Eetstoornissen bij studenten in een sociale opleiding: over toekomstige hulpverleners en hun eigen hulpvraag

De laatste tijd is het een vaak besproken thema; jongeren, hun psychische gezondheid, stress in het hoger onderwijs… Drie jaar lang heb ik zelf mogen ervaren hoe het was om te studeren. Het ging niet altijd even makkelijk en dat merkte ik ook bij mijn medestudenten. Velen haakten af, gingen onder door aan stress. In het eerste jaar waren we jonge en naïeve studentjes. Vol goede moed en positiviteit startten we aan ons eerste jaar op de hogeschool. De wereld lag aan onze voeten. In ons derde jaar bleef van die goede moed en positiviteit niet veel meer over. Contacturen veranderden in klaaguren, we hadden het gevoel niet gehoord te worden op school en als we met een probleem zaten, wisten we vaak niet waar we naar toe moesten.

In mijn derde jaar greep ik daarom ook de kans om mijn bachelorproef te schrijven over het psychisch welbevinden van studenten. Meerbepaald studenten in een sociale opleiding en door een samenwerking met ANBN, werd dit uiteindelijk een werk specifiek rond eetstoornissen.

Maar mag het wel?

Het heeft lang geduurd vooraleer ik effectief mocht beginnen aan mijn werk. Niemand was mij ooit voor gegaan dus ik moest eerst heel wat deuren openzetten. De eerst deur die ik open zette, was de deur van “studenten als doelgroep van een SRW’er”. Strikt genomen gaat deze studie over kinderen en jongeren tot 18 jaar. Studenten zijn ouder dan 18 jaar, dus die hoorden daar feitelijk eerst niet bij, wat voor mij wou zeggen dat ze dus uit mijn doelgroep vielen en ik hier geen bachelorproef over mocht schrijven.

Hoe ik bewezen heb dat studenten weldegelijk doelgroep zijn van een SRW’er? Door omgekeerd te gaan denken. Wat zijn kinderen en jongeren niet? Volwassenen. Wanneer ben je volwassen? Enkele sleutelpunten in de volwassenheid zijn uit huis gaan, zelfstandig zijn, trouwen, kinderen krijgen… Studenten hebben deze punten nog niet bereikt. Ze hebben namelijk een moratorium ingelast, een pauze als het ware. Ze stellen al deze taken en dus het volwassen worden uit. Hoewel ze de leeftijd hebben van een volwassene, zijn ze mentaal nog niet volwassen, wat betekent dat ze deel uitmaken van mijn doelgroep.

Als tweede ben ik mijn doelgroep gaan bepalen. Het oorspronkelijke idee was om het onderzoek bij studenten van mijn campus te doen. Ik dacht: “hoe kleinschaliger, hoe representatiever en hoe groter de kans dat er iets aan gedaan werd”. Helaas, het mocht niet zijn. De UCLL, campus sociale hogeschool wou niet meewerken aan mijn onderzoek. Daarom heb ik ervoor gekozen om het onderzoek open te trekken naar alle sociale richtingen van zowel de hogescholen als de universiteiten in Vlaanderen. Mijn doelgroep bestond nu uit studenten pedagogische wetenschappen, (toegepaste) psychologie, pedagogie van het jonge kind, orthopedagogie, ergotherapie en sociaal werk.

SCOFF-test

Ik heb een enquête opgesteld waarin in de vragen van de SCOFF-test bevroeg. De SCOFF-test is een officiële test die huisartsen ook gebruiken om eetstoornissen bij mensen vast te stellen. Elke letter in de naam staat voor een kenmerk: Sick (geef je wel eens over, vanwege een te vol gevoel bij het eten?), Control (ervaar je controleverlies over hoeveel je eet?), One stone (ben je de voorbije drie maanden meer dan 6 kilo afgevallen?), Fat (zie je jezelf als dik terwijl anderen je als dun zien?) en tenslotte Food (overheerst voedsel in je leven?)

Bij een score van 2 op 5 of meer, bestaat er een kans dat je een eetstoornis hebt. Alle mensen die 2 op 5 of meer hadden, kregen nog bijkomende vragen: “ben je je er bewust van dat jouw eetpatroon een probleem kan zijn?” en “heb je al hulp gezocht? Waarom wel/niet?”

Als laatste kreeg iedereen nog twee vragen over het hulpaanbod op hun universiteit of hogeschool. “Wat zijn de hulpmogelijkheden” en “wat kan er nog verbeterd worden aan de hulpmogelijkheden”.

Mijn respondenten ben ik op Facebook gaan zoeken. Ik heb mezelf toegevoegd in duizend-en-één bachelor- en mastergroepen van alle richtingen en scholen van mijn doelgroep. Uiteindelijk had ik dan een fenomenale 382 resultaten, wat heel veel is voor een bachelorproef.

Indrukwekkende resultaten

Deze resultaten waren alarmerend. 39,4% had op 2 of meer vragen “ja” geantwoord. De algemene prevalentiecijfers liggen rond de 10-11% voor jongeren tussen de 18 en 30 jaar. Dit is dus enorm veel.

Van die mensen beseft 69,1% dat hun eetpatroon een probleem kan zijn, maar slechts 23,7% heeft hulp gezocht. 45,4% van de mensen die beseft dat hun eetpatroon een probleem is, heeft dus geen hulp gezocht. Dat is echt bijzonder veel.

Uit het onderzoek kwam ook dat heel veel studenten niet weten waar ze terecht kunnen met hun problemen. Het meest gehoorde antwoord op de vraag welke hulpmogelijkheden er bestaan, is ‘geen idee’. Als belangrijk verbeterpunt geven de studenten dus aan dat er vooral meer over de studentendiensten gesproken moet worden, en dat we het taboe rond psychische kwetsbaarheden moeten doorbreken.

Als laatste ben ik nog gaan spreken met een psychiater in opleiding. Hij zegt dat de resultaten zorgwekkend hoog zijn, maar dat ze niet nieuw zijn. Student zijn is stresserend, plots moet je verantwoordelijk zijn en sommige mensen laten stress uit in eten.

Ook geven mijn experten aan dat het vooral belangrijk is om te sensibiliseren. Het is vaak een verdoken probleem. Mensen met eetstoornissen zijn ook vaak zorgmijders. Ze zijn het gewoon om voor andere mensen te zorgen waarbij ze zichzelf vergeten.

Psychisch welzijn is een thema dat leeft onder jongeren, laten we die levendigheid dan vooral gebruiken voor het destigmatiseren van psychische problemen in het algemeen. We hebben nog een lange weg te gaan, maar ik hoop met mijn eindwerk deze lange weg toch al net iets korter te hebben gemaakt.

Uiteindelijk bereikte ik wat ik wou bereiken. UCLL campus sociale hogeschool is op dit moment bezig met het hertekenen van hun zorgbeleid. Ik ben trots dat ik hiertoe een aanzet heb gegeven en ik hoop dat nu zoveel meer mensen de juiste hulp kunnen krijgen.