & L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 99-114). Leuven: Lannoo Campus.

Lescrauwaet, D. (2014c). Preventie van uithuiszetting: evaluatie van de CAW-praktijk. In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow & L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 249-260). Leuven: Lannoo Campus.

Demaerschalk, E & Lescrauwaet, D. (2014). De kost van trajecten in de thuislozenzorg. Steunpunt Algemeen Welzijnswerk. Geraadpleegd op 2 september 2016 via https://www.kennisplein.be/Documents/2014-09-09%20Technische%20nota%20k…

Kabeer, N. (2014). Violence against women as ‘Relational’ vulnerability: engendering the sustainable human development agenda. Occassional Paper, United Nations Development Programme, New York, USA.

Maeseele, T., Bouverne-De Bie, M., & Roose, R. (2013) On the frontline or on the side-line? Homelessness care and care avoider. European Journal of Social Work, 16:5, 620-634, DOI: 10.1080/13691457.2012.732932

Maeseele, T., Bouverne-De Bie, M., & Roets, G. (2014) Between Institutional Inclusion and Invisibility? The Case of Flemish Homelessness Care. Australian Social Work, 67(4), 537-550, DOI: 10.1080/0312407X.2014.931978

Mani, A., Mullainathan, S., Shafir, E., & Zhao, J. (2013). Poverty impedes cognitive function. Science. 341(6149), 976-980.

Maxwell, J.A. (2009). Designing a Qualitative Study. In: Bickman, L., Rog, D.J. (Eds.), The SAGE Handbook of Applied Social Research Methods. Second Edition (pp. 214-253) London: Sage Publications, Inc.

Meerschaut, K., De Hert, P., Gutwirth, S., & Vander Steene, A. (2008). Het gebruik van de gemeentelijke administratieve sancties door de Brusselse gemeenten. Is er nood aan een regulerende rol voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest?. Brussels Studies, (18)

Mendonk, K., Cautaers, A. (2012). Onderzoeksdossier. CAW in beeld: cijfers 2011. Steunpunt Algemeen Welzijswerk.

Meys, E., & Hermans, K. (2014). Nulmeting dak- en thuisloosheid. Leuven: Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.

Meys, E. & Hermans K. (2015). Het profiel van de gebruikers van de winteropvang in Vlaanderen. In: P. De Decker, B. Meeus, I. Pannecoucke, E. Schillebeeckx, J. Verstraete, E. Volckaert (Eds), Woonnood in Vlaanderen. Feiten, mythen en voorstellen (p.123-142). Antwerpen: Garant.

Miller, W. R. and Rollnick, S. (1991) Motivational interviewing: Preparing people to change addictive behavior. New York: Guilford Press. doi: 10.1002/casp.2450020410

Muñoz, M., Vázquez, C., Bermejo, M. & Vázquez, J.J. (1999). Stressful life events among homeless people: Quantity, types, timing, and perceived causality. Journal of Community Psychology, 27 (1), 73-87.

Naesens, R. (2012). De toegang tot residentiële opvang voor thuislozen: Een onderzoek naar toegankelijkheid in de praktijk van de Gentse residentiële thuislozen voorzieningen. (Ongepubliceerde masterproef). Universiteit Gent, België.

Nagel, W.H. (1977). Het werkschuwe tuig. Landlopers en bedelaars in de geschiedenis. Samsom, Kriminologiese cahiersm. Alphen aan den Rijn.

Neirinckx, P. M. (1989). Armoede achter slot en grendel? (1ste ed., p. 224). pvba Pring Marketing.

Nicaise, I., Morissens, A., Cincinnato, S. (2009). Registering, surveying and counting homeless people in Belgium. Belgian position paper in the framework of the MPHASIS project. Katholieke Universiteit Leuven, België.

North, C. S., Smith, E. M., & Spitznagel, E. L. (1994). Violence and the homeless: an epidemiologic study of victimization and aggression. Journal of Traumatic Stress, 7(1), 95-110.

Nuy, M. (1998). De odyssee van thuislozen. Utrecht: SWP.

O'Connell, C. E., & Korabik, K. (2000). Sexual harassment: The relationship of personal vulnerability, work context, perpetrator status, and type of harassment to outcomes. Journal of Vocational Behavior, 56(3), 299-329.

Pannecoucke, I., De Decker, P. (2014). Te gek voor straat? Thuisloosheid en psychische kwetsbaarheid. In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow, L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 209-224). Leuven: Lannoo Campus.

Pannecoucke, I., Meeus, B., Verstraete, J., De Decker, P. (2015). Onzeker wonen na een verblijf in een residentiële instelling. In: P. De Decker, B. Meeus, I. Pannecoucke, E. Schillebeeckx, J. Verstraete, E. Volckaert (Eds), Woonnood in Vlaanderen. Feiten, mythen en voorstellen (p.210-228). Antwerpen: Garant.

POD Maatschappelijke Integratie. (2012). Focus nr.2: strijd tegen dak- en thuisloosheid. Geraadpleegd op 1 december 2016 via https://www.mi-is.be/sites/default/files/statistics/focusnota_2.pdf

POD Maatschappelijke Integratie. (2015). Gids voor daklozen. Geraadpleegd op 15 augustus 2016 via http://www.mi-is.be/sites/default/files/documents/daklozengids_nl_0.pdf

POD Maatschappelijke Integratie. (2016). (Equivalent) leefloon. Geraadpleegd op 6 september 2016 via http://www.mi-is.be/nl/themas/maatschappelijke-integratie/equivalent-le…

Prochaska, J. O., DiClemente, C. C., Velicer, W. F., Ginpil, S. & Norcross, J. C. (1985) Predicting change in smoking status for self-changers. Addictive Behaviors, 10, 395–406.

Reed, M. (2014). Why Housing First Benefits Everyone (Not Just Homeless People). Geraadpleegd op 11 augustus 2016 via http://www.endhomelessness.org/blog/entry/why-housing-first-benefits-ev…

Rennison, C. M. (2001). Intimate partner violence and age of victim, 1993-99. US Department of Justice, Office of Justice Programs, Bureau of Justice Statistics.

Reulink, N., & Lindeman, L. (2005). Dictaat kwalitatief onderzoek. College. Geraadpleegd op 4 augustus 2016 via http://www.cs.ru.nl/~tomh/onderwijs/om2%20(2005)/om2_files/syllabus/kwa…

Reutter, L. I., Veenstra, G., Stewart, M. J., Raphael, D., Love, R., Makwarimba, E., & McMurray, S. (2006). Public attributions for poverty in Canada. Canadian Review of Sociology/Revue canadienne de sociologie, 43(1), 1-22.

Robeyns, L., Demaerschalk, E. & Hermans, K. (2011). Ontwikkelen en uittesten van een monitoringsinstrument in de Vlaamse thuislozenzorg. Geraadpleegd op 5 mei 2016 via https://www.kuleuven.be/lucas/pub/publi_upload/2011_Thuislozenzorg.pdf

Schuyten, G. (2004). Modellen van empirisch onderzoek 1. Kwalitatief onderzoek. Gent: Universiteit Gent.     

Segers, K., De Decker, P. (2011). Woonpaden van kwetsbare bewoners: een studie met (ex-)thuislozen in Oostende. Heverlee: Steunpunt Ruimte en Wonen

Serrien, L., Beelen, S., & Grymonprez, H. (2014). ‘Zorgwekkende zorgmijders: hoe verlamming tegengaan?’ In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow & L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 261-272). Leuven: Lannoo Campus.

Sterckx, N. (2014). Organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn. Vereniging van de Stad en Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, afdeling OCMW.

Stroobant, M. (2008). Artikel 23 van de grondwet en de armoedeproblematiek, Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, Geraadpleegd via http://www.armoedebestrijding.be/publications/10jaarsamenwerking/10jaar…

Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting. (2015). Hoeveel daklozen zijn er in België? Geraadpleegd op 17 augustus 2016 via http://www.armoedebestrijding.be/cijfers_daklozen.htm

Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting. (2016). Hoeveel bedraagt het leefloon en hoeveel mensen moeten ermee rondkomen? Geraadpleegd op 15 augustus 2016 via http://www.armoedebestrijding.be/cijfers_leefloon.htm

Tyler, K. A., & Schmitz, R. M. (2013). Family histories and multiple transitions among homeless young adults: Pathways to homelessness. Children and youth services review, 35(10), 1719-1726.

Van Doorn, L. (2002). Een tijd op straat. Een volgstudie naar (ex-)daklozen in Utrecht (1993-2000). Proefschrift NIZW Utrecht.

Van Menxel, G., Lescrauwaet, D., & Parys, I. (2004). Verbinding Verbroken: Thuisloosheid en Algemeen Welzijnswerk in Vlaanderen (2e herziene druk). Berchem: Steunpunt Algemeen Welzijnswerk vzw. 

Van Hecke, I. (2014). Jongeren op de dool: Thuisloosheid bij jongvolwassenen. In: D. Lescrauwaet, B. Cools, H. Blow & L. Serrien (Eds.), Een thuis voor meer dan een dag. Myhtes, feiten en verhalen over thuisloosheid (p. 165-178). Leuven: Lannoo Campus.

Van Hove, G., & Claes, L. (2011). Qualitative Research and Educational Sciences: A Reader about Useful Strategies and Tools. Harlow: Pearson Education Limited. 

Van Regenmortel, T., Demeyer, B., Vandenbempt, K., & Van Damme, B. (2006). Zonder (t)huis: Sociale biografieën van thuislozen getoetst aan de institutionele en maatschappelijke realiteit. Leuven: Lannoo Campus.

Vettenburg, N. (1988). Schoolervaringen, delinquentie en maatschappelijke kwetsbaarheid; Een theoretisch en empirisch onderzoek in het beroepsonderwijs. Leuven: Research Group on Juvenile Criminology.

Vlaamse Woonraad. (2016). Dak- en thuisloosheid in Vlaanderen: pistes voor een meer woongericht beleid. Brussel.

Vranken, J. (2002). ‘Elementen uit een Europees armoedebeleid’. In: Vranken, J., De Boyser, K., Geldof, D., & Van Menxel, G. (Eds.). Armoede en Sociale Uitsluiting. Jaarboek 2002, Leuven/Leusden: Acco, 277-286.

Zhang, Y. & Wildemuth, B.M. (2009). Qualitative analysis of content. In: Wildemuth, B. (Ed.), Applications of Social Research Methods to Questions in Information and Library Science (pp.308- 319). Westport, CT: Libraries Unlimited.

Zugazaga, C. (2004). Stressful life event experiences of homeless adults: A comparison of single men, single women, and women with children. Journal of Community Psychology, 32(6), 643-654.

 

Universiteit of Hogeschool
Sociaal-Economische Wetenschappen
Publicatiejaar
2017
Promotor(en)
Prof. dr. Koen Ponnet
Kernwoorden
Share this on: