Jonge vrouwen in lokale politiek: de grote verdwijntruc?

Alana Verpaelst
Persbericht

Jonge vrouwen in lokale politiek: de grote verdwijntruc?

Een onderzoek naar de exit van jonge vrouwen in Vlaamse lokale politiek.

Moderne tijden, vrouwen aan de top!

De politiek, een mannenwereld! Een uitspraak die in deze moderne tijden al ver voorbijgestreefd zou moeten zijn. Maar is ze dat ook? Nooit eerder konden er zoveel vrouwen op het politieke toneel terug gevonden worden en er wordt vol lof gesproken over deze vooruitstrevende vrouwelijke emancipatie. Maar hoe zit het eigenlijk met de politieke carrières van deze geëngageerde vrouwen? Ziet hun toekomst er rooskleurig uit of vergaat hun het leven van een eendagsvlieg?

Het onderzoek in deze masterproef gaat over de exit van jonge vrouwen in lokale politiek. Er bestaat al heel wat onderzoek naar de politieke vertegenwoordiging van vrouwen, maar de specifieke subgroep van jonge vrouwen en het exit fenomeen zijn slechts in beperkte mate onderzocht. Om een volledig beeld te krijgen van vrouwelijke vertegenwoordiging, volstaat het niet om te kijken naar vrouwen in het algemeen, maar moet er in het kader van de intersectionaliteit ook oog zijn voor specifieke subgroepen zoals jonge vrouwen. Evenmin volstaat het om alleen naar de instroom te kijken, ook de uitstroom (of exit) heeft een impact op de mate van vrouwelijke vertegenwoordiging.

In it for the long run?

De eerste beschrijvende onderzoeksvraag van deze masterproef focust op de vraag of jonge vrouwen effectief de Vlaamse lokale politiek sneller verlaten. We vergelijken hier met het gemiddelde van de kandidaten, met oudere vrouwen en met jonge mannen. Concreet werden de kandidatenlijsten van de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 als startpunt genomen. Er werd nagegaan wie van de kandidaten van toen terugkwamen in 2012 en 2018.

Wanneer we de exit van jonge vrouwen vergelijken met de exit van respectievelijk het gemiddelde, oude vrouwen en jonge mannen kunnen we vaststellen dat de uitval consequent hoger ligt bij de kandidaten die tot de groep jonge vrouwen behoren in 2006. Leeftijd en geslacht blijken samen een significante impact te hebben bij het voorspellen van de exit van een kandidaat. Uit de resultaten weergegeven in onderstaande figuur kan vastgesteld worden dat voor alle leeftijdsintervallen er procentueel meer jonge mannelijke kandidaten opnieuw deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 en 2018. Hoe lager de leeftijdsgrens hoe groter het verschil tussen mannen en vrouwen.

Figuur 1: Exit bij jonge mannen en vrouwen tussen de verkiezingen van 2006 en 2018 (met verschillende leeftijd-bovengrenzen).

image 457

Toeval!? Niets aan te doen!?

Na de analyses in deze descriptieve onderzoeksvraag, werd er gezocht worden naar mogelijke variatie in de vastgestelde fenomenen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een tweede, verklarende onderzoeksvraag die de impact van drie verklarende factoren onderzoekt. We onderzochten met name of de exit voor jonge vrouwen verkleint als ze in 2006 verkozen waren, als er vrouwelijke rolmodellen in de gemeente aanwezig zijn, en als ze een goede plaats op de lijst gekregen hadden. Het al dan niet verkozen worden en de lijstpositie komen op basis van onze analyse naar voren als sterk beïnvloedende factoren. Het verkozen worden heeft een negatieve impact op de exit van de kandidaten en omgekeerd zullen kandidaten die niet verkozen worden normaliter sneller de politiek verlaten. Hoe hoger de positie op de lijst, hoe lager de kans op exit. De aanwezigheid van vrouwelijke rolmodellen blijkt echter geen significante impact te hebben op de exit van jonge vrouwen.

Het al dan niet verkozen worden lijkt een logische voorspellende factor voor de exit van jonge vrouwelijke kandidaten. Het belang van de lijstpositie blijkt echter veel groter dan verwacht. Onderstaande figuur illustreert het belang van de positionering van vrouwelijke kandidaten op de lijst. De plaats op de lijst heeft een significantie impact op de carrière van vrouwelijke politica. Opvallend is dat uit de resultaten blijkt dat zelfs niet alle topvrouwen een lange carrière gegund is.

Figuur 2: Procentueel aantal terugkerende vrouwelijke kandidaten in verhouding tot hun lijstpositie.

image-20191006214114-4

Lessen voor de toekomst.

De opvallend hogere exit cijfers van jonge vrouwen suggereren dat er nood is aan een beleid dat sterker inzet op de politieke inclusie van jonge vrouwen. Ondanks dat de effecten van de wettelijke genderquota niet onomstreden zijn, zou het de politieke carrière van vrouwelijke kandidaten potentieel kunnen faciliteren indien er een verstrenging zou ingevoerd worden van de quota met betrekking tot de lijstpositie van de kandidaten. Of geeft dergelijke maatregel enkel toegang tot het ‘laaghangend fruit’, zonder nog maar te spreken van de mogelijks perverse effecten van genderquota.

De resultaten van het onderzoek brengen bijgevolg heel wat stof tot nadenken met zich mee. Is deze opvallend hogere exit zorgwekkend? Zit er remediëring in het verstrengen van de quotawetgeving? Dienen de diverse overheidsniveaus verder in te zetten op het exploreren van en experimenteren met andere methodes om de politieke carrière van (jonge) vrouwelijke kandidaten te faciliteren? Een onderzoek waar ongetwijfeld in de toekomst gevolg aan moet gegeven worden.

 

Bibliografie

’t Hart, H., Boeije, H. & Hox, J. (2005). Onderzoeksmethoden. Nederland: Boom Lemma Uitgevers.

Ballington, J. en R.E. Matland (2004). “Political Parties and Special Measures: Enhancing Women’s Participation in Electoral Processes”, Paper, Office of the Special Adviser on Gender Issues And Advancement of Women (OSAGI), Glen Cove US, 2004.

Bird, K. (2004). The Political Representation of Women and Ethnic Minorities in Established Democracies: A Framework for Comparative Research. Canada: McMaster University.

Bottledoorn, N. & Van Molle, L. (s.d.). De gemeentepolitiek als leerschool? Vrouwen in de Oost-Vlaamse gemeenteraden, 1920-1940. Cahier d’histoire du temps présent, 4 (1998), pp. 119-140.

Carton, A. (1995) ‘Paritaire democratie: een definitieve stap vooruit’. In: Nederlandstalige vrouwenraad (Red), Jaarboek van de vrouw 1994 (pp. 71-89). Leuven, Acco.

Caul, M. (1999). Women’s representation in parliament: the role of political parties. Party politics, 5 (1), pp. 79-98.

Celis, K. & Woodward, A. (2001). Het Vlaams Parlement, Nieuwe Politieke Cultuur en het potentieel voor een valorisering van het maatschappelijk kapitaal van vrouwen in de politieke besluitvorming. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Cel Gelijke Kansen in Vlaanderen.

Celis, K., Erzeel, S., Mügge, L., & Damstra, A. (2014). Quotas and intersectionality: Ethnicity and gender in candidate selection. International Political Science Review35(1), 41–54. 

Celis, K. en P. Meier (2006). De macht van het geslacht. Gender, politiek en beleid in België, Leuven: Acco.

Celis, K., & Meier, P. (2004). Vrouwen vertegenwoordigd, Wetstraat gekraakt? Representativiteit feministisch bekeken.. Brussel: VUBPRESS.

Celis, K., & Wauters, B. (2010). Pinning the Butterfly: Women, Blue-Collar and Ethnic Minority MPs vis-à-vis Parliamentary Norms and the Parliamentary Role of the Group Representative. The Journal of Legislative Studies, 16(3), 380-393

Celis, K., Meier, P., Wauters, B., Devos, C., & Mus, E. (2010). Gezien, gehoord, vertegenwoordigd?: Diversiteit in de Belgische politiek. Gent: Academia press.

Celis, K., Erzeel, S., & Mügge, L. (2015). Intersectional Puzzles: Understanding Inclusion and Equality in Political Recruitment. Politics & Gender, 11(4), 765-770. doi:10.1017/S1743923X15000501

Celis,  K.  (2004).  Het  belang  van  de  politieke  aanwezigheid:  descriptieve  en  substantiële vertegenwoordiging van vrouwen. Paper gepresenteerd op het politicologenetmaal van 27 en 28 mei 2004  in Antwerpen, België. 

Celis,  K.,  &  Erzeel,  S.  (2015).  The  complementarity  advantage:  Parties,  representativeness  and  newcomers’  access  to  power. Parliamentary Affairs:  a journal  of  representative  politics, Vol. published online, advance access 10 september 2015, 119. doi: 10.1093/pa/gsv043 

Chang,  C.,  &  Hitchon,  J.C.B.  (2004).  When  does  gender  count?  Further  insights  into  gender  schematic  processing  of  female  candidates'  political  advertisements.  Sex  roles,  51(3‐4),  197‐  208.  doi:  10.1023/B:SERS.0000037763.47986.c2 

Christmas-Best, V. & Kjær, U. (2007). Why so Few and Why so Slow?: Women as Parliamentary Representatives in Europe from a Longitudinal Perspective. In M. Cotta, & H. Best (Ed.), Democratic Representation in Europe: Diversity, Change and Convergence (pp. 77-105). Oxford: Heinemann.

Coronel, J.C., & Federmeier, K.D. (2016). The effects of gender cues and political sophistication on candidate evaluation: A comparison of self-report and eye movement measures of stereotyping. Communication Research, 43(7), 922-944. doi: 10.1177/0093650215604024 

Dahlerup, D. & Freidenvall, L. (2005). Quotas as a “Fast Track” to Equal Representation for Women. Why Scandinavia is no longer the model. International Feminist Journal of Politics, 7 (1), pp. 26-48.

Dahlerup, D. (2008). Gender Quotas – Controversial but Trendy. On expanding the research agenda. International Feminist Journal of Politics, 10 (3), pp. 322-328.

Deschouwer, K. & Meier, P. (2002). Tussen wens en werkelijkheid: reële en mogelijke impact van quotawetten op kieslijsten. Brussel: Agentschap Binnenlands Bestuur. Gelijke Kansen in Vlaanderen.

Devos, C. (2011). Een plattegrond van de macht. Inleiding tot politiek en politieke wetenschappen. Gent: Academia Press.

Devroe, R., & Wauters, B. (2017). Competent men versus leftist women? An experimental study on voters’ political gender stereotypes in Flanders (Belgium). Presented at the International Society of Political Psychology (ISPP) meeting.

Eelbode, F., Wauters, B., Celis, K., & Devos, C. (2013). Left, right, left: the influence of party ideology  on the political representation of ethnic minorities in Belgium. POLITICS, GROUPS AND IDENTITIES, 1(3),  451–467.

Elshtain, J.B. (1981). Public Man, Private Woman. Princeton NJ: Princeton University Press.

Fiers, S., Scheepers, S., Debunne, S. et al. (2006). De trajecten van vrouwen in de Belgische politiek. Brussel: Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen.

Huddy, L., & Terkildsen, N.  (1993). Gender stereotypes and  the perception of male and  female  candidates. American Journal of Political Science, 37(1), 119‐147. doi: 10.2307/2111526 

Jones, M.P. (2009). ‘Gender quotas, electoral laws, and the election of women. Evidence from the Latin American vanguard’, Comparative political studies, 42 (1), pp. 35-84.

Jankowski, M., & Marcinkiewicz, K. (2019) Ineffective and Counterproductive? The Impact of Gender Quotas in Open-List Proportional Representation Systems. Politics & Gender 15 (1), pp. 1-33.

Krook, M. L. (2007). Candidate gender quotas: a framework for analysis. European Journal of Political Research, 46 (3): 367 –94.

Krook, M. L., & Norris, P. (2014). Beyond Quotas: Strategies to Promote Gender Equality in Elected Office. Political Studies, 62(1), 2-20

Kunovich, S., & Paxton, P. (2005). Pathways to Power: The Role of Political Parties in Women’s  National Political Representation. American Journal of Sociology, 111(2), 505‐552.

Leyenaar. M. (2004). Political Empowerment of Women: The Netherlands and Other Countries. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers.

Lovenduski, J. & Norris, P. (1993). Gender and Party Politics. London: Sage.

Lecluyse, T., Verlet, D., & Wauters, B. (2015). Een analyse van het stemmen op jongeren.

Matland,  R.  E.  (2005).  Enhancing  Women’s  Political  Participation:  Legislative  Recruitment  and  Electoral Systems. In: Ballington, J., & Karam, A. (Eds.), Women in Parliament: Beyond Numbers (pp. 93‐ 111). Stockholm: International IDEA. 

Mansbridge, J. (1999). Should blacks represent blacks and women represent women? A contingent  "yes". Journal of Politics, 61(3), 628‐657. doi: 10.2307/2647821 

Meier, P. (2008). A gender gap not closed by quotas: the renegotiation of the public sphere. International Feminist Journal of Politics, 10 (3): 329 –47.

Mügge, L. M. & Erzeel, S. (2016) Double Jeopardy or Multiple Advantage? Intersectionality and Political Representation, Parliamentary Affairs, 69(3), 499-511, https://doi.org/10.1093/pa/gsv059

Norris, P. and Lovenduski, J. (1995) Political Recruitment: Gender, Race and Class in the British Parliament. New York: Cambridge University Press.

Niven, D. (1998). Party elites and women candidates. Women & Politics 19 (2): 57 –80.

Norris, P., & Lovenduski, J. (1993). If only more candidates came forward: Supply‐Side explanations of candidate selection in Britain. British Journal of Political Science, 23(3), 373‐408

Phillips, A. (1995). The politics of Presence. Oxford: Clarendon Press. 

Pitkin, H.F. (1967). The Concept of Representation. Berkeley: University of California Press.

Quintelier, E. (2007). Differences in political participation between young and old people. Contemporary Politics, 13(2), 165-180.

Reynaert, H., K. Steyvers & D. Verlet (2005). Vrouwen als lokale mandatarissen: instroom, profiel en uitstroom. Burger, bestuur en beleid. Tijdschrift voor bestuurskunde en bestuursrecht, 2(2), pp. 95-97.

Reynaert, H., Steyvers, K. & Ackaert, J. (2006). Vrouwen “lokaal” aan de macht? Lokale politiek: meer en meer vrouwen! Brussel: Vlaamse overheid. Agentschap voor Binnenlands Bestuur.

Smits, W. (2000). Politieke en maatschappelijke participatie van vrouwen in Vlaanderen. Ethiek en Maatschappij, 3 (2), pp. 80-102.

Stem vrouw. (z.d.). Geraadpleegd op 11 februari 2019, van http://www.stemvrouw.be/wetgeving/

Van Den Broek, A. (2014). Nog geen bank vooruit voor vrouwen in de politiek. De Morgen. Geraadpleegd op 18 april 2019 via https://www.demorgen.be/nieuws/nog-geen-bank-vooruit-voor-vrouwen-in-de…

Van Thiel, S. (2010). Bestuurskundig onderzoek: een methodologische inleiding. 2e herziene druk Bussum: Coutinho.

Vanlangenakker, I., Wauters, B., & Bart, M. (2013). Pushed towards the exit? How women MPs leave parliament. Politics & Gender9(1), 61–75.

Van Trappen, S. (2017). Mohammed zkt. Stereotiepevrije kiezer. Een quasi-experimenteel onderzoek naar stereotypen die kiezers gebruiken bij de beoordeling van etnische kandidaten in de Vlaamse politiek (Masterproef, Universiteit Gent, Gent, België).

Wauters, B. (2015). Women as party members: how active are they? European Conference on Politics and Gender, Proceedings. Presented at the European Conference on Politics and Gender.

Wauters, B.(2010). Onderzoek uitgelicht: De participatie aan interne partijverkiezingen. Res Publica, 52 (3), pp. 411-413.

Wauters, B., & Devroe, R. (2015). The effect of compulsory voting on women’s descriptive representation: an analysis on Belgian voters. 4th conference “Belgium : The state of the federation”, Proceedings. Presented at the 4th conference “Belgium : The state of the federation.”

Wauters, B., Maddens, B. & Put, G.J. (2014). Veranderen quota het gedrag van partijen? Law and Political Science, 20 (1), pp. 1-5.

Wauters, B., Weekers, K. & Maddens, B. (2010). Explaining the number of preferential votes for women in an open-list PR system: An investigation of the 2003 federal elections in Flanders (Belgium). Acta Politica, 45 (4), pp. 468-490.

Young, I.M. (2000). Inclusion and democracy. Oxford: Oxford University Press.

 

Universiteit of Hogeschool
Bestuurskunde en Publiek Management
Publicatiejaar
2019
Promotor(en)
Bram Wauters
Kernwoorden
Share this on: