Katholieken spelen geen hockey

2018 is het twintig jaar geleden dat de vrede is gesloten in Noord-Ierland met het Goede Vrijdag Akkoord. Maar twee decennia na datum, is de samenleving nog steeds enorm gesegregeerd. Geïntegreerde scholen willen hierin verandering brengen.

De bevolking bekrachtigde op april 1998 met een referendum het vredesakkoord. Het akkoord maakte een einde aan de Troubles, een bloedig conflict gedurende twintig jaar tussen katholieken en protestanten waar meer dan 3.500 mensen het leven lieten. Voortaan zouden de protestantse unionisten – die zich graag bij het Verenigd Koninkrijk zouden aansluiten – en de katholieke nationalisten – die op hun beurt zich liever bij Ierland zagen – vredevol samenleven.

Makkelijker gezegd dan gedaan. Vandaag de dag manifesteert de blijvende tweedeling zich op verschillende vlakken. Niet alleen heerst er een politieke impasse vanwege de botsende ideologieën, ook 90% van de sociale huisvesting is religieus gesegregeerd door eufemistische peace lines (lees: metershoge muren) die religieus gebonden wijken scheiden. En volgens velen hét probleem: het gesegregeerde schoolsysteem.

Meer dan 90% van alle kinderen gaan naar een school dat correleert met hun religie. Dit wordt beschouwd als de oorzaak is voor de blijvende problemen. Hierin ligt voor velen ook net de oplossing. Zet protestantse en katholieke kinderen samen aan dezelfde schoolbanken onder hetzelfde dak. Geïntegreerd onderwijs heet dat.

Onderzoek heeft reeds aangetoond dat deze methode een positieve impact heeft op vriendschappen, respect voor diversiteit, openheid en vergevingsgezindheid. En bovenal, uit opiniepeilingen blijkt dat 67% van alle ouders het goed zouden vinden als hun kroost naar geïntegreerde scholen gaan.

Living apart together

Waarom is er dan nog een probleem?

Wel, de heersende politieke impasse heeft ook gevolgen voor deze onderwijsvorm. “Het is verschrikkelijk dat er zo weinig politieke steun is. Het lijkt dat Noord-Ierland nog niet tot het punt gekomen is waar het zegt: we willen zo graag vrede dat we opofferingen moeten maken om dit te bereiken”, vertelt directeur Nigel Frith van een middelbare geïntegreerde school. Sinn Féin, de katholieke nationalistische partij, steunt geïntegreerd onderwijs niet en de DUP, de unionistische partij, ziet liever shared education gebeuren, waar protestantse en katholieke scholen slechts faciliteiten delen. Een beetje living apart together zeg maar.

Dit wordt weerspiegeld in de kerkelijke gemeenschappen. Op elke hoek van de straat in Belfast staat er wel ergens een kerk naast een snackbar of café. Geloof leeft nog. Maar dat neemt niet weg dat de gemeenschappen zich bedreigt voelen. “De uitdaging is dat veel scholen ons beschouwen als een bedreiging. Ze denken dat we leerlingen van hen stelen en zijn niet blij met wat we doen als school”, zegt directeur Jimmy Jackson-Ware.

Geïntegreerd onderwijs wordt beschouwd als een bedreiging voor de traditionele scholen en de religieuze identiteit. Voornamelijk de katholieke kerk staat hier angstig tegenover. Volgens een leerkracht in Glengormley, net buiten Belfast, komt dit doordat er interne problemen zijn en hun verleden toen ze een minderheid waren.

Schoolvoorbeeld

Deze school die geflankeerd wordt door een mistige bergtop en een uitzicht over de stad, is een schoolvoorbeeld van geïntegreerde onderwijs. Bij het bezoek is het net een uniformvrije dag in het kader van antipest week; de kinderen moeten iets dragen wat hen identificeert. Een jongetje loopt rond met een hurling truitje – een katholieke en Ierse sport, iets wat niet door protestanten wordt gespeeld. Hurling lijkt op hockey, maar hockey is voor protestanten. Mister Kelleher vertelt hoe hij hurling matchen organiseert waar alle kinderen samenspelen. “Ik weet dat het misschien vreemd klinkt, maar het is leuk om kinderen van alle gemeenschappen samen deze sport te zien spelen.”

Wat verder loopt Christina, een 12-jarig meisje die een T-shirt van Zuid-Afrika draagt en de Zuid-Afrikaanse en Griekse vlag op haar wangen geschilderd. De vlaggen verraden haar roots.

Net als de rest van de wereld, wordt ook Noord-Ierland een meer diverse samenleving. “Laten we deze kans grijpen en een internationale geïntegreerde school zijn”, vertelt de gedreven directeur Nigel Arnold. Telkens als er een leerling komt met een andere nationaliteit, gaat hij de vlag van het land kopen en die ophangen in de inkomhal. De gang van een twintigtal meter hangt tjokvol vlaggen.

Hij geeft toe dat dit ook voor uitdagingen zorgt, maar niet meer dan in andere scholen. Naast de mooie verhalen kampen geïntegreerde scholen ook intern met moeilijkheden. Opleidingen specifiek voor deze scholen, bestaan slechts in bijscholing en worden niet massaal gevolgd. Daardoor vertellen sommige leerkrachten dat het moeilijk is om bepaalde onderwerpen te doceren zoals religie en geschiedenis.

“Je weet niet wat hun ouders allemaal vertellen, dus je wil de boel niet te hard door elkaar schudden. Ik wil alles niet te hard opdringen. Zolang ze maar weten wat de reden voor geïntegreerd onderwijs is en waarom dat belangrijk is.”

“We vieren verschillen”, vertellen verschillende directeurs alsof het gepland is. De interne moeilijkheden worden veelal geminimaliseerd. De echte uitdagingen liggen buiten hun bereik in de politiek of bij de kerk. “Een van de meest vernietigende zaken voor onze samenleving is het huidige onderwijssysteem”, meent Jimmy. Maar de gedrevenheid om aan de toekomst te bouwen door middel van geïntegreerde scholen, is legio bij de leerkrachten en directeurs.