Hou je aandacht op delirium! Kennistekort bij psychiatrisch verpleegkundigen.

Esmin Dirlik
Persbericht

Ontknoping van delirium bij psychiatrische patiënten.

Inleiding

Delirium is een veel voorkomend en complex ziektebeeld. Iedereen herkent wel een patiënt die continue uit bed wil stappen, plukgedrag vertoont, doelloos rondwandelt door de gangen, niet kan stilzitten en een verstoord dag- nachtritme. Van de opgenomen patiënten in een ziekenhuis ouder dan 65 jaar heeft 50% een verhoogde kwetsbaarheid dat kan leiden tot de ontwikkeling van een delier. Verpleegkundigen ervaren een aanzienlijk kennistekort omtrent het herkennen van delirium en het toepassen van screeningsinstrumenten. Het ziektebeeld wordt vaak niet herkend. Dit komt omdat delirium in de meeste gevallen geassocieerd wordt met andere meer duidelijke syndromen en verschijnselen die elkaar kunnen overlappen. De patiënt die hypoactief delirant is, is inactief, futloos, lusteloos en reageert amper of niet op prikkels van de omgeving. Wanneer de patiënt een hyperactief delier doormaakt, kan er agressie en agitatie optreden en dit bedreigend overkomen. Daarnaast is de communicatie tussen de familieleden en de patiënten ernstig verstoord, wat tot vele conflicten en misverstanden kan leiden. Evenzeer kan de boosheid van de naasten van de patiënt ook op de verpleegkundigen gericht zijn. De verpleegkundigen spelen een grote rol in de preventie en in het tijdig inzetten van interventies om de veiligheid van delirante patiënten te waarborgen. Daarnaast is het ook de taak van het verplegend personeel om de naasten van de patiënt te ondersteunen en duidelijke informatie te verlenen omtrent het ziektebeeld. 

Belang van detectie

In vele gevallen wordt delirium miskend met alle gevolgen nadien voor de oudere zorgvrager. Daarnaast bestaan er bij verpleegkundigen vele misopvattingen omtrent delirium en is er een groot kennistekort in het herkennen van symptomen en vroegtijdig detecteren van het ziektebeeld. Als verpleegkundige is het zeer belangrijk om alert te zijn op de symptomen. Delirium gaat al dan niet in vele gevallen gepaard met voortekenen of prodromen. Relevante kennis rond symptoomherkenning en deliriumschalen zijn van cruciaal belang. Er zijn vele gevalideerde screeningsinstrumenten ontwikkeld die helpend kunnen zijn om delirium vroegtijdig op te sporen. De Delirium Observatieschaal is de meest gebruikte screeningsschaal door verpleegkundigen. 

Methode 

Via de zoekmachines die geraadpleegd werden zoals: Pubmed, Homepage Minerva ScienceDirect, The Lancet, JAMA, Springerlink, Google Scholar en LIMO werd er gezocht naar relevante Nederlandse, Engelstalige en Franstalige wetenschappelijke literatuurartikels. Enkel artikels tussen 2010 en 2018 werden weerhouden. Daarnaast werd er ook gebruik gemaakt van boeken en wetenschappelijke tijdschriften uit de bibliotheek van Thomas More Kempen Lier en van de werkinstelling. Er werden wetenschappelijke en onderbouwde websites geraadpleegd voor de uitwerking van de probleemstelling.

Resultaten en besluit

De oorzaken van delirium zijn multifactorieel. Zo kan een onderliggende of verborgen somatische aandoening aan de basis liggen. Het is geweten dat patiënten met een hoge leeftijd, een eerder doorgemaakte delierepisode, multimorbiditeit en geheugenstoornissen een verhoogde kwetsbaarheid hebben op het ontwikkelen van een delirant toestandsbeeld. Op de ouderenpsychiatrie is de oorzaak van delirium vaak een urineweg en/of luchtweginfectie. Maar er zijn ook vele iatrogene uitlokkende factoren die een delier kunnen uitlokken. In 20% van de gevallen gaat het om het medicamenteus delier. Verder wordt ook het refeeding syndroom, hyponatriëmie en het postictaal delier benoemd als meest voorkomende iatrogene oorzaken op de ouderenpsychiatrie. Om de diagnose te stellen dient er een grondige heteroanamnese, somatisch en technisch onderzoek te gebeuren en dient er gebruik gemaakt te worden van deliriumschalen.

De gevolgen van delirium zijn groot. Daarom zijn preventieve interventies de meest effectieve strategieën om de incidentie, de duur en de ernst van delirium te verminderen. Vanuit de literatuur is het aanbevolen om de risicofactoren vroegtijdig te detecteren en preventieve interventies in te zetten, zoals het routinematig screenen. 

Zo moeten de preventieve interventies bestaan uit het optimaliseren van de oriëntatie en de communicatie met patiënt en zijn familieleden en het stimuleren van familieparticipatie. Er dient gezorgd te worden voor een veilige en gestructureerde zorgomgeving. Als gevolg van agitatie of apathie lopen delirante patiënten een verhoogd gevaar op letsels en ongevallen. Om de veiligheid bij delirante patiënten het best te waarborgen is het belangrijk om de patiënt continue nabijheid aan te bieden. De voortdurende aanwezigheid van vertrouwde personen dient in elk geval aangemoedigd te worden door het verpleegkundig personeel.

          

 

Bibliografie

Bibliografie

Andrews, L., Silva, S. G., Kaplan, S., & Zimbro, K. (2015). Delirium monitoring and patient outcomes in a general intensive care unit.(Report). 24(1), 48. doi:10.4037/ajcc2015740

Angel, C., Brooks, K., & Fourie, J. (2016). Standardizing Management of Adults with Delirium Hospitalized on Medical-Surgical Units. The Permanente journal, 20(4), 27.

doi:10.7812/TPP/16-002

Beijers-Ebbelaar, S. (2014). Acute verwardheid bij ouderen. Denkbeeld, 26(4), 26-29. doi:10.1007/s12428-014-0087-3

Beuscart, J. B., Convain, J., Lemaitre, M., Charpentier, A., Perichon, R., Gaxatte, C., . . . Puisieux, F. (2016). Incident delirium in acute geriatric medicine: Are iatrogenic causes really important? European Geriatric Medicine, 7(5), 492-496.

doi:10.1016/j.eurger.2016.06.004

Brabants, R. (2016-2017). OPO Geriatrische verpleegkunde: domein gezondheidszorg. Onuitgegeven nota’s bij een cursus voor het tweede jaar van de opleiding bachelor verpleegkunde, Thomas More Hogeschool Kempen, campus Lier.  

Caplan, J. P., & Chang, G. (2010). Refeeding Syndrome as an Iatrogenic Cause of Delirium: A Retrospective Pilot Study. Psychosomatics, 51(5), 419-424. doi:10.1016/S00333182(10)70724-6

Carpenito, L. J., Brinksma, A. B. A., Hellema, F. H. F., Jansen, G. J. G., Kleve, R. K. R., & Van Der Cingel, M. V. D. C. M. (2012). Zakboek verpleegkundige diagnosen (Vierde druk ed.): Groningen : Noordhoff.

Carvalho, J. P. L. M., De Almeida, A. R. P., & Gusmao-Flores, D. (2013). Delirium rating scales in critically ill patients: a systematic literature review. Revista Brasileira de terapia intensiva, 25(2), 148. doi:10.5935/0103-507X.20130026

Collard, R. M., & Oude Voshaar, R. C. (2012). Frailty; a fragile concept. Tijdschrift voor psychiatrie, 54(1), 59. 

Coutaz, M. (2016). Delirium in malnourished elderly subjects: Could it be refeeding syndrome? European Geriatric Medicine, 7(5), 434-437. doi:10.1016/j.eurger.2016.04.005

Coëlho Jochems, A. A. F. J., F. W. M. G. (2013). Zakwoordenboek der geneeskunde (30ste, geheel herz. dr., 2de opl. ed.): Amsterdam : Reed business education.

Dautzenberg, P. L. J., Molag, M. L., Van Munster, B. C., De Rooij, S. E. J. A., Luijendijk, H. J. D., & Leentjens, A. F. G. (2014). Revised practice guidelines 'Delirium in adults and the elderly'. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde, 158, A7822. 

Detroyer, E. (Producer). (2013). An interactive e- learning tool about delirium for healthcare providers: development and feasibility. Retrieved from https://www.kuleuven.be/communicatie/congresbureau/oud2015/congres/EDA20 13/presentations/detroyer-elke-an-interactive-e-learning-tool-about.pdf.

Dicko, M., Caillet, P., Lafuente-Lafuente, C., & Paillaud, E. (2013). Iatrogenic agitation in elderly patient: Prevalence, aetiologies and management. Presse Med., 42(2), 181186. doi:10.1016/j.lpm.2012.06.024

Dovjak, P., Iglseder, B., Mikosch, P., Gosch, M., Muller, E., Pinter, G., . . . Muller, W. (2013). Treatment and prevention of postoperative complications in hip fracture patients: infections and delirium. WMW Wiener Medizinische Wochenschrift, 163(19-20), 448. 

Dr. Thierry Laporta, M. C. D. C., Dr. Gert Huysmans. (2012). Delirium in de palliatieve zorg – een richtlijn. 

Duppils, G. S., & Johansson, I. (2011). Predictive value and validation of the NEECHAM Confusion Scale using DSM-IV criteria for delirium as gold standard. International Journal of Older People Nursing, 6, 133. 

Eizenga WH, D. P., Eekhof JAH, Scholtes ABJ, Van Venrooij MH, Verduijn MM, Wiersma Tj, Burgers JS, Van der Weele GM. (2014). NHG Standaard Delier. In Nederlandse Huisartsen Genootschap. Huisarts Wet: NHG.

Esther S. Oh, M., PhD, Tamara G. Fong, M., PhD, Tammy T. Hshieh, M., MPH, & Sharon K.

Inouye, M., MPH. (2017). Delirium in Older Persons

Advances in Diagnosis and Treatment. Retrieved from 

Farina, N., Smithburger, P., & Kane-Gill, S. (2015). Screening and Management of Delirium in Critically Ill Patients. Hospital Pharmacy, 50(8), 667-671. doi:10.1310/hpj5008667

Filippatos, T. D., Makri, A., Elisaf, M. S., & Liamis, G. (2017). Hyponatremia in the elderly: challenges and solutions. Clinical Interventions in Aging, 12, 1957. doi:10.2147/CIA.S138535

Gemert, L., Smith, R., & Buurman, B. (2012). Rooming-in bij oudere patiënten. Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 10(4), 4-6. doi:10.1007/s12468-0120031-6

Grover, S., & Kate, N. (2012). Assessment scales for delirium: A review. World journal of psychiatry, 2(4), 58. doi:10.5498/wjp.v2.i4.58

Heeder, C., Azocar, R., & Tsai, A. (2015). ICU Delirium: Diagnosis, Risk Factors, and

Management.          Current         Anesthesiology        Reports,        5(4),   400-406. doi:10.1007/s40140-015-0125-6

Heest, F. v. (2013). Verwardheid: een delier? Huisarts en wetenschap, 56(11), 584-589. doi:10.1007/s12445-013-0297-6

Hengeveld, M. W. H. M. W., & American Psychiatric Association American Psychiatric. (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen: DSM-5: Amsterdam : Boom.

Milisen, K., Lambert, M., Joosten, E., Tournoy, J., Petrovic, M., & Detroyer, E. (2018). Klinisch management voor ouderen bij delier. In (Vol. 74). Tijdeschrift voor Geneeskunde.

Muris, J. W. M. M. J. W. M., Mathus-Vliegen, E. M. H. M.-V. E. M. H., & de Weerd-Spaetgens, C. M. E. E. d. W.-S. C. M. E. E. (2012). Ouderengeneeskunde: Houten : Bohn Stafleu Van Loghum.

Ossenkoppele, G. J. (2014). Delier, depressie en dementie. Bijzijn XL, 7(10), 25-34. doi:10.1007/s12632-014-0128-4

Pourhassan, M., Cuvelier, I., Gehrke, I., Marburger, C., Modreker, M., Volkert, D., . . . Wirth, R. (2018). Prevalence of Risk Factors for the Refeeding Syndrome in Older Hospitalized Patients. The journal of nutrition, health & aging, 22(3), 321-327.

doi:10.1007/s12603-017-0917-0

Ramaswamy, R., Dix, E., Drew, J., Diamond, J., Inouye, S., & Roehl, B. (2010). CSI: Delirium - A Comprehensive and Sequential Intervention Strategy to Improve Identification of Delirium. J. Am. Geriatr. Soc., 58, 183-183. 

Rhodius-Meester, H. F. M., Van Campen, J. P. C. M., Fung, W., Meagher, D. J., Van Munster, B. C., & De Jonghe, J. F. M. (2013). Development and validation of the Informant Assessment of Geriatric Delirium Scale (I-AGeD). Recognition of delirium in geriatric patients. Tijdschrift voor gerontologie en geriatrie, 44(5), 206. doi:10.1007/s12439-013-0028-2

Rouleau, G., Gagnon, M.-P., Côté, J., Payne-Gagnon, J., Hudson, E., Bouix-Picasso, J., & Dubois, C.-A. (2017). Effects of e-learning in a continuing education context on nursing care: a review of systematic qualitative, quantitative and mixed studies reviews (protocol). BMJ Open, 7(10). doi:10.1136/bmjopen-2017-018441

S.C. Herremans, N. V. d. V., G. Lemmens. (2018). Elektroconvulsietherapie bij depressieve ouderen: een update. Retrieved from 

Simulatieonderwijs is vooral leren van fouten. (2011). Mednet, 4(7), 15-17. doi:10.1007/s12462-011-0277-z

Sinclair, P. M., Kable, A., Levett-Jones, T., & Booth, D. (2016). The effectiveness of Internet-based e-learning on clinician behaviour and patient outcomes: A systematic review. International Journal of Nursing Studies, 57, 70-81. doi:10.1016/j.ijnurstu.2016.01.011

Van De Steeg, L., Ijkema, R., Wagner, C., & Langelaan, M. (2015). The effect of an elearning course on nursing staff's knowledge of delirium: a before-and-after study. BMC medical education, 15(1), 12. doi:10.1186/s12909-015-0289-2

Van der Keilen, L. (2015). test: taag en sophia toolbox. Turnhout : Thomas More Kempen,  Van Der Zwaag, S. (2016). Rooming-in bij kwetsbare ouderen met een delirium. TVZ : Tijdschrift voor verpleegkundigen. 

van Gemert, L., & Scholtens, R. (2016). Stil delier. Nursing : verpleegkundig vakblad. 

van Gunst, S. G. (2014). NHG-standaarden voor de praktijkassistente 2014

by S.G. van Gunst, V.G. Pigmans: Houten : Bohn Stafleu van Loghum : Imprint Bohn Stafleu van Loghum.

Van Rompaey, B., Van Hoof, A., van Bogaert, P., Timmermans, O., & Dilles, T. (2016). The patient's perception of a delirium: A qualitative research in a Belgian intensive care unit. Intensive & Critical Care Nursing, 32(C), 66-74. doi:10.1016/j.iccn.2015.03.002

VanHarten. (2010). Opvattingen van verpleegkundigen over de preventie, diagnose en behandeling van delirium. In.

Verwijk, E., Obbels, J., Spaans, H. P., & Sienaert, P. (2017). Doctor, will I get my memory back? Electroconvulsive therapy and cognitive side-effects in daily practice. Tijdschrift voor psychiatrie, 59(10), 632. 

Voutilainen, A., Saaranen, T., & Sormunen, M. (2017). Conventional vs. e-learning in nursing education: A systematic review and meta-analysis. Nurse Education Today,

50, 97-103. doi:10.1016/j.nedt.2016.12.020

Wassenaar, A., den Boogaard, M., Achterberg, T., Slooter, A., Kuiper, M., Hoogendoorn, M., . . . Pickkers, P. (2015). Multinational development and validation of an early prediction model for delirium in ICU patients. Intensive Care Medicine, 41(6), 10481056. doi:10.1007/s00134-015-3777-2

Wijngaarden, T., & Dekker, J. (2010). Twee verwarde patiënten. Huisarts en wetenschap, 53(6), 337-339. doi:10.1007/s12445-010-0145-x

Xu, J.-H. (2016). Toolbox of teaching strategies in nurse education. Chinese Nursing Research, 3(2), 54-57. doi:10.1016/j.cnre.2016.06.002

Zaal, I. J., & Slooter, A. J. C. (2012). Delirium in critically ill patients: epidemiology, pathophysiology, diagnosis and management.(Disease/Disorder overview)(Report). Drugs, 72(11), 1457. 

Farina, N., Smithburger, P., & Kane-Gill, S. (2015). Screening and Management of Delirium in Critically Ill Patients. Hospital Pharmacy, 50(8), 667-671. doi:10.1310/hpj5008667

Filippatos, T. D., Makri, A., Elisaf, M. S., & Liamis, G. (2017). Hyponatremia in the elderly: challenges and solutions. Clinical Interventions in Aging, 12, 1957. doi:10.2147/CIA.S138535

Gemert, L., Smith, R., & Buurman, B. (2012). Rooming-in bij oudere patiënten. Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 10(4), 4-6. doi:10.1007/s12468-0120031-6

Grover, S., & Kate, N. (2012). Assessment scales for delirium: A review. World journal of psychiatry, 2(4), 58. doi:10.5498/wjp.v2.i4.58

Heeder, C., Azocar, R., & Tsai, A. (2015). ICU Delirium: Diagnosis, Risk Factors, and

Management.          Current         Anesthesiology        Reports,        5(4),   400-406. doi:10.1007/s40140-015-0125-6

Heest, F. v. (2013). Verwardheid: een delier? Huisarts en wetenschap, 56(11), 584-589. doi:10.1007/s12445-013-0297-6

Hengeveld, M. W. H. M. W., & American Psychiatric Association American Psychiatric. (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen: DSM-5: Amsterdam : Boom.

Milisen, K., Lambert, M., Joosten, E., Tournoy, J., Petrovic, M., & Detroyer, E. (2018). Klinisch management voor ouderen bij delier. In (Vol. 74). Tijdeschrift voor Geneeskunde.

Muris, J. W. M. M. J. W. M., Mathus-Vliegen, E. M. H. M.-V. E. M. H., & de Weerd-Spaetgens, C. M. E. E. d. W.-S. C. M. E. E. (2012). Ouderengeneeskunde: Houten : Bohn Stafleu Van Loghum.

Ossenkoppele, G. J. (2014). Delier, depressie en dementie. Bijzijn XL, 7(10), 25-34. doi:10.1007/s12632-014-0128-4

Pourhassan, M., Cuvelier, I., Gehrke, I., Marburger, C., Modreker, M., Volkert, D., . . . Wirth, R. (2018). Prevalence of Risk Factors for the Refeeding Syndrome in Older Hospitalized Patients. The journal of nutrition, health & aging, 22(3), 321-327.

doi:10.1007/s12603-017-0917-0

Ramaswamy, R., Dix, E., Drew, J., Diamond, J., Inouye, S., & Roehl, B. (2010). CSI: Delirium - A Comprehensive and Sequential Intervention Strategy to Improve Identification of Delirium. J. Am. Geriatr. Soc., 58, 183-183. 

Rhodius-Meester, H. F. M., Van Campen, J. P. C. M., Fung, W., Meagher, D. J., Van Munster, B. C., & De Jonghe, J. F. M. (2013). Development and validation of the Informant Assessment of Geriatric Delirium Scale (I-AGeD). Recognition of delirium in geriatric patients. Tijdschrift voor gerontologie en geriatrie, 44(5), 206. doi:10.1007/s12439-013-0028-2

Rouleau, G., Gagnon, M.-P., Côté, J., Payne-Gagnon, J., Hudson, E., Bouix-Picasso, J., & Dubois, C.-A. (2017). Effects of e-learning in a continuing education context on nursing care: a review of systematic qualitative, quantitative and mixed studies reviews (protocol). BMJ Open, 7(10). doi:10.1136/bmjopen-2017-018441

S.C. Herremans, N. V. d. V., G. Lemmens. (2018). Elektroconvulsietherapie bij depressieve ouderen: een update. Retrieved from 

Simulatieonderwijs is vooral leren van fouten. (2011). Mednet, 4(7), 15-17. doi:10.1007/s12462-011-0277-z

Sinclair, P. M., Kable, A., Levett-Jones, T., & Booth, D. (2016). The effectiveness of Internet-based e-learning on clinician behaviour and patient outcomes: A systematic review. International Journal of Nursing Studies, 57, 70-81. doi:10.1016/j.ijnurstu.2016.01.011

Van De Steeg, L., Ijkema, R., Wagner, C., & Langelaan, M. (2015). The effect of an elearning course on nursing staff's knowledge of delirium: a before-and-after study. BMC medical education, 15(1), 12. doi:10.1186/s12909-015-0289-2

Van der Keilen, L. (2015). test: taag en sophia toolbox. Turnhout : Thomas More Kempen,  Van Der Zwaag, S. (2016). Rooming-in bij kwetsbare ouderen met een delirium. TVZ : Tijdschrift voor verpleegkundigen. 

van Gemert, L., & Scholtens, R. (2016). Stil delier. Nursing : verpleegkundig vakblad. 

van Gunst, S. G. (2014). NHG-standaarden voor de praktijkassistente 2014

Universiteit of Hogeschool
Brugopleiding naar bachelor verpleegkunde
Publicatiejaar
2019
Promotor(en)
De saegher
Share this on: