Zwangerschap. Hoe bevalt (het) u?

Zwangerschap. Hoe bevalt (het) u?

Stel u voor dat u extreem angstig bent voor uw bevalling. Het stijgende aantal vrouwen met een (pathologische) angst om te bevallen zorgt voor een medicalisering van het natuurlijk gebeuren ‘bevallen’. Daardoor is er ook een toename van keizersnede op verzoek met afwezigheid van enige medische of obstetrische complicatie. Hierbij speelt de vroedvrouw de dag van vandaag een belangrijke rol.

Zwangerschap. Hoe bevalt (het) u?

In het leven van een vrouw zijn de zwangerschap en de postpartumperiode gevoelige perioden. Angstsymptomen komen in deze perinatale periode vaak voor. Angst voor de geboorte, ook bekend als tocofobie, leidt tot een verstoring van een fysiologische arbeid en bevalling. De vroedvrouw moet, zoals in haar competentieprofiel vermeld staat, deze psychosociale crisissituatie kunnen herkennen en omstandigheden creëren die de vrouw en haar gezin helpen om de nieuwe situatie te accepteren en erin te groeien.

Wat is tocofobie?

Tocofobie wordt geclassificeerd als een angststoornis en kan zich manifesteren in nachtmerries, moeilijkheden met de concentratie, lichamelijke klachten en vaak in een verhoogd verzoek om een keizersnede in plaats van een vaginale bevalling.

Tocofobie kan ingedeeld worden in enerzijds primaire tocofobie, waarbij de angst zich voordoet bij een vrouw die voor het eerst zwanger is, of zelfs al voor de conceptie. Anderzijds is er ook secundaire tocofobie die zich voordat ten gevolge van een voorafgaande obstetrische ervaring en is meestal het gevolg van een traumatische bevalling. Daarnaast is er ook een verschil in pathologische en niet-pathologische tocofobie. Hieromtrent is momenteel nog geen eenduidige hantering. Volgens de Wijma Delivery Expectancy Questionnaire versie A (W-DEQ-A), een veel gebruikte vragenlijst voor onderzoek en de klinische praktijk, wordt de angst als ernstig beschouwd vanaf een score van 85 op deze vragenlijst. Een score van 100 of meer wordt gezien als extreme pathologische tocofobie. Een score onder de 85 wordt dus als niet-pathologisch bestempeld (Lambregtse-van den Berg et al., 2015).

Symptomen van tocofobie

Tocofobie uit zich op verschillende manieren. De vrouw kan voortdurend boos en gestrest rondlopen. Ze kan thuis willen bevallen omdat ze bang is voor allerlei medische interventies, naalden, ziekenhuizen en medisch personeel. Er zijn vrouwen die enkel ‘de baby eruit’ willen, zo snel mogelijk en onder algemene anesthesie. Dit staat bekend als Termination Of Pregnancy (TOP) (Cockburn & Pawson, 2007). De symptomen van tocofobie lijken op die van verschillende emotionele stoornissen. Hiermee bedoelt men de fysieke, cognitieve en gedragscomponenten van angst.  Op fysiek vlak kunnen hartkloppingen, hyperventilatie, duizeligheid, slaapstoornissen, tachycardie, spanning, rusteloosheid, nervositeit, nachtmerries en maagpijn worden waargenomen. Deze hebben meestal interactie met cognitieve en gedragscomponenten in het sturen en aanhouden van een angst-respons. Op cognitief niveau kan er sprake zijn van negatieve automatische gedachten; negatieve overtuigingen en verwachtingen over zichzelf, anderen, de wereld of de toekomst; aandacht hebben voor bedreigende stimuli en het catastroferen van de pijn (Rondung, Thomtén, & Sundin, 2016). Zwangeren die lijden aan tocofobie proberen het onderwerp ‘bevalling’ zo veel mogelijk te vermijden. Dit kan leiden tot het vermijden van sociale contacten en moeite met de concentratie. Ze kan ook de prenatale zorg vermijden om zo de confrontatie met de zwangerschap en bevalling uit te stellen. Tegenstrijdig hieraan is dat het ook kan zijn dat de zorgvraag juist is toegenomen met veel onbegrepen klachten. Ten slotte kan de zwangere vragen naar EA of een primaire sectio (Lambregtse-van den Berg et al., 2015).

Oorzaken van tocofobie

Zoals eerder vermeld kan tocofobie het gevolg zijn van een eerdere traumatische geboorte. Het kent echter ook nog andere oorzaken zoals: vrouwen met een voorgeschiedenis van fysiek of seksueel misbruik, een psychiatrische stoornis, psychologische problemen, gebrek aan voldoende steun, … Ook is er de media die invloed kan hebben op het perspectief van de vrouw.

Tocofobie is één van de belangrijkste oorzaken van de escalatie van arbeidspijn en een langdurige tweede fase van de arbeid (Adams et al., 2012; Masoumi et al., 2016; Sioma-Markowska et al., 2017). Verder is het ook een belangrijke oorzaak van de medicalisering van de bevalling en de toename aan obstetrische interventies, waaronder electieve en spoed-sectio, instrumentele vaginale bevalling en EA (George, Luz, De Tychey, Thilly, & Spitz,  2013; Gissler et al., 2011; O’Connel et al., 2015; Sioma-Markowska et al., 2017; Toohill et al., 2014). Ook de ontwikkeling en rijping van de foetus kan negatief beïnvloed worden wanneer moeders angst ervaren tijdens de zwangerschap. Er zijn ook risico’s voor de moeder: insomnia, antenatale of postnatale depressie, PTSS of een algemene slechte emotionele en psychische gezondheid (George et al., 2013; O’Connel et al., 2015; Toohill et al., 2014).

Tocofobie, wat nu?

Voor het meten van tocofobie heeft men een tool nodig om een beeld te schetsen van de zwangere. Er bestaan een aantal screeningsinstrumenten om dit te meten bijvoorbeeld: State-Trait Anxiety Inventory (STAI), Childbirth Self-Efficacy Inventory (CBSEI), Wijma Delivery Expactancy/Experience Questionnaire (W-DEQ), …

Het behandelen van tocofobie gebeurt individueel (educatie programma’s kunnen wel in groep gegeven worden) en is oorzaakafhankelijk. Het is duidelijk dat een vroege psychologische ondersteuning van vitaal belang is. Daarnaast zou het betrekken van vrouwen bij het opstellen van een, voor hun passend, geboorteplan een positieve invloed hebben. Er kan dan in de mate van het mogelijke rekening gehouden worden met specifieke verzoeken, zoals een vrouwelijke verloskundige of een vroegtijdige EA (O’Connel et al., 2015). Multidisciplinaire mentale ondersteuning en zorg vergemakkelijkt het verminderen van tocofobie  (Gissler et al., 2011). Het algemene doel van het management is een optimale geboorte ervaring na te streven. De vrouw moet geholpen worden zodat ze een gelukkige overgang maakt naar het moederschap (O’Connel et al., 2015). Psycho-educatie omtrent de bevalling helpt moeders een gezonde zwangerschap, met minder complicaties, te ervaren. Het leidt tot verminderde niveaus van pijn, angst en depressie tijdens de zwangerschap. Zelfhypnose en mindfulness zijn andere mogelijke strategieën om om te gaan met tocofobie (O’Connel et al., 2015; Parsa et al., 2016). Ook haptotherapie en voorbereidingscursussen zijn effectief gebleken.