Scriptiebank overzicht

De aandacht voor evidence-informed werken in het onderwijs is enorm gestegen. Ook leerkrachten kunnen
evidence-informed werken door onderzoeksevidentie te gebruiken om hun lesgeven te informeren. In
Vlaanderen is onderzoek naar het gebruik van evidentie door leerkrachten schaars. Deze studie onderzocht de
gebruiksdoelen, attitudes en drijfveren van Vlaamse leerkrachten ten aanzien van het gebruik van
onderzoeksevidentie in het lager en secundair onderwijs en bracht ook de professionaliseringsactiviteiten in
kaart aan de hand van een vragenlijst. Daarnaast ging deze studie na of er verschillen zijn tussen leerkrachten in
het lager en secundair onderwijs, en of er voorspellers zijn die een effect hebben op de gebruiksdoelen van
onderzoeksevidentie. De resultaten tonen aan dat leerkrachten voornamelijk conceptuele benaderingen
gebruiken bij het toepassen van onderzoeksevidentie, waarbij de focus ligt op het veranderen van de zienswijze
van een probleem of oplossing. Autonome motivatie blijkt de belangrijkste drijfveer te zijn voor leerkrachten om
onderzoeksevidentie te gebruiken. Alhoewel leerkrachten bovengemiddeld deelnemen aan
updatingsactiviteiten, reflectieve activiteiten en samenwerkingsactiviteiten, krijgt het lezen van
onderzoeksevidentie minder prioriteit dan andere vormen van professionalisering. Er zijn twee cruciale
verschillen tussen leraren lager onderwijs en leraren secundair: leraren uit het secundair onderwijs doen meer
aan reflectieve activiteiten en bezitten meer gecontroleerde motivatie om onderzoeksevidentie te gebruiken ten
opzichte van hun collegae in het lager. Ten slotte blijken autonome motivatie en in meer of mindere mate
deelnemen aan updatingsactiviteiten voorspellers te zijn voor het gebruik van evidentie, terwijl gecontroleerde
motivatie een duidelijke voorspeller voor opgelegd gebruik van evidentie is. Deze bevindingen accentueren het
belang van ondersteuning en opleiding van de leerkracht om het gebruik van onderzoeksevidentie te bevorderen
en zo de onderwijskwaliteit te verbeteren. Verder onderzoek naar effecten op gebruik van onderwijsevidentie
bij leraren in Vlaanderen dringt zich op aangezien lesgeven meer impact op de leerresultaten heeft dan elk ander
aspect van onderwijs.

Onderzoek waarbij de invloed van digitalisering bij technische werknemers op hun werkbeleving in kaart gebracht wordt aan de hand van de method of empathy-based stories of afgekort de MEBS.

Welke indicatoren van leraarperformantie vinden schoolleiders in het basisonderwijs belangrijk? Welke informatiebronnen gebruiken zij om zich een beeld te vormen over de performantie van de leraren binnen het team? Tussen de verschillende indicatoren bestaan correlaties die door exploratieve factoranalyse leiden tot verschillende leraarprofielen.

Elke Vlaamse school wordt elke zes jaar doorgelicht door de Vlaamse onderwijsinspectie. Na het doorlopen van een inspectie volgt een doorlichtingsverslag. Doorlichtingsverslagen worden online en openbaar gepubliceerd. Dit doorlichtingsverslag kan voor een kwaliteitsverbeteringsproces zorgen wanneer verschillende actoren, zoals ouders, reageren op het doorlichtingsverslag. Deze reactie kan de vorm aannemen van een Choice, Voice of Exit.

Dit artikel rapporteert over een kwalitatief onderzoek naar het gebruik en de beleving van doorlichtingsverslagen door ouders. Daarnaast wordt onderzocht of het raadplegen van een doorlichtingsverslag invloed heeft op de Choice- , Voice- en Exit-opties van ouders met schoolgaande kinderen. Dit onderzoek werd gevoerd bij 20 ouders door middel van semi-gestructureerde interviews. Uit dit onderzoek blijkt dat ouders amper gebruik maken van doorlichtingsverslagen bij het maken van een schoolkeuze en dat ze niet weten waar ze een doorlichtingsverslag moeten vinden. De meerderheid van de ouders zou de school niet aanspreken na het lezen van een doorlichtingsverslag en slechts een kleine minderheid van de ouders zou de school verlaten na een ongunstig doorlichtingsverslag. Alle ouders zouden in de toekomst gebruik maken van een doorlichtingsverslag bij het maken van een schoolkeuze.

We leven in ontwrichtende tijden. Volgens de sociale innovatietheorie Theory U (Otto Scharmer, Massachussets Institute of Technology, MIT) hebben we daarom een 4.0 Onderwijs nodig, een ondernemende, co-creatieve, participatieve manier van leren die de student en zijn hoogst mogelijke potentieel centraal stelt. In dit praktijkonderzoek wordt onderzocht wat de impact van zo'n leeromgeving is op de leerapproach van leerlingen (kwantitatief onderzoek) én op de aanpak van de leerkracht (kwalitatief onderzoek). Uit het onderzoek blijkt dat de 4.0. aanpak een positieve impact heeft op de leerapproach van leerlingen én dat de leerkracht anders voor de klas staat.

In onze snel veranderende maatschappij dient ook het onderwijs mee te evolueren. Binnen de leeromgeving speelt de docent een belangrijke rol. Het gedrag dat een docent stelt, heeft invloed op de relatie tussen student en docent enerzijds en, op onrechtstreekse wijze, op de motivatie van de student anderzijds. In het voortgezet onderwijs is er reeds veel bekend over de invloed van de docent-studentrelatie maar in het hoger onderwijs is hier nog weinig onderzoek naar gedaan. Het doel van dit praktijkonderzoek is te achterhalen welke docentgedragingen in het hoger onderwijs volgens studenten een positieve invloed hebben op de docent-studentrelatie, welke betekenis studenten hieraan toekennen en welke invloed dit heeft op hun motivatie. Vervolgens gaat dit onderzoek na welke verschillen er zijn in perceptie tussen docenten en studenten betreffende het docentgedrag.
Via twee vragenlijsten en een focusgroep werd data verzameld bij eerstejaars bachelorstudenten TEW en hun wiskundedocenten aan de Universiteit Antwerpen. Uit de antwoorden op de eerste vragenlijst bleek dat studenten voornamelijk leidend docentgedrag prefereerden gevolgd door helpend/vriendelijk en begrijpend docentgedrag. De focusgroep bevestigde deze resultaten enerzijds, maar voegde ook de meerwaarde van een meer terughoudende docent toe waardoor de student meer zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en vrijheid verkrijgt afhankelijk van de werkvorm. De tweede vragenlijst peilde naar de percepties van de docenten en studenten betreffende de waargenomen geprefereerde docentgedragingen. Beschrijvende statistiek en t-testen toonden grotendeels significante discrepanties tussen de percepties van docenten en studenten. Volgens studenten voldeden de meeste docenten in grote mate aan het geprefereerde docentgedrag maar de inschattingen van de docenten varieerden onderling sterk.
De resultaten van dit onderzoek kunnen een aanknopingspunt vormen voor een grootschalig onderzoek naar docent-studentrelaties in het Vlaams hoger onderwijs. Dit ter verbetering van de onderwijskwaliteit en in functie van de professionalisering van docenten om een bewustwording te creëren over de invloed van hun gedrag.

In deze kwantitatieve studie wordt de invloed van instructionele kwaliteit op twee attitudes van leerlingen in het Vlaamse lager onderwijs ten opzicht van wiskunde bestudeerd: plezier in wiskunde en academisch zelfconcept voor wiskunde. Daarvoor wordt gebruikgemaakt van de vragenlijsten voor leerlingen uit het TIMSS-onderzoek van 2015.

Deze scriptie bracht in kaart in welke mate leerkrachten in het Vlaamse secundair onderwijs op moeilijke momenten compassie ervaren vanwege naaste collega's en directie. Er blijken belangrijke effecten te zijn op het persoonlijk welbevinden en het professioneel functioneren (bv. ziekteverzuim en burn-out).

In de laatste jaren werd er wereldwijd onderzoek gedaan naar de transitie van secundair naar hoger onderwijs. Het Vlaams onderwijsbeleid oefende ook invloed uit op de kwaliteit van hoger onderwijs door zich te richten op de instroomproblematiek. Momenteel gaat er wel minder aandacht uit naar initiatieven in de eerste maanden van het hoger onderwijs inzake academische aanpassing. Onderzoek stelt echter dat studenten meer kans hebben om te slagen indien ze zich gedurende deze eerste maanden verbinden met het academisch leven. Daarnaast wordt door onderzoekers het belang van studiebegeleiding aangehaald.

Dit onderzoek is een onderdeel van een groter onderzoeksproject van de UA en is kwalitatief bedoeld. Het heeft als doel een beter zicht te krijgen op de factoren die bijdragen tot academische aanpassing, meer bepaald op de ervaringen van de eerstejaarsstudenten inzake academische aanpassing en studieondersteuning.

In dit onderzoek wordt nagegaan wat het effect is van het gebruik van webcolleges op het studieresultaat van studenten. De studieresultaten van studenten van twee opleidingsonderdelen aan de UAntwerpen worden bekeken in het licht van de gebruikspatronen bij webcolleges.

In onze maatschappij is er nood aan afgestudeerden met een STEM-profiel en een sterk onderzoekende houding. Het spreekt dus voor zich dat STEM-leerkrachten in secundaire scholen van grote invloed zijn en daarmee dus hun opleiding. In deze scriptie onderzocht men hoe lerarenopleiders van STEM vakken invulling geven aan deze specifieke taak en of er beïnvloedende factoren zijn.

Van elkaars lespraktijk leren door elkaar te observeren en werkpunten voor elkaar te formuleren is een krachtig leerconcept. Het heeft positieve effecten op de professionalisering van de leerkracht, maar toch gebeurt het te weinig.

“De evolutie van het onderwijsaanbod en de deelname hieraan in de Vlaamse en Brusselse gevangenissen: een succesverhaal ? ”Levenslang leren is een thema dat niet meer weg te denken is uit de nationale en Europese beleidsagenda’s. Laaggeschoolden nemen echter het minst deel aan levenslang leren, maar net zij hebben er het meeste baat bij omdat het hun kansen en dus integratie in de maatschappij bevordert. Dit geldt nog in sterkere mate voor laaggeschoolden met een gevangenisverleden.

Wat het secundair onderwijs niet kan, kan het tweedekansonderwijs wel.Steeds meer jongeren die vroegtijdig het secundair onderwijs verlaten, vinden hun weg naar het tweedekansonderwijs om alsnog een diploma te halen. De centra voor volwassenenonderwijs die tweedekansonderwijs aanbieden, zien al enkele jaren dat het aantal cursisten onder de 25 jaar alsmaar toeneemt.

FEEDBACK: STOORZENDER VOOR AUTONOMIE OF TOPPUNT VAN VERBONDENHEID?Recent onderzoek toont aan dat leerkrachten hun motivatie vooral halen uit feedback die ze krijgen van collega's en leerlingen. Leerkrachten zeggen ook bevestigende en verbeterende feedback van hun directie te missen en daar knelt het schoentje in Antwerpse scholen, zo blijkt. Als masterstudent Opleidings- en onderwijswetenschappen onderzocht Sarah van Hoof het effect van feedback op motivatie bij leerkrachten. Ze deed dit naar aanleiding van de resultaten van het TALIS-onderzoek van 2013.

Het beoordelen van wiskundige probleemoplossingsvaardigheden: kan het ook anders?De evaluatiemethodes voor wiskundig probleemoplossen die binnen ons onderwijssysteem gangbaar zijn, worden de laatste jaren alsmaar vaker bekritiseerd. Ze zouden oppervlakkig leergedrag uitlokken, wat op zijn beurt ervoor zorgt dat leerlingen in een verdere school- of werkloopbaan onvoldoende in staat zijn om wiskunde efficiënt toe te passen op nieuwe problemen.

Welke leerkrachten trotseren een doorlichting?In Vlaanderen bewaakt en stimuleert de inspectie de onderwijskwaliteit met de doorlichting van scholen. Leerkrachten hebben een sleutelpositie in het voortdurend verbeteren van de kwaliteit van ons onderwijs. Een doorlichting is voor leerkrachten een spannende zaak. Hoe zij de schoolevaluatie beleven en ermee omgaan bepaalt of het al dan niet een leerrijke ervaring wordt.

Waarin schuilt de kracht bij power posing ...… en hoe zorgt Wonder Woman voor een sterke start in onderwijs?Sommige leerkrachten hebben ‘het’, anderen hebben ‘het’ (nog) niet. Spijtig genoeg voelen ook leerlingen dit heel snel aan. Een slechte start kan zomaar betekenen dat je als leerkracht de rest van het jaar, of erger nog, de rest van je carrière achter de feiten aanloopt.De cijfers spreken dan ook tot de verbeelding.

Hoe leren studenten tijdens de transitie van secundair naar hoger onderwijs?De overgang van het secundair naar het hoger onderwijs verloopt lang niet altijd even gemakkelijk en is niet voor elke student een evidentie. Leen Catrysse (Universiteit Antwerpen) concludeert in haar masterproef dat studenten tijdens de transitie een soort transitie-effect ervaren waarbij alle leerstrategieën toenemen.Leen Catrysse, een studente Opleidings- en Onderwijswetenschappen, onderzocht hoe studenten leren tijdens de transitieperiode van het secundair naar het hoger onderwijs.

 Wat mogen we verwachten van onze toekomstige leerkrachten?Jonge kinderen krijgen meer dan ooit te maken met echtscheidingen, eenzaamheid, een druk gevulde agenda, werkende ouders, een laag zelfbeeld,... De vraag van deze kinderen om hierin begeleid te worden is groter dan ooit. De leerkracht is vaak de eerste persoon die deze signalen kan opvangen en aanpakken omdat ze samen veel tijd doorbrengen op school. Maar willen en kunnen onze leerkrachten dat wel?

“Schoolreglement of wetboek?”Dagelijks hebben duizenden leerlingen, ouders en leerkrachten in Vlaanderen te maken met het schoolreglement. Wie van hen kent de bepalingen in de schoolreglementen nog? Of meer nog, wie heeft het schoolreglement gelezen? De toenemende juridisering in onze maatschappij heeft een invloed op het onderwijs en dus ook op de schoolreglementen. Het gemiddelde schoolreglement van vandaag is 12,52 keer groter dan dat van 25 jaar geleden.

Persbericht 21/05/2014“Het huidige zorgaanbod voor Vlaamse adoptieouders en -kinderen schiet tekort.”Uit het onderzoek van Patrisia Van Holewinckel, student Opleidings- en onderwijswetenschappen van de Universiteit Antwerpen, blijkt dat de meerderheid van de Vlaamse adoptieouders vindt dat leerkrachten in het basisonderwijs onvoldoende vertrouwd zijn met adoptie, en dat ze bijgevolg ook onvoldoende kunnen inspelen op de specifieke behoeften van hun kinderen. Of, zoals een ouder het stelde: “Adoptiekinderen hebben niet alleen een fysieke en cognitieve achterstand.

Toolkit voor juryleden in het dansonderwijs Jaarlijks volgen heel wat kinderen, jongeren en volwassenen dansles in het Deeltijds Kunstonderwijs. Ze doen dat na schooltijd, na het werk of in het weekend. Op het einde van elk jaar leggen ze een examen af om te mogen overgaan naar het volgende jaar of om een getuigschrift te behalen. Deze examens gebeuren klassikaal: de hele klasgroep voert gelijktijdig een reeks aangeleerde danspassen uit. Eén of meerdere juryleden zitten vooraan in het lokaal en beoordelen deze danspassen terwijl ze worden uitgevoerd.

Weten scholen wel wat ouders van hen verwachten?Scholen en leerkrachten worden geconfronteerd met leerlingen wiens ouders verschillende verwachtingen en opvattingen hebben over kwaliteitsvol onderwijs. Dat blijkt uit de masterscriptie van Lieve Smeyers (Universiteit Antwerpen). Zij onderzocht de verwachtingen van ouders ten aanzien van de kwaliteit van het secundair onderwijs.Smeyers, student in de Opleidings- en Onderwijswetenschappen, interviewde ouders met minstens één kind in de eerste graad van het secundair onderwijs.

Masterscriptie als inspiratiebron (5/07/2013)Nieuw denkkader legt focus op kinderrechten in de basisschool Enkele Vlaamse scholen dragen de rechten van het kind bijzonder hoog in het vaandel en groeien uit tot ware ‘kinderrechtenscholen’.

 Kenniswerkers: kwalitatief goed gemotiveerde diepgaande leerders!In Vlaanderen stellen we een stijgende tewerkstelling aan kenniswerkers vast. Kenniswerkers moeten steeds op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen om hun job goed uit te voeren. Omdat kennis snel veroudert, is voortdurend leren essentieel voor een kenniswerker. Elke kenniswerkers leert op een andere manier en heeft andere redenen om zich in te zetten om bij te leren op het werk. In de wetenschappelijke literatuur is hier echter nog maar over geweten.

TWEEDEKANSONDERWIJS KEERT KANSEN DEFINITIEFMeer dan 83% van de volwassenen die het diploma secundair onderwijs behaalden via het tweedekansonderwijs (TKO) geeft aan dat dit een belangrijk keerpunt in hun leven was. Dat stelt Gert Van Bunderen, student opleidings- en onderwijswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen die voor zijn masterproef poolshoogte nam bij 450 cursisten.Het is intrigerend om te zien hoe onderwijs en opleiding mensen verrijkt en hen kansen aanreikt om zich te ontwikkelen.

LEREN OP DE WERKPLEKDe leeronderneming, een must voor de toekomstige ondernemer“De leeronderneming, project van Unizo onderwijs en ondernemen, levert binnen het ondernemerschaponderwijs absoluut waardevolle resultaten op, ongeacht de context waarin de leeronderneming georganiseerd wordt.” Tot deze bevinding kwam Gerd Verhaegen, masterstudente opleidings– en onderwijswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen. Als afronding van haar studie heeft zij onderzoek gedaan naar factoren die het werkplekleergedrag van studenten binnen een leeronderneming kunnen verklaren.

LEREN OP DE WERKPLEKSTAGEBEGELEIDERS BIEDEN GEEN MEERWAARDE IN STAGES BSOEr wordt door de stagebegeleiders in het beroepssecundair onderwijs heel wat tijd geïnvesteerd in het geven van begeleiding en feedback aan de leerling-stagiairs die in het kader van hun studie wekelijks op stage gaan. Toch blijkt deze begeleiding en feedback weinig invloed te hebben op wat leerlingen leren op hun stage. Dat blijkt uit een wetenschappelijk onderzoek van Ergi Vercaigne (Universiteit Antwerpen).

Studenten die vroegtijdig hun hogere studie beëindigen, vormen al jarenlang een ernstig probleem. Mark Goovaerts (Universiteit Antwerpen) concludeert in zijn masterscriptie over drop-out dat ook een aantal minder voor de hand liggende factoren aan de basis hiervan liggen.Goovaerts is student in de Opleidings- en Onderwijswetenschappen en volgde 346 studenten uit twee bacheloropleidingen op gedurende een academiejaar. Hij bekeek daarbij hun instapprofiel en polste bij de afhakers naar de motieven voor hun drop-out. ”Een aantal kenmerken hebben een significant voorspellend effect.