Performing the past: 100 jaar Eerste Wereldoorlog in Vlaanderen

Elise Gazenbeek
Persbericht

Performing the past: 100 jaar Eerste Wereldoorlog in Vlaanderen

Performing the past: Vlaanderen voert de Eerste Wereldoorlog op!

1. Inleiding

Vandaag anno 2014 is het bijna onmogelijk dat u als Vlaming nog niets heeft vernomen van de herdenkingen die de volgende 4 jaar zullen georganiseerd worden in het kader van 100 jaar Eerste Wereldoorlog. Praktisch elke dag hoort of ziet u wel ergens een element van deze herdenking. De interesse om deze episode uit het verleden steeg vanaf de jaren zeventig en er kan gesteld worden dat ze nu, anno 2014,  haar climax heeft bereikt met het honderd jarig bestaan van deze Grote Oorlog.

Omwille van het grote aanbod aan herinneringsmomenten rond deze oorlog, zal dit onderzoek enkel de tv-serie In Vlaamse velden en de Spektakelmusical 14-18 analyseren omdat zij ten eerste een letterlijke heropvoering zijn van dit traumatische verleden en ten tweede gericht zijn op een groot publiek. Bij deze analyse staan er twee vragen centraal: op welke wijze herdenken zij de Eerste Wereldoorlog? En zijn zij hierbij vernieuwend of eerder traditioneel?

2. Een nieuwe manier van herdenken?

Zowel de tv-serie In Vlaamse velden als de spektakelmusical 14-18 herdenken de oorlog elk op hun eigen manier. Maar in hoeverre herdenken zij de oorlog op nieuwe, eigentijdse manier? En in hoeverre delen zij dezelfde aanpak?

De tv-serie In Vlaamse velden koos ervoor om niet enkel het verhaal van het front te vertellen, maar ook het leven in bezet gebied aan te halen. Hierdoor stappen ze weg van de traditionele benadering van film, series en theatervoorstellingen over de Eerste Wereldoorlog, waarbij het ‘spannende’ leven aan het front vaak de rode draad van het verhaal was. Het verhaal in de musical 14-18 daarentegen legt wel de nadruk op de spanning en het leven aan het front. Een ander aspect dat het ene herinneringsmoment meer belicht dan de andere, is de rouwgemeenschap die ontstond tijdens de Eerste Wereldoorlog. Bij 14-18 wordt er aan dit rouwen enorm veel belang gehecht, terwijl dit gegeven bij In Vlaamse velden amper aan bod komt.

Ook zijn er gelijkenissen te vinden tussen de musical en de tv-serie. Allereerst doen ze beiden beroep op de traditionele taal doordat ze regelmatig gebruik maken van symbolen die eigen zijn aan de Eerste Wereldoorlog. De papaverbloem bijvoorbeeld speelt zowel bij In Vlaamse Velden als de musical 14-18 een belangrijke rol. Een tweede gegeven dat ze beiden aanhalen, is dat ze onderhuids kritiek leveren op de oorlog. In Vlaamse velden wil met deze tv-serie het universeel geweld dat oorlog met zich brengt veroordelen. Voor Matthys, de regisseur van de tv-serie, is het mogelijk om de beelden van de Eerste Wereldoorlog terug te projecteren op alle oorlogen, zelfs die van de eenentwintigste eeuw. Bij de musical 14-18 blijft deze kritiek voorzichtig. Toch veroordeelt zij het hoge dodenaantal dat ontstond door toedoen van deze misschien onnodige oorlog.

Zoals u kon lezen herdenken zowel de musical als de tv-serie de oorlog op hun manier. Hierbij valt toch op dat 14-18 meer neigt naar een traditionele voorstelling van de oorlog, terwijl In Vlaamse velden tracht om de kijker een bredere historische blik, mee te geven. Toch moet opgemerkt worden dat beiden, ondanks de kritiekpunten, toch enorm populair waren bij het Vlaamse publiek. Hierdoor speelde zij een enorm grote rol om de herinnering van de oorlog bij dit publiek te versterken, inclusief degene die niet zou deelnemen aan de plechtige herdenkingen, zelden een musea zouden bezoeken en/of academische literatuur zouden lezen.

3. Dreigt de Eerste Wereldoorlog te vergeten worden?  

Zowel Studio 100 als Één speelde met deze twee herinneringsmomenten in op de ‘populariteit’ van WOI die door haar honderdjarige verjaardag enorm gestegen is. Maar wat met de herdenking van deze oorlog na het einde van de projecten opgesteld voor dit honderd jarig bestaan? Dreigt er een daling na 2018? Zal het grote publiek door het grote aantal herinneringsmomenten georganiseerd voor de volgende vier jaar haar interesse tegen 2018 niet afnemen? En dreigt hierdoor de herinnering aan de Eerste Wereldoorlog in vergetelheid te komen? 

Bibliografie

I. NaslagwerkenAndries, S. (2013). ‘Herdenking WOI mag geen kermis zijn’ in Het nieuwsblad.Cartmell, D. (ed.). (2012). Literature, Film, and Adaptation. Chicester : Wiley-Blackwel.Clarck, C. (2012). Slaap wandelaars: hoe Europa in 1914 ten oorlog trok. Antwerpen: De bezige bij.De Laere, L. (2014). In Vlaamse velden: het boek bij de serie. Antwerpen: uitgever Manteau.Faulkner, W. (1970). Requiem for a nun. Londen: Chatto and Windus.Feryn, L. (2014). Het dagboek van Marie. Antwerpen: Manteau.Fussell, P. (2013). The Great War and modern memory. New York: Oxford University press.Allegaert, S. (2014). In Vlaamse velden . Veurne: Hannibal.Jenkins, H. (2008). Convergence culture: where old and new media collide. New York: New York university press.Jenkins, H. (2001). ‘Convergence? I diverge’ in Technology review. Cambridge. 93.Kavanagh, I. (2007). Frames of Remembrance: the dynamics of collective memory. New Jersey: Transaction Press.Lowenthal, D. (2006). The past is a foreign country. Cambridge: Cambridge University Press.Lloyd, W. D. (1998). Battlefield tourism: Pilgrimage and the Commemoration of the Great War in Britain, Australia and Canada (1919-1939). Oxford: Berg.Meire, J. (2003). De stilte van Salient. De herinnering aan de Eerste Wereldoorlog rond Ieper. Tielt: Lannoo.Mosse, L. G. (1990). Fallen soldiers: reshaping memory of the World Wars. Oxford: Oxford University Press.Davis, N.Z. ‘Any resemblance to persons living or dead: Film and the challenge of authenticity’ in M. Hughes-Warrington (ed.). (2009). The History on Film Reader. Londen: Routledge. 17.Pierre, N. (1997). Les lieux de mémoire. Parijs: Gallimard.Projectsecretariaat. (2013). 100 jaar Groote Oorlog (2014-18). Brussel: Vlaamse overheid.Rossington, M. (ed.) & Whitebead, A. (2007). Theories of memory: a reader. Edingburgh: Edingburgh University Press.Samuel, R. (199). Theatres of memory. Londen: Verso.De Schaependrijver, S. (2013). Erfzonden van de twintigste eeuw: notities bij ’14-’18. Antwerpen: Houtekiet.De Schaependrijver, S. (2014). De Groote Oorlog. Het koninkrijk België tijdens de Eerste Wereldoorlog. Antwerpen: Houtekiet.Soetaert, F. (2013). ‘We will remember them’ The continuities and discontinuities in the remembrance of the Great War during the twentieth century. Thesis: Katholieke Universiteit Leuven. Print.Stryker, L. (1992). Languages of Sacrifice and suffering in England in the First World War. Thesis: Cambridge: University Press.Studio 100. (2014). Programmabrochure 14-18 spektakelmusical. Studio 100.Studio 100. (2014). Tekstboekje CD musical 14-18. Studio 100.Tilmans, K., Van Vree F. & Winter J., eds. (2010). Performing the past: Memory, History and identity in modern Europe, Amsterdam: Amsterdam University Press.Todman, D. (2005). The Great War: Myth and Memory. Londen: Hambledon continuum.Toplin, R. (2002). ‘Cinematic history as genre’, Reel history in defense of Hollywood.Lawrence: University press of Kansas.Van Alstein, M. (2011). Honderd jaar Eerste Wereldoorlog in het teken van vrederapporten november 2011. Brussel.Van Der Auwera, S. (2008). De herdenking van de Grote Oorlog en Flanders Fields. Een beknopt overzicht in 25 staten. Antwerpen: Steunpunt buitenlands beleid.Winter, J. (1995). Sites of memory, sites of mourning: the Great War in European cultural history, Cambridge: University Press.Winter, J. (2006). Remembering war: The Great War between Memory and History in the Twentieth Century. New Haven: Yale University Press. 2.Winter, J. (2010). ‘The performance of the past: memory, history, identity.’ In Tilmans, K., Van Vree F. & Winter J. (eds.), Performing the past: Memory, History and identity in modern Europe (pp. 11-23). Amsterdam: Amsterdam University Press.Whitmarsch, A. ‘We will remember Them: Memory and Commemoration in War Museums’ in Journal of Conservation and Museum Studies. (2001). Vol 7. 3. II. WebsitesActiviteiten. (http://www.be14-18.be/nl/evenementen/activiteiten). Geraadpleegd op 17 juni 2014.BBC. (2013). The BBC announces its four-year World War One Centenary seoson. (http://www.bbc.co.uk/mediacentre/latestnews/2013/world-war-one-centenary). Geraadpleegd op 17 juli 2014.De cast (2014). (http://www.invlaamsevelden.be/de-cast.html). Geraadpleegd op 28 juli 2014.De grote oorlog 1914-’18 (http://www.inflandersfields.be/nl/de-groote-oorlog-1914-18). Geraadpleegd op 15 maart 2014.De oorlog die een einde maakte aan alle oorlogen. (2008). (http://wol.jw.org/nl/wol/d/r18/lp-o/2008240#h=0:0-2:275). Geraadpleegd op 15 juli 2014.De nacht van de geschiedenis (http://www.davidsfonds.be/activity/national/detail.phtml?id=18252). Geraadpleegd op 15 maart 2014.Devillé, E. Lize Feryn breekt door met haar rol in de fictiereeks ‘In Vlaamse velden’. (http://www.erasmix.be/content/lize-feryn-breekt-door-met-haar-rol-de-fi…). Geraadpleegd op 9 augustus 2014.Expo 14-18: Dit is onze geschiedenis (http://www.expo14-18.be/nl). Geraadpleegd op 15 maart 2014.Herdenking van de Eerste Wereldoorlog in België. (http://www.be14-18.be/nl). Geraadpleegd op 17 juli 2014.Herdenkingsconcert Leuven brandt, 2014 (http://www.martelaarsteden.be/leuven/evenement/herdenkingsconcert-leuve…). Geraadpleegd op 15 maart 2014.Het verhaal – In Vlaamse velden (http://www.invlaamsevelden.be/het-verhaal.html). Geraadpleegd op 16 maart 2014.In Vlaamse velden (2014). (http://nl.wikipedia.org/wiki/In_Vlaamse_velden). Geraadpleegd op 28 juli 2014.“In Vlaamse velden” is debuut voor Lize Feryn. (2014). (http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/reyerslaat/2.315…). Geraadpleegd op 9 augustus 2014.In Vlaamse velden: review. (2014). (http://www.bol.com/nl/p/in-vlaamse-velden/9200000014954264/?country=BE). Geraadpleegd op 8 augustus 2014.Info over de federale organisaties. (http://www.be14-18.be/nl/content/info-over-de-federale-organisatie). Geraadpleegd op 17 juli 2014.Koninklijk Legermuseum, Herinnering in steen, 2014 (http://www.klm-mra.be/klm-new/nederlands/main01.php?id=../e-guides/bust…). Geraadpleegd op 15 maart 2014.Krijg een brede kijk op WOI. (http://www.educatief.diekeure.be/janus/?ID=2547). Geraadpleegd op 8 augustus 2014.Logo. (http://www.be14-18.be/nl/content/logo). Geraadpleegd op 17 juni 2014.Logo 2014-18. (http://www.vlaanderen.be/int/logo-2014-18). Geraadpleegd op 17 juli 2014.Regisseur Jan Matthys over In Vlaamse velden. 2014. (http://cobra.be/cm/cobra/videozone/rubriek/film-videozone/140109-mv-inv…). Geraadpleegd op 2 augustus 2014.RTBF. (2014). Marie Curie et son combat durant la guerre 14-18. (http://www.rtbf.be/tv/thematique/fictionetserie/detail_marie-curie-et-s…) . Geraadpleegd op 15 juli 2014.Max tegen Max (http://www.radio1.be/max). Geraadpleegd op 15 maart 2014.Niets is zwart wit (http://www.canvas.be/programmas/niets-zwart-wit/server1-31afbac8%3A1336…). Geraadpleegd op 15 maart 2014.Op setbezoek: In Vlaamse velden. 2014 (http://cobra.be/cm/cobra/videozone/rubriek/film-videozone/130607-mv-vla…). Geraadpleegd op 2 augustus 2014.Oorlog en trauma. (http://www.oorlogentrauma.be/). Geraadpleegd op 15 maart 2014.Opus 14-18. (http://radio.klara.be/radio/10_programmas.php?datum=140112&xml_program=…). Geraadpleegd op 15 maart 2014.Productie (2014). (http://www.invlaamsevelden.be/productie.html). Geraadpleegd op 28 juli 2014.Raes, T. Tv-review: ‘In Vlaamse velden’ op Één. (2014). (http://www.humo.be/tv-reviews/269770/tv-review-in-vlaamse-velden-op-een). Geraadpleegd op 2 augustus 2014.Ravage 1914 (http://www.ravage1914.be/). Geraadpleegd op 15 maart 2014.Regisseur Jan Matthys over ‘In Vlaamse velden’. (2014). (http://cobra.be/cm/cobra/videozone/rubriek/film-videozone/140112-mv-inv…). Geraadpleegd op 2 augustus 2014.Studio 100. Persvoorstelling (2012). (https://www.youtube.com/watch?v=tMW-hN1jk8o#t=11). Geraadpleegd op 10 augustus 2014.Studio 100. 14-18 spektakelmusical (2012). (https://www.youtube.com/watch?v=x_WTXjFyi08). Geraadpleegd op 10 augustus 2014.Studio 100. Persconferentie 3 april. (2014). (https://www.youtube.com/watch?v=h5wX7fNzf7U). Geraadpleegd op 11 augustus 2014.Studio 100. Persuitstap Westhoek (2014). (https://www.youtube.com/watch?v=cMBtcvnlpQk). Geraadpleegd op 11 augustus 2014.Studio 100. Premièreverslag (2014). (https://www.youtube.com/watch?v=I50Zq0NLbfk). Geraadpleegd op 12 augustus 2014.Studio 100. Voorstelling decor (2014). (https://www.youtube.com/watch?v=oUOTYs2IeBM). Geraadpleegd op 10 augustus 2014.Van Alstein, M. (2013). Vredig Vlaanderen herdenkt de Grote Oorlog. (http://www.rektoverso.be/artikel/vredig-vlaanderen-herdenkt-de-grote-oo…). Geraadpleegd op 16 juli 2014.Verhalen rapen in Vlaamse velden deel 2. (2014). (http://www.een.be/programmas/vlaanderen-vakantieland/verhalen-rapen-in-…). Geraadpleegd op 5 augustus 2014.79Visie en doelstellingen (http://www.vlaanderen.be/int/visie-en-doelstellingen). Geraadpleegd op 16 maart 2014.VRT. In Vlaamse Velden. (http://www.vrt.be/invlaamsevelden). Geraadpleegd op 15 juli 2014.War Horse. (http://www.imdb.com/title/tt1568911/). Geraadpleegd op 2 augustus 2014.

Universiteit of Hogeschool
Culturele Studies
Publicatiejaar
2014
Kernwoorden
Share this on: