GEBIEDSGERICHT MAATWERK: De structurerende kracht van open ruimte in de landelijke gemeente Deurne-Diest.

Zander Rutten
Persbericht

GEBIEDSGERICHT MAATWERK: De structurerende kracht van open ruimte in de landelijke gemeente Deurne-Diest.

Veel mensen gaan in hun vrije tijd op zoek naar groen en rust. Anderen kiezen er uitdrukkelijk voor om zich te vestigen op het platteland omwille van de mooie natuur, de gezelligheid van een dorpskern, de rust en de ruimte. Vaak zijn ze echter mede oorzaak van de teloorgang van de open ruimte. Groenstructuren lijken te worden teruggedrongen door de bouwzucht van de Vlaming. De open ruimte staat onder druk (Tempels, Bomans, & Verbeek, 2012, p. 18). Dagelijks verdwijnt er in Vlaanderen namelijk 6 ha open ruimte onder invloed van deze tendens. De oppervlakte komt overeen met 145 voetbalvelden per week en het grootste deel daarvan behoort toe aan de landbouwsector (Troonbeeckx, 2015).Ook de overheid draagt hierin zijn verantwoordelijkheid. Door een late invoering van een wettelijk kader betreffende ruimtelijke ordening heeft er gedurende lange tijd een wildgroei aan bebouwing plaats gevonden in het Vlaamse landschap. Nadien hebben wetgeving en Ruimtelijke Uitvoeringsplannen de golf van bebouwingen die zich over het Vlaamse landschap wierp in bepaalde banen geleid (VMM, 2007, p. 22). Toch worden we nog steeds geconfronteerd met de typische urban sprawl die Vlaanderen in de richting van een stedelijk netwerk met oneindig uitgestrekte buitenwijken stuwt. Door de verspreidende woonkernen en lintbebouwing is het natuurlijke landschap verknipt geraakt waardoor het gereduceerd is tot een lappendeken gescheiden door kilometers asfalt. Zoals eerder aangehaald moeten niet enkel natuur- en groengebieden maar ook landbouwgebieden wijken voor de baksteen in de maag van de doorsnee Vlamingen. Landbouwgronden worden omgevormd tot bouwgronden en uitbreidingszones of worden versneden door wegen. Net als natuurgebieden raken ook landbouwgronden verknipt en verspreid (Van Dijk, 2003).Toch is er een lichte kentering aan de gang. Her en der raken mensen geïntrigeerd door de structurerende kracht van open ruimte. Zowel de economische als psychologische invloeden van de open ruimte op onze samenleving genieten steeds meer belangstelling bij het grote publiek.De manier waarop de beperkte oppervlakte die Vlaanderen bezit aan open ruimte gebruikt wordt, is doorslaggevend voor verscheidene functies van deze open ruimte zoals waterhuishouding, productie, hernieuwbare energie, duurzame voedselproductie, enz. Dit leert ons dat het de open ruimte is die als structurerend element optreedt om de rest van het landschap kwalitatief te ontwikkelen – en niet andersom. Open ruimte is meer dan een verzameling van restjes die overblijven na de planning en bouw van woonkernen, industriezones… (Bervoets, 2015).Deze scriptie tracht te achterhalen of het mogelijk is om de bestaande open ruimte te beschermen en de kwalitatieve meerwaarde ervan verder te ontwikkelen.Bijgaand wordt onderzocht of een betere onderlinge samenwerking van betrokken actoren hiertoe kan bijdragen en op die manier synergiën tot stand kan brengen voor landbouw, natuur, overheid en leefomgeving. De vraag is welke maatregelen deze positieve wisselwerking kunnen creëren tussen de verschillende sectoren. De scriptie gaat ook na of het mogelijk is om met behulp van meer ecologische vormen van landbouw de versnipperde restanten van natuur- en groengebieden aan elkaar te rijgen. De hieraan voorafgaande literatuurstudie verschaft daarbij de nodige inzichten in ecologische vormen van landbouw en agrarisch natuurbeheer. De focus van deze scriptie ligt voornamelijk op de impact van de ruimtelijke eigenschappen van de gekozen strategieën op het landschap, de bebouwing, en dergelijken. Die studie gebeurt aan de hand van een case study in Deurne waarbij eerst een analyse gebeurt van een aantal bestaande strategieën. Hierna wordt er door middel van ontwerpend onderzoek een eerste aanzet gemaakt voor de ontwikkeling van een eigen visie. Het gaat hierbij niet om volledig en gedetailleerd uitgewerkte masterplannen of ruimtelijke uitvoeringsplannen. Wel worden de positieve en negatieve aspecten van elke strategie besproken en hun ruimtelijke impact op het bestaande weefsel benoemd. Nieuwe vragen die zich presenteren binnen het kader van dit onderzoek worden voorzien van een zo volledig mogelijk antwoord. Andere vragen zullen eerder dienst doen als vaststelling van een probleem dat aanleiding geeft voor verder onderzoek.Onderzoeksvraag:Wat is de ruimtelijke impact van het inzetten van de meest wenselijke strategie in Deurne-Diest met als opzet deversnipperde, ecologisch waardevolle gebieden opnieuw te verbinden?

 

Bibliografie

FOD Economie. (2011). Lokale statistieken - Landbouw. Opgehaald van vobippu-bliek.vlaanderen: http://vobippubliek.vlaanderen.be/cognos10/cgi-bin/cogno-sisapi.dll?b_a…, INBO, VITO. (2005). Landgebruik. Opgehaald van Milieu- en Natuurverkinning:http://rma.vgt.vito.be/verkenner/verkenning.jsfAfdeling Ruimtelijke planning. (2004). Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Brussel:Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting, Monumenten en Landschappen.Agentschap Informatie Vlaanderen. (2001). Bodemgebruiksbestand. Opgehaald vanGeopunt: http://www.geopunt.be/kaartAgentschap Informatie Vlaanderen. (2014). Landbouwgebruikspercelen ALV, 2014.Opgehaald van Geopunt: http://www.geopunt.be/kaartAgentschap Informatie Vlaanderen. (2015). Bodemtypes. Opgehaald van Geopunt:http://www.geopunt.be/Agentschap voor Natuur en Bos. (2016). Demerbroeken. Opgehaald van Natuur en Bos:https://www.natuurenbos.be/domein/demerbroekenAgentschap voor Natuur en Bos. (2016). Natuurenbos. Opgehaald van Drie Beken:http://www.natuurenbos.be/driebekenAgentschap voor Natuur en Bos. (2016). Zwarte Beek. Opgehaald van Natuur en Bos:http://www.natuurenbos.be/zwartebeek#.VX2savntlBcAgripress. (2015, Oktober 10). Natuur en landbouw gaan moeilijk samen. Opgehaald van Agripress Benelux: http://www.agripress.be/start/artikel/556640/nlAlgemene Directie Statistiek - Statistics Belgium van de FOD Economie. (2014).Kerncijfers landbouw. Brussel, Brussels hoofdstedelijk gewest, Belgie.Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie. (2012). Woonkernen inVlaandern. Ruimte, 18.Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie. (2013). De landbouw in Belgiein cijfers. Brussal: Annie Versonnen.Antrop, M., & Vanhecke , L. (2006). Landbouw, botanica, ecologie en natuur.157(H. Leinfelder, Interviewer)BBC (Regisseur). (2009). A farm for the future [Film]. United Kingdom.Bervoets, W. (2015, December 15). Open ruimte, open blik. Opgehaald van www.vrp.be:http://www.kubiekeruimte.be/2015/12/studiedag-congres-open-ruimte-open-…, M. Hoeves te Deurne. Deurne.Bruyndonckx, M. (2016). Dorsen bij Verboven 1939-1940. Opgehaald van Flickr:https://www.flickr.com/photos/studiolymar/sets/72157656938294326/Cazaux, G. (2009, Januari). Landbouw in relatie tot zijn omgeving. Landbouwrapport2008. Vlaanderen.Cel Ruimtelijke planning Limburg. (2011). Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Limburg.Hasselt: Provincie Limburg.Cel ruimtelijke planning Vlaams-Brabant. (2012). Ruimtelijk StructuurplanVlaams-Brabant. Leuven : Provincie Vlaams-Brabant.Claesen, F. (2010, April 13). Vallei van de Zwarte Beek. Retrieved from Panoramio:http://www.panoramio.com/photo/34326141Claesen, F. (2011). Vallei Zwarte Beek Koersel. Opgehaald van Panoramio:http://www.panoramio.com/photo/52706883de Craen, P. Het Grote Spui te Diest. Stadsmuseum De Hofstadt Diest, Diest.D.F. (2009, maart 29). Mijn forum. Retrieved from dogfriendly: http://www.dogsfriendly-.be/mijnforum/index.php?topic=1747.0De Raad van de Europese Unie. (2007, Juni 28). Inzake de biologische productie ende etikettering van biologische producten en tot intrekking van Verordening(EEG) nr. 2092/91. Opgehaald van Eur-lex.europa: http://eur-lex.europa.eu/LexU-riServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:2007R083…, B., Muys, B., & Hermy, M. (2002). Welke factoren beïnvloeden deplantensamenstelling van houtkanten. Natuur.focus, 11-17.Degelin, S. (2014). De open ruimte heeft landbouw nodig. Ruimte, 50.Departement landbouw en visserij. (2012, Oktober 12). Praktijkgids landbouw en natuur. Duurzame Landbouwontwikkeling. Vlaanderen: Dhr. Jules van Liefferinge, secretaris-generaal departement Landbouw en Visserij.Dhont, R. (2008, Februari). Transition Town Totnes. OIKOS(45), 39-41.Ferraris, J. d. (1777). Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden en het prinsbisdomLuik. Opgehaald van Geopunt: http://www.geopunt.be/Frans Ringoot, L. D. (2015, Juli 21). Deurne (Diest), Vlaams-Brabant. Opgehaald vanMolen Echo’s: http://www.molenechos.org/verdwenen/molen.php?AdvS-earch=3242Gemeente Wevelgem. (sd). Heerlijke Heulebeek. Opgehaald van Wevelgem:http://www.wevelgem.be/heerlijkeheulebeekGielen, E. (2010). Kitsch, wooncultuur en architectuur in Vlaanderen. Gent: FaculteitIngenieurswetenschappen en Architectuur.Google. (2016). Earth. Opgehaald van Maps: https://www.google.be/maps/@51.0340612,5.0959073,9581m/data=!3m1!1e3Goo…. (n.d.). Heggenbosweg. Retrieved from Mapio: http://mapio.net/s/41954496/Hadly, E. A. (2014). Humans, Biodiversity, and Habitat Loss. Opgehaald van HowardHughes Medical Institute: http://media.hhmi.org/hl/14Lect2.htmlHambuckers, A. (2004). Impact van de klimaatverandering in België. Brussel:Greenpeace.Het Comité van de Augustusfeesten. (1983, Augustus). De Dorne-route. Dorne, pp. 1,2.Huybrechts, W., Mertens, W., & Scheers, H. (2008, juni). Vallei van de Drie Beken: Watersysteem en ecologie. Opgehaald van Vlaanderen: http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/vallei-van-de-drie-beken… voor Naamkunde, Leuven / P.J. Mertens-instidtuut. (1987). Naamkunde (19 ed.).Amsterdam, Nederland: Instituut voor Naamkunde, Leuven / P.J. Mertens-instidtuut.Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. (2008). Vallei van de Drie Beken: watersysteemen ecologie. Brussel: Management Ondersteunende Diensten Vlaamse Overheid.Interleuven, Werkplaats Voor Architectuur. (2007). Gemeentelijk Ruimtelijk Structuur-plan Diest. Diest: Stad Diest.Jacke, D. (2008). About Forest Gardening. Opgehaald van Edible forest gardens:http://www.edibleforestgardens.com/about_gardeningJochems, H. (2014). Energieke houtkanten. Ongepubliceerd document. Limburg, Belgie:159Regionaal Landschap Lage Kempen.Luc Allemeersch. (2010). Archeologische en paleo-ecologische evaluatie van de vallei vande Zwarte Beek. Brussel: Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek.Mertens, J. (1988). Historisch-Naamkundige studie van Deurne in de Zuiderkempen,brabantse gemeente en Luikse parochi. Hechtel-Eksel: Vereniging voor lokale enregionale geschiedschrijving.Meulemans, T. (2008). Geschiedenis. Opgehaald van Averbode bos en heide:http://averbodebosenheide.be/geschiedenis/Natuurpunt. (2015). Demerbroeken. Opgehaald van Natuurpunt: https://www.natuur-punt.be/natuurgebied/demerbroekenNatuurpunt Averbode Bos & Heide. (2016). Geschiedenis. Opgehaald van Averbode Bos& Heide: http://averbodebosenheide.beNGI. (2016). Topomapviewer. Opgehaald van NGI: http://www.ngi.be/topomapviewer/public?lang=nl&Nys, A. (2014, April 16). Vlaming heeft nauwelijks toegang tot natuur op wandelafstand. Opgehaald van Natuurpunt: https://www.natuurpunt.be/news/vlaming-heeft-nauwelijks-toegang-tot-nat… voor de Leefomgeving. (2008). Plattelandsontwikkeling en de gevolgen voorhet landschap. Rotterdam, Nederland: NAi Uitgevers.Planbureau voor de Leefomgeving. (2013, Augustus 2). Wat zijn de voor- en nadelen vanbiologische landbouw. Opgehaald van Planbureau voor de LeefomgevingNederland: http://www.pbl.nl/vraag-en-antwoord/wat-zijn-de-voor-en-nadelen-van-bio…, J., Van Gijseghem, D., & Van Bogaert, T. (2014). Landbouw Raport. Brussel: JulesVan Liefferinge; Departement Landbouw en Visserij.Preshoff, K. (2015, April 20). Why is biodiversity so important? Opgehaald van TED-Ed:http://ed.ted.com/lessons/why-is-biodiversity-so-important-kim-preshoff… Vlaams Brabant. (2012). Gecoordineerd ruimtelijk structuurplan Vlaams-Brabant.Regionaal Landschap Groene Corridor vzw & Regionaal Landschap Dijleland vzw. (2012,Maart 26). Hagen praktische gids. Opgehaald van rlzzz: http://www.rlzzz.be160/wp-content/uploads/HAGEN-praktische-gids.pdfRegi… Landschap Noord-Hageland. (2015). Kleine Landschapselementen. Opgehaaldvan RLNH: http://www.rlnh.be/kleine-landschapselementenRogge, E., Nevens, F., & Gulinck, H. (2004). Perceptie en beleving van landbouwlandschappen in Vlaanderen: literatuurstudie en theoretisch kader. Vlaamseoverheid, Departement landbouw en visserij. Gontrode: Steunpunt DuurzameLandbouw.Ruimtelijke planning Vlaanderen. (2011). Departement Ruimtelijke Ordening, Woon-beleid en Onroerend Erfgoed. (W. e. Departement Ruimtelijke Ordening, Red.)Brussel: Vlaamse Overheid.Sannen, K. (2015). Over ons. Opgehaald van Het Bolhuis: http://www.bolhuis.be/Slot Webcommerce bv. (2016). Dries. Opgehaald van Encyclo: http://www.encyclo.nl/begrip/driesStad Diest. (2013, Januari 1). Enkele cijfers. Opgehaald van Diest: http://www.diest.be/nl/390/content/778/enkele-cijfers.htmlSteve Wullaert. (2014, Augustus 2). De vallei van de Zwarte Beek. Opgehaald vanBladmineerders: http://www.bladmineerders.be/nl/content/02-08-2014-koer-sel-de-vallei-v… , A., Schrijver, R., Alberts, H., van den Berg, A., Kwak, R., De Poel, K., . . .Visschedijk, P. (2001). Boeren voor natuur; de slechtste grond is de beste. ALTERRA Wageningen UR, Ecologie en Milieu. Wageningen: ALTERRA Wageningen UR.Taskforce Biodiversiteit & Natuurlijke Hulpbronnen. (2009, Oktober 1). Productiviteit ofDiversiteit. Opgehaald van www.biodiversiteit.nl: http://www.biodiversiteit.nl/samenwerking-voor-biodiversiteit/taskforce… N.V. (2008). Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Tessenderlo. Hasselt:Gemeente Tessenderlo.Tempels, B., Bomans, K., & Verbeek, T. (2012). Versnipperd Vlaanderen. Ruimte 14,18-23.Toerisme Vlaams-Brabant. (2010, September 16). Wandeling in de Demerbroeken(Zichem). Opgehaald van Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=ECL8tgEnU8Van Damme, S. (2014). Waar staan we met het openruimtebeleid in Vlaanderen. Ruimte21, 47-48.Van Dijk, T. (2003, Oktober 21). Landbouwgronden. Opgeroepen op November 21, 2015,van www.tudelft.nl: http://www.tudelft.nl/fileadmin/UD/MenC/Support/Internet/TU_Website/TU_…, F. (2015). Deurne (Diest). Opgehaald van Grachten en Wallen: https://sites.google.com/site/omgrachtedomeinen/home/donjons-buiten-loo…, W. (2015, November 28). Kempens heideschaap. Opgehaald van Averbodebos en heide: http://averbodebosenheide.be/category/beheer/Verdonckt, F. (2015). Beleidsdossier Landbouw. Opgehaald van www.natuurpunt.be:http://www.natuurpunt.be/beleidsdossier-landbouwVLM de Merode. (2015). Over het project. Opgehaald van De Merode Online: http://www.demerodeonline.be/over-het-project/VMM. (2007, december). Achtergronddocument Thema Versnippering. MilieurapportVlaanderen MIRA, 22. Vlaanderen: Vlaamse Milieumaatschappij.VMM. (2013). Vermesting. Opgehaald van www.milieurapport.be: http://www.milieu-rapport.be/nl/feitencijfers/milieuthemas/vermesting/V…. (2013). Verzuring. Opgehaald van www.milieurapport.be: http://www.milieurap-port.be/nl/feitencijfers/milieuthemas/verzuring/Wa… UR. (2016, December 31). Recht voor Ecosysteemdiensten. Opgehaald van Wageningen UR: http://www.wageningenur.nl/nl/project/Recht-voor-Ecosysteemdiensten.htm…, A., & Noorduyn, L. (2003). Een tuin van de hele buurt. Wageningen: Wetenschapswinkel Wageningen UR.Werkgroep Ecologie Tessenderlo vzw, Bosmuseum Gerhagen. (2013). Natuurgebied Ger-hagen. Opgehaald van Gerhagen: http://wet.gerhagen.be/gerhagen/natuur-gebied-gerhagenWikipedia. (2016, Januari 2016). Diest. Opgehaald van Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Diest 

 

Universiteit of Hogeschool
Architectuur en kunst
Share this on: