De nieuwe generatie bruggenbouwers

Er is een gebrek aan structureel inzicht bij kinderen en er worden te weinig inspanningen geleverd om ervoor te zorgen dat de doelen op het gebied van structureel denken, zoals vastgelegd in de leerplannen en eindtermen voor "techniek", daadwerkelijk worden behaald. Maar we kunnen hier verandering in brengen, want leerlingen kunnen op een eenvoudige en speelse manier hun structureel inzicht ontwikkelen door op een experimentele en onderzoekende manier aan de slag te gaan met structuurmodellen.

In de masterproef van Keano De Baets werd onderzocht hoe het structureel inzicht bij kinderen wordt ontwikkeld en welke leeromgeving het meest effectief is om leerlingen hun vaardigheden en begrip van structurele concepten te verbeteren. Daarnaast worden verschillende soorten structuurmodellen en workshops geanalyseerd en wordt een eigen structuurworkshop voor het basisonderwijs ontwikkeld en getest.

Spaghetti als structureel element

Het ontwikkelen van structureel inzicht bij kinderen is geen proces dat in één jaar kan worden voltooid. Het begint al in de kleuterklas en gaat geleidelijk verder gedurende de schooljaren. Het is belangrijk om in elk leerjaar aandacht te besteden aan het ontwikkelen van dit inzicht, maar in de praktijk gebeurt dit niet altijd. Hierdoor wordt het structureel denken bij kinderen onvoldoende gestimuleerd, wat leidt tot een gebrek aan structureel inzicht. Dit probleem begint vanaf het derde leerjaar, waar er minder aandacht wordt besteed aan de vakken "techniek" en "structuur".

Om dit probleem aan te pakken geven sommige basisscholen vanaf de tweede graad workshops rond structuur, denk maar aan het bouwen van een spaghettibrug of het ontwerpen van een papieren brug. Maar het leereffect van deze workshops kan echter in twijfel worden getrokken, in de thesis wordt aangetoond dat het beoogde doel van de bestaande structuurworkshops niet wordt behaald en dat beseffen de leerkrachten zelf niet.

Een goede brug stort in

Bij het uitvoeren van een effectieve structuurworkshop is het belangrijk dat fysieke structuurmodellen leerlingen aansporen om de structurele principes te verkennen door middel van sensomotorische ervaringen. Het model moet directe feedback geven over de stabiliteit van het ontwerp en de eigenschappen van elementen en verbindingselementen moeten overeenkomen met de structurele principes die je wilt aanleren. Dit wil zeggen dat een onstabiele brug moet instorten en dat de kinderen door lichamelijke ervaringen structurele kennis kunnen verwerven. Deze ervaring integreren in een workshop is dan ook een essentieel kenmerk om het structureel inzicht bij kinderen te bevorderen. Leerlingen moeten de kans krijgen om te experimenteren en fouten te maken, aangezien dit hen in staat stelt veel te leren en nieuwe inzichten te verwerven.

De leerkracht als architect van de workshop

Een veel voorkomende fout in het basisonderwijs is het verkeerd interpreteren van de sterkte van triangulatie. Hierbij worden driehoeken niet als structurele elementen gebruikt, maar louter als esthetische elementen gezien. Hierdoor kan het model geen juiste informatie geven over de sterkte van triangulatie en zal het leiden tot misvattingen en verkeerde inzichten over structuur.

De leerkracht moet dit voorkomen door de leerlingen juiste feedback te geven en hun observaties en ervaringen te koppelen aan de theoretische leeraspecten. Maar om dit goed te kunnen doen moet de leerkracht wel een bepaalde technische kennis hebben.

Een andere belangrijke rol van de leerkracht is het motiveren en stimuleren van de leerlingen, want een actieve deelname van leerlingen kan het begrip en het onthouden van informatie verbeteren. De motivatie kan versterkt worden door groepswerk en competitie, de leerlingen zullen samen kritisch en creatief moeten nadenken om tot een gemeenschappelijk doel te komen. Bovendien zal het de sociale en communicatieve vaardigheden van de leerlingen versterken en kan het de ontwikkeling van teamwork en leiderschapskwaliteiten bevorderen.

Structuurworkshop “Bruggenbouwers”

Op basis van de onderzoeksresultaten is een nieuwe structuurworkshop voor het basisonderwijs ontwikkeld en getest. De resultaten van 254 leerlingen uit het vierde, vijfde en zesde leerjaar tonen aan dat het wel degelijk mogelijk is om het structureel inzicht van kinderen te ontwikkelen. Het is echter niet realistisch om te verwachten dat alle leerlingen evenveel vooruitgang boeken, aangezien dit afhankelijk is van hun motivatie, betrokkenheid en bereidheid om te leren. Niettemin zijn we optimistisch en kunnen we concluderen dat met het juiste structuurmodel in een effectieve leeromgeving een veelbelovende toekomst in het verschiet ligt voor de nieuwe generatie bruggenbouwers.