De opluchting bij het indienen van een scriptie is vaak van korte duur. Wanneer de datum voor de mondelinge verdediging bekend raakt, gaan de knieën weer aan het knikken. Met deze tips stap je al een pak geruster naar de jury. 
- Een bachelor- of masterproefverdediging heeft wat weg van een mondeling examen - en die wist je allemaal tot een goed einde te brengen, niet? Bovendien is er één belangrijk verschil: bij een mondeling examen weet jij doorgaans minder over de syllabus dan je prof of docent. Bij je verdediging weet jij als auteur –hopelijk- meer over je eigen paper dan de examinatoren die het werk lezen.
- Het gevolg is dat je als kandidaat oprechte vragen zal krijgen: een jurylid stelt een vraag omdat hij/zij iets niet weet en verwacht van jou dat je dat accuraat zal verduidelijken. Studenten verwachten vaak moeilijke en aanvallende vragen en hebben daarom vaak de reflex om ze overeenkomstig te beantwoorden. Vaak zullen de vragen simpeler uitvallen dan je verwacht.
- Bij een verdediging treedt een merkwaardig psychologisch effect op: in het hoofd van de student lijkt de tijd langer te duren. De jury zal heus niet struikelen over de paar seconden die jij pauzeert om na te denken wat je op een vraag zal antwoorden. Maar als ondervraagde lijken die enkele seconden al snel een minutenlange, pijnlijke stilte. Don’t let your mind fool you. Neem je tijd!
- Om dezelfde reden moet je ook niet panikeren als de juryleden wat tijd nemen. Laat hen rustig hun vraag afmaken of er zelfs even over uitweiden. Hoe langer zij aan het woord zijn, hoe minder jij de tijd hoeft vol te praten!
- Het antwoord “Dat is een goede vraag” komt altijd wel eens van pas. Je geeft de vraagsteller zo niet alleen een compliment waardoor je hem/haar aan je kant –of op z’n minst minder tegen je- krijgt; je wint ook wat tijd om na te denken. Het geeft ook aan dat je de vraag hebt begrepen en dat je er mogelijk al eerder over hebt nagedacht. Indien het echt noodzakelijk is, kan je nog wat meer tijd winnen door verder te gaan met “Nu, het antwoord op die vraag is niet eenduidig…” wat gelijkaardige voordelen biedt. Gebruik deze tip met mate.
- Probeer je niet uit een vraag te lullen door te bluffen. Als iemand je een simpele vraag stelt, en jij probeert je onwetendheid te camoufleren met een stortvloed aan jargon, dan zal de jury je truukje in geen tijd doorzien.
- Als je ergste nachtmerrie dat een jurylid plots een vraag stelt die je hele onderzoek aan het wankelen brengt, plots realiteit wordt – wat gelukkig zeer zeldzaam is-, wat dan? Wel, het beste dat je kan doen is toegeven dat de –rake- vraag een ernstige beperking aan je onderzoek blootlegt, genre “U haalt zeer terecht een duidelijke tekortkoming in deze onderzoekstechniek aan. Bij het interpreteren van de resultaten moet men rekening houden met het feit dat mijn onderzoek deze beperkingen kent.”
Zo zorg je ervoor dat de vraagsteller zich eerder zal terugtrekken en je mogelijk zelf zal helpen om het aangekaarte probleem op te lossen. Als je staalhard gaat ontkennen dat er zich een probleem stelt, loop je het risico dat je je jurylid zal aansporen om de bloeddorstige en nietsontziende ondervrager in zich boven te halen. Door aan te tonen dat je je bewust bent van de tekortkomingen van je onderzoek kan je de situatie ontmijnen. Maar ach, dit is puur hypothetisch, dit zal nooit gebeuren.
- Verwacht je aan deze “voorzet” en zorg dat je klaarstaat voor de intikker: vaak zal een panel jou vragen om even toe te lichten wat er belangrijk, nieuw en goed is aan jouw werk. Het komt er dan op aan niet over je woorden te struikelen, maar een kordate aanloop te nemen en koelbloedig te scoren. Je doet er dus goed aan om hier op te oefenen. Je moet in staat zijn om een 5-minuten durende speech te produceren waarin je de essentie van je werk samenvat. Zorg ook dat je klaar bent om, indien gevraagd, een aantal aspecten verder toe te lichten. Let wel: blok niet het ‘abstract’ of de samenvatting uit je scriptie uit het hoofd. Geschreven taal laat zich zelden vlot spreken. Oefen eerder op antwoorden op deze vragen “Waar gaat jouw scriptie over, wat zijn je belangrijkste verwezenlijkingen en wat moeten we vooral uit jouw werk onthouden?”
- Tot slot, een belangrijke verduidelijking. Je kreeg de raad “Neem je tijd”. Dat is niet hetzelfde als “Blijf ijzig kalm”, wat toch een onmogelijke opgave is in zo’n situatie. Een (gezonde) portie zenuwen is helemaal niet erg, maar blijkt vaak zelfs handig: wat extra adrenaline zorgt ervoor dat je sneller kan denken. Je wilt natuurlijk niet zo zenuwachtig zijn dat je volledig verkrampt, maar wees zeker niet bang als je wat zenuwen hebt: onthou dat een beetje stress een goede zaak is. Vergeet ondanks de zenuwen wel niet om je tijd te nemen. Je solliciteert niet voor een job als Duracell-konijn…
Bron: The University of South Wales, Sydney - Australia / Auteur: Joe Wolfe
Studeer je dit jaar af en verdient jouw scriptie meer aandacht? Doe mee aan de Vlaamse Scriptieprijs en maak kans op persaandacht en prijzen tot 2.500 euro!