Transitie tussen onderwijs en arbeidsmarkt versterken: ComOP!

Een opleiding die leidt tot geen werk. Absurd, denkt u? Toch is dat dagelijkse realiteit voor vele jonge mensen die afstuderen aan het Buitengewoon Secundair Onderwijs opleidingsvorm 2. Hanne Vanreppelen en Kristin Havaux gingen als studenten Bachelor Ergotherapie aan PXL Hasselt op zoek naar het waarom. In samenwerking met IBSO Woudlucht en Blankedale vzw ontwikkelden zij een instrument dat een versterkte doorstroom van school naar werk ondersteunt voor deze doelgroep. ComOP, of hoe de transitie van school naar werk soepeler kan.

Onderbelicht potentieel

Krapte op de arbeidsmarkt. Te veel inactieven. Een te lage werkzaamheidsgraad ten opzichte van Europa. Dit is slechts een greep uit de recente nieuwsmeldingen over de Belgische arbeidsmarkt. Daar tegenover staat de doelstelling van Vlaanderen om, in navolging van de EU 2020 doelstellingen, de tewerkstellingsgraad van de actieve bevolking te verhogen tot 76%. Het succes van deze strategie wordt mede bepaald door de mate waarin ook de meest kwetsbare groepen in beschouwing worden genomen. “De lage arbeidsdeelname van deze groepen vormt immers het belangrijkste struikelblok voor een hogere werkzaamheidsgraad”, staat te lezen op de website ‘werk en sociale economie’. En net daar, bij de kwetsbare groepen, is er een nog aan te boren potentieel dat tot nog toe onderbelicht blijft. Dat zijn de alumni van Opleidingsvorm 2 (OV2) van het Buitengewoon Secundair Onderwijs (BuSO).

De jongeren uit BuSO OV2 worden specifiek opgeleid voor het werk in een beschermd milieu, zoals in de sociale economie of een maatwerkbedrijf. Die laatste wordt in de volksmond nog vaak ‘beschutte werkplaats’ genoemd, naar de vroegere benaming.  Ondanks hun opleiding en enthousiasme worden deze leerlingen vaak niet weerhouden voor die vacatures. In realiteit heerst er een groeiende concurrentie in het beschermd milieu tussen de leerlingen van BuSO OV2 en andere spelers op de markt. De verwachting is dat de focus op competenties alleen maar zal toenemen wanneer het maatwerkdecreet van kracht wordt.

“Wat hebben BuSO OV2 leerlingen dan nodig om de doorstroom van school naar werk te versterken?”, vroegen Hanne en Kristin zich af.  In samenwerking met IBSO Woudlucht, een BuSO school te Heverlee, en Blankedale vzw, een maatwerkbedrijf te Tienen, zochten zij als studenten ergotherapie aan PXL Hasselt naar de kansen en verschillen tussen beide partijen daarbij rekening houdend met de noden van de jongeren.

Alle neuzen in dezelfde richting…

Wat daaruit naar voren kwam? Onder meer een mismatch tussen vraag en aanbod wat betreft competenties. De competenties geformuleerd in de onderwijsdoelen sluiten niet voldoende aan op de gezochte competenties in het werkveld. Daarnaast heeft elke partij zijn eigen stagebundel. Zowel de school als het maatwerkbedrijf werkt vanuit een eigen visie samen met de jongere waarbij er onvoldoende informatie doorstroomt van de ene partner naar de andere. Ten slotte is er nog de jongere met zijn wensen, attitudes, vaardigheden en verwachtingen. De leerling overschatten bij het uitvoeren van taken of onvoldoende rekening houden met zijn wensen, kan leiden tot frustratie en een verlaagde motivatie.

Om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen ontwikkelden Hanne en Kristin in samenspraak met IBSO Woudlucht en Blankedale vzw het Competentie Ontwikkeling Profiel of kortweg ComOP. Goede communicatie en een vlotte uitwisseling van informatie zijn immers de sleutel tot een vlotte transitie naar de arbeidsmarkt. Een stelling die het duo ook bevestigd zag in de literatuur.

… door ComOP

ComOP zou je kunnen omschrijven als een bril waardoor de school en het bedrijf op een zelfde manier naar de jongere, zijn noden en competenties kijken. Het slaat als het ware een brug tussen de school, het maatwerkbedrijf ten voordele van de leerling. Het is een hulpmiddel bij het personaliseren van de arbeidstraining en het versterken van de competenties van de leerling met als doel een vlottere doorstroom naar de arbeidsmarkt. Een snellere transitie naar de arbeidsmarkt betekent ook een verhoogde levenskwaliteit. “Het is immers algemeen geweten dat het hebben van werk een positieve invloed heeft op de eigenwaarde. Werk hebben geeft ook een gevoel mee te tellen in de maatschappij”, weten Hanne en Kristin.

In de eerste plaats geeft werken een hogere levenskwaliteit aan de leerling. Maar uiteindelijk ondervinden ook de school en stageplaats een verhoogde levenskwaliteit. Want een leerling zijn vleugels zien uitslaan na een intensieve opleiding, is voor iedereen die betrokken was bij de scholing van de leerling toch de ultieme bevestiging van het geleverde werk.

ComOP is uitgewerkt als een portfolio dat alle facetten van de leerling in kaart brengt: competenties, werkpunten, interesses, afgelegd traject, … Wanneer dit alles langs het competentie- en eisenprofiel van de stage- of arbeidsplaats gelegd wordt, dan worden de kansen en bedreigingen direct zichtbaar.  Op die manier faciliteert het instrument een nauwere samenwerking tussen school en stageplaats. Het maakt duidelijk zichtbaar waar precies in de arbeidstraining nog gericht sturing nodig is en welke weg de leerling tot nu toe aflegde.

Afhankelijk van de specifieke noden van de leerling en via nauw overleg tussen school en stageplaats kan geopteerd worden voor een opleiding op school ondersteund door een reguliere stage, ofwel voor duaal of alternerend leren. Op termijn geeft het portfolio dus een duidelijk beeld van de leerling en diens evolutie. Bovendien helpt het de school en stageplaats de leerling de best mogelijke arbeidstraining te geven, waardoor een vlottere doorstroom naar de arbeidsmarkt gegarandeerd wordt.

 ComOP concept

Samen verder op weg

De zoektocht is nog niet ten einde, dit is slechts het begin. Een heel beloftevol begin, volgens sommigen. Er zijn immers plannen om het concept verder te onderzoeken en een IT-bedrijf werd gecontacteerd om het concept te digitaliseren en toegankelijker te maken. De BuSO school IBSO Woudlucht en Hogeschool PXL gaan dus via ComOP, samen met de jongeren uit BuSO OV2, verder op weg naar werk. Succes!

Door Kristin Havaux en Hanne Vanreppelen

Bibliografie:

Departement werk en sociale economie (2018). “Vlaanderen en Europa: Vlaams hervormingsprogramma. Stand van zaken 2012.” van https://www.werk.be/over-werk-sociale-economie/beleid/europees/vlaams-h…