Een krankjorum muziekgroep in Oostende
Ongeveer 40 meter boven de zeespiegel, ergens in een badkamer, gesitueerd in Oostende, staar ik verwonderd en radeloos naar een futuristisch toestel dat een wc moet voorstellen. Ik probeer al vijf minuten een doorspoelknop op te sporen. In feite is het de zoveelste benarde situatie uit de lijst van de benarde situaties van de laatste paar weken.
Ik: Marco! … Marco!!
Marco: Ja, ik hoor u.
Ik: … Hoe werkt dat ding in godsnaam?!
Marco: Er is een knopje linksonder, je moet goed kijken.
[Een aantal minuten later]
Marco: Deze wc is voor mij heel praktisch: doordat ik geboren ben met een afwijking in mijn armen, kan ik zelf mijn achterwerk niet afspoelen. Gelukkig bestaat er een toilet die het automatisch voor mij doet.
Ik: Het ding ziet eruit als de meditatiekamer van Darth Vader in de vijfde film.
Marco: (Glimlacht) Laten we maar verder doen met het interview, je zei dat er nog een aantal vragen over waren.
De solisten: The Ostend Street Orkestra (TOSO)
De bovenstaande anekdote vond plaats tijdens het afnemen van een interview voor mijn bachelorproef. Marco (pseudoniem) is een zanger en een vaak terugkerend persoon binnen mijn onderzoek rond The Ostend Street Orkestra. Dat is een muziekgroep in de stad Oostende bestaande uit heel verschillende mensen. De leden zijn door het lot samengebracht om zichzelf muzikaal tot uiting te brengen. Je kan hier een Cubaan, Fransman, Belg, een dakloze of een welgestelde burger samen zien repeteren of optreden voor een groot publiek. Voor de mensen die er deel van uitmaken, voelt alles heel vanzelfsprekend en normaal aan. Voor de mensen die het voor de eerste keer zien, is het vaak een confrontatie; ze voelen verwondering, verwarring of een neiging om zich uit de voeten te maken.
De componist: waarom schreef ik over dit onderwerp?
Door dit onderzoek wil ik vooral een antwoord vinden op deze vraag: wat voor effect heeft het maken van muziek binnen dat orkest op de relaties van de mensen die er deel van uitmaken? Gaan mensen beter met mekaar om, doordat ze een gemeenschappelijk doel en gemeenschappelijke passie delen? Ontstaat er een wederzijds respect die ze anders nooit voor elkaar gevoeld zouden hebben? Slagen ze erin om het zogenaamde hokjesdenken te overstijgen door regelmatig samen te komen om te musiceren? Dat zijn de meest cruciale vragen doorheen mijn academisch schrijfsel.
Het beperkt zich niet enkel tot de sociale relaties binnen de groep, maar het gaat ook over het blijvende effect ervan in hun dagelijks leven. Ontstaan er muziekgroepjes die samen nog eens op vrijwillige basis gaan optreden? Worden er blijvende vriendschappen gevormd? Of achtervolgen ze elkaar met het tuingereedschap uit de woede of frustratie als dingen niet meezitten?
De dirigent: kleinVerhaal vzw
The Ostend Street Orkestra is een project van een sociaal-artistieke organisatie genaamd kleinVerhaal (kV). Het orkest is ontstaan als reactie op een artikel uit de krant. Hans Dewitte (de coördinator van kV) las in het artikel dat men in Oostende last kreeg van een bepaalde groep mensen. Het ging meer bepaald over de dak- en thuislozen die als lotgenoten bij elkaar kwamen en een klik vormden. kleinVerhaal startte in 2014 met de dak- en thuislozen een straatorkest en rekruteerde nog een groot aantal mensen. De groep groeide en groeide en tegenwoordig heb je ongeveer een twintigtal mensen die samenkomen om te repeteren en naar verschillende steden afreizen om op te treden. Vandaag de dag is dit orkest nog even relevant als vier jaar geleden.
De muzikanten: interviews met betrokkenen
Naast de kleinVerhaal-medewerkers laat ik je in mijn scriptie kennismaken met verschillende muzikanten en muziekcoaches. Ik heb heel wat boeiende gesprekken gevoerd met mensen die op een andere (niet-Westerse) manier leven en denken. In de interviewverslagen kan je bijvoorbeeld een gesprek lezen met een dakloze, met een succesvolle muzikant die onder andere in Amerika optreedt en met iemand die een aantal jaar in een psychiatrische instelling heeft gezeten. Ik heb de geïnterviewden zorgvuldig gekozen, omdat ik een sterk contrast naar voren wilde brengen. Ik wilde mij niet beperken tot de beelden of verhalen die ik in reguliere media zo vaak hoorde.
Finale: mijn scriptie samengevat
Met mijn scriptie wil ik nieuwe inzichten brengen over wat muziek kan betekenen voor mensen. Vaak gaan we ervan uit dat muziek een positief effect heeft en dat het mensen samenbrengt. Maar is dat effectief zo? En kan je dat zo gemakkelijk wel onderzoeken?
Door de vele interviews en door de verschillende onderzoeksvragen probeer ik andere, nieuwe informatie naar voren te brengen en bestaande informatie te bevestigen of te ontkrachten.
Ik begon dit artikel met een anekdote uit een van mijn interviews. Ik wilde iets schrijven dat even confronterend en tegendraads was als the Ostend Street Orchestra zelf. Ik hoop dat de lezer dat ook kan ervaren in mijn scriptie, en dat ze zich laten meevoeren en verwonderen door de solisten, dirigent en muzikanten die van het orkest een krankjorum muziekgroep maken.
