Scriptiebank overzicht

Mijn scriptie onderzoekt de rol van astrologische almanakken in het dagelijks leven van de Gentenaar in de 16e en 17e eeuw. Deze kalenders, bevatten astrologische voorspellingen, en waren destijds enorm populair. Mijn onderzoek kijkt naar de sociale status en opleiding van de auteurs, de afnemers (individuen, gilden, ambachten en de overheden), en de vormen van censuur die erop werden toegepast. De kerk en staat probeerden de almanakken te reguleren vanwege hun invloed op het volk, maar ook commerciële censuur door drukkers speelde een rol. Mijn scriptie wil tonen hoe diep astrologie geworteld was in de Gentse samenleving.

Deze scriptie gaat over de invloed van historische trots en retrospectie ten aanzien van de hedendaagse mentaliteit inzake cultuur en politiek.

In deze scriptie wordt onderzocht hoe het samenleven tussen mensen en dieren vormgegeven heeft aan het landschap in het Zoniënwoud tijdens het late Ancien Régime. Dit gebeurt door middel van een landschapsarcheologische analyse van nog in het woud zichtbare landschapsrelicten.

Een onderzoek naar de afbeelding van edelstenen op schilderijen met bijbelvoorstellingen van de Vlaamse Primitieven. De motieven van zowel de schilder als zijn opdrachtgever worden onderzocht aan de hand van stenenboeken, de Bijbel, heiligenlevens en de panelen zelf.

Klimaathistorisch onderzoek naar de invloed van de kleine ijstijd op de evolutie en het verdwijnen van de Leuvense wijnteelt, in wisselwerking met de economische context.

De scriptie bespreekt de iconografie van het Bijbelboek Tobit in westerse miniaturen in handschriften, maar ook hoe het iconografische thema in India terecht kwam en hoe het ook daar afgebeeld werd in de vorm van miniaturen.

Onderzoek naar de betekenis en functie van de vroegzestiende-eeuwse, Nederlandse portretten van Maria Magdalena onthult het belang van geur in de christelijke rituele praktijk. Bovendien wordt nagegaan waarom Maria Magdalena's dualiteit juist op dat moment tot een piek leidde in haar cultus.

Onderzoek naar het nut van het anatomisch dissectiepracticum in de opleiding geneeskunde. Studenten geneeskunde konden een vragenlijst invullen waarin gepeild wordt naar hun mening rond het dissectiepracticum in een moderne opleiding geneeskunde. De overgrote meerderheid van de studenten vond het practicum nog steeds uiterst nuttig

De vormgeving van boek zoals we het vandaag kennen, werd grotendeels ontwikkeld in de vroege zestiende eeuw, toen drukkers nieuwe manieren zochten om hun boeken aantrekkelijk te maken. Deze scriptie onderzoekt hoe de vormgeving in deze periode veranderde aan de hand van de casus van één drukkers: de Antwerpenaar Joannes Grapheus.

"Het Mariaretabel van Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek (Brussel, omstreeks 1525-1535). De bewogen geschiedenis van een laatgotisch topstuk" onderzoekt het Lombeekse retabel in al haar facetten.

Deze scriptie exploreert de mythevorming van Adamastor en zijn racistische achtergrond. Daarna wordt onderzocht hoe Zuid-Afrikaanse auteurs deze figuur heroveren en opnieuw introduceren in de literatuur van de twintigste en eenentwintigste eeuw. De hoofdvraag is of deze figuur hierdoor een veranderende ideologische invulling krijgt.

Deze thesis onderzoekt de conceptualisering van de indiaan als kannibaal in prenten uit de periode 1505/1506 tot 1666. Het onderwerp is de manier waarop de indiaan steeds weer volgens West-Europese preconcepties als de 'barbaarse' en 'primitieve' Ander, de slager-kannibaal, wordt 'uitgevonden'. Het is de bedoeling een aantal paradigmashifts te onderkennen in de wijze waarop de West-Europeaan de antropofage indiaan voortdurend aan zijn eigen wereldbeeld aanpast.

Ketters, terroristen en armoezaaiers: Engelse katholieke en Nederlandse protestantse ballingen in de zestiende eeuw“It is knowne in England that our nation hathe bene begged for in sermons, and this is divulged there in pulpites to shewe in what state the King of Spaine’s English pentioners do live here, as also what a great punishment of misery is now laid uppon us because we are enemyes to them and their gospell. And the matter is lyke shortly to be amplyfied in bookes and ballets.

Freakshows en geneeskunde: vrienden of vijanden?In 1884 stroomt het publiek massaal toe naar een freakshow nabij het Londense ziekenhuis. Daar is Joseph Merrick, beter bekend als ‘The Elephant Man’, te bezichtigen. Hij wordt er opgevoerd als ‘born freak’, iemand die met lichamelijke afwijkingen geboren is. Onder de massa bevindt zich ook dr. Frederick Treves. Net als vele geneeskundigen is ook hij geïnteresseerd in born freaks. Twee jaar later belandt Merrick in datzelfde Londense ziekenhuis. Hij wordt er als geneeskundig studieobject behandeld.

België en Nederland: van eenheid tot vervreemding?Zaterdag 5 juli 2014. België verliest op het WK in de kwartfinale van Argentinië. Verslagenheid in het ganse land. Dubbele gevoelens ook op het festivalterrein van Werchter. “Zolang de Hollanders maar niet winnen” hoor ik verscheidene Belgen zeggen. Ik moet toegeven dat ik één van hen was. België en Nederland hebben reeds lange tijd een haat-liefdeverhouding onder diens inwoners.

Anna Bijns: een stukje Antwerps literair erfgoedDe grootste rederijker is een vrouw, staat vaak in de Nederlandse literatuurgeschiedenissen geschreven. Met deze vrouw doelt men op Anna Bijns, een gelovige onderwijzeres uit de zestiende eeuw die geboren en getogen was in Antwerpen. Deze bijzondere auteur was beroemd in haar tijd, maar tevens ook erg berucht, en dat om maar een reden: ze vocht in haar tijd tegen ‘opperketter’ Maarten Luther, de man die door zijn vijfennegentig stellingen een heuse kerkhervorming in de zestiende eeuw veroorzaakte.

Op de vlucht in de zestiende eeuw: vallen, opstaan en weer doorgaanHet waren barre tijden in de zestiende eeuw. België en Nederland vormden nog samen een eenheid, de Nederlanden genoemd, maar de regio stond op het punt om verscheurd te worden door de opstand tegen de Spaanse overheerser Filips II (1527-1598). Deze rebellie was al in de jaren 1560 tot een gewelddadige uitbarsting gekomen. Filips hief hoge belastingen en maakte korte metten met het protestantisme dat steeds nadrukkelijker de kop op stak in de zuidelijke gebieden.

De collectieopstelling van de Middeleeuwen in het Rijksmuseum In 1885 betrok het Rijksmuseum zijn nieuwe museumgebouw aan de Stadhouderskade. Enkele decennia later vonden de eerste voorzichtige aanpassingen plaats aan het destijds relatief nieuwe gebouw. Dit bleek de start te zijn van een continue stroom van herinrichtingen, renovaties en (ver)bouwwerkzaamheden die tot in het heden voortduurde. De visie van architect Cuypers bleek keer op keer moeilijk te hanteren voor latere gebruikers.

Hoofdlijnen: 'Van imitatie naar associatie; E.T.A. Hoffmann en de plaats van de muziek in de epistemologie'     -     Arne HermanIn 1784 legde Immanuel Kant de laatste hand aan zijn essay Beantwortung der Frage: was ist Aufklärung?, waarmee hij de in het filosofisch landschap reeds eerder geformuleerde verlichtingsgedachten een laatste duw in de rug gaf. Het essay staat symbool voor een mentaliteitswijziging die haar oorsprong reeds in de late zestiende eeuw vindt.

Simpele harten verleyt?Gender-analyse van de geloofsvervolging in de kerngebieden van de Nederlanden,1520-1540‘Ik ben een simpele vrouw, ik weet van niets’, ‘Ik ben mijn man gevolgd’, ... Vandaag de dag nemen vrouwen zulke argumenten niet zo gemakkelijk meer in de mond. Ten tijde van de geloofsvervolgingen in de zestiende-eeuwse Nederlanden was dat wel anders. Vrouwen die verdacht werden van ketterij en dreigden terecht gesteld te worden, haalden deze en andere argumenten aan om zich alsnog uit hun hachelijke situatie te redden.

 Levende in groote miserie ende verdriet tsamen met zyne huyswyf ende kinderkens: hoe gratiebrieven ons iets meer kunnen vertellen over het dagelijkse leven in de Nieuwe Tijd   Bij de woorden ‘misdaadvervolging in de zestiende en zeventiende eeuw’ denken de meesten meteen aan wrede folterpraktijken, heksenverbrandingen of bloederige executies. Dit beeld bevat zeker een grond van waarheid, maar moet toch enigszins bijgesteld worden. Hoewel het rechtssysteem in de Nieuwe Tijd criminelen streng vervolgde, werden sommigen onder hen ook op een zachtere manier tot een beter leven aangemoedigd.

 
En leid ons niet in bekoring… Het priestercelibaat in het aartsbisdom Mechelen in de Nieuwe Tijd
 
Toen onlangs enkele Oostenrijkse en Belgische bisschoppen het verplichte celibaat voor de clerus in vraag stelden, verslikten in Rome wellicht enkele conservatieve leden van de pauselijke curie zich in hun ochtendelijke cappuccino. Tot op heden immers houdt de Rooms-katholieke Kerk vast aan seksuele onthouding voor eenieder die toetreedt tot de geestelijkheid. Het is ooit anders geweest.

De zestiende eeuwse wereld gepersonifieerd.
1571, Abraham Ortelius klopt aan bij de Antwerpse uitgever Gillis Coppens van Diest aan wie hij vraagt zijn Theatrum Orbis Terrarum te publiceren. Het pronkstuk van deze lijvige atlas is het indrukwekkende titelblad waarop vier vrouwen zijn afgebeeld, vergezeld van tal van vreemde attributen. De dames personifiëren de vier toen gekende werelddelen. Deze prent van Ortelius is vooruitstrevend. Voor het eerst in de geschiedenis van de beeldende kunsten verschijnt hier de personificatie van Amerika, vergezeld van haar drie oude zusters.

Hoe word ik de perfecte handelaar?Stel, je bent een kleine zelfstandige, uitbater van een uit de kluiten gewassen groothandel in een moderne metropool, boekhoudkundige, vertegenwoordiger, transporteur of geïnteresseerd in welke historische zestiende eeuwse hulpmiddelen uit het handelsmilieu vandaag nog steeds toepasbaar blijken, dan heeft deze scriptie zeker iets weggelegd voor jou. Tijden van economische moeilijkheden, zoals vandaag, zijn immers de meest uitgesproken momenten om een terugblik te werpen op hoe men in het verleden zijn eigen hachje probeerde te redden.

 
MY ONLY FRIEND, THE END
 
 
Dit jaar bestaat de NAVO precies 60 jaar. Sinds de oprichting in 1949 heeft het militair bondgenootschap een rol gespeeld in verschillende internationale conflicten. De belangrijkste pijler binnen de alliantie zijn altijd al de Verenigde Staten van Amerika geweest. De overige lidstaten hebben de Amerikaanse beslissingen echter zelden blindelings gevolgd. Dat was ook zo tijdens de rakettenkwestie van de jaren 1980.

 
De macht van het imago
Of hoe zestiende-eeuwse propaganda maakte dat we nu niet het beste elftal ter wereld hebben
 
Iedere Belg kent het fenomeen. Telkens we onze democratische plicht moeten vervullen, puilt onze brievenbus uit van de tandpastasmiles en propagandaslogans. Een tamelijk recent verschijnsel dacht u? Gedrukte imagopropaganda is zo oud als de uitvinding van de drukpers!
 
Vijfhonderd jaar geleden bestond er nog geen tv, en van YouTube of Twitter was er al helemaal geen sprake.

             
 
De vroegmoderne media: bronnen van angst?
 Brekend nieuws: “Bewezen: computerspelletjes roepen agressie op bij jongeren!” Deze stelling kan ik hier niet funderen, noch wens ik dit te doen, maar het zou wel eens een krantenkop uit de krant van morgen kunnen zijn. Nochtans zou in diezelfde krant morgen evengoed een artikel kunnen verschijnen over het feit dat wetenschappelijk onderzoek geen uitsluitsel kan geven over het verband tussen computergames en agressie bij jongeren.

Wat is dat nu, mystiek?
 
 
Mystiek. Het woord is gevallen. Je hebt er wel al eens van gehoord. En je weet wel ongeveer wat het betekent. Maar als ik je zou vragen: wat is dat nu, mystiek? Wat zou je dan antwoorden? Je zou niet meteen een pasklaar antwoord klaar hebben. Ofwel spreek je vanuit je buik, meng je improvisatie met informatie ‘van horen zeggen’. Ofwel ga je eerst rondneuzen op het net of in de bib om wat te lezen over mystiek. Wel, dat heb ik gedaan: 136 werken van en over mystiek heb ik doorgenomen.

De kruisweg van de middeleeuwse devotionele literatuur



Van den vos Reynaerde, Karel ende Elegast, de Historie van de vier heemskinderen: het zijn slechts enkele voorbeelden van middeleeuwse verhalen die al gedurende vijfhonderd jaar met succes de concurrentie weerstaan en nog steeds spontaan een zucht van herkenning oproepen.

WOORD VOORAF
 
 
Graag had ik volgende mensen willen bedanken voor hun steun bij het realiseren van mijn eindwerk:
 
Mevrouw Annemie Thijs, mijn copromotor, heeft mij geholpen bij het opzoeken van nuttige informatie en heeft ervoor gezorgd dat ik mijn leerstage kon volgen in haar dansschool te Mechelen. Daarnaast heeft ze me zo ver kunnen brengen, deel te nemen aan een wedstrijd van Ierse dans, waar ik als derde eindigde bij de “Ligt Jig”. Ik wil haar bedanken voor de steun en voor al de ervaring die ze mij heeft meegegeven.