"Ik ben vandaag uitgescholden door een visboer"
“3 april 1977, ik heb de Ronde van Vlaanderen gewonnen en na de meet ben ik uitgescholden door een visboer.” Het zou zomaar uit het dagboek van Roger De Vlaeminck kunnen komen. De kersverse winnaar van de Ronde van Vlaanderen krijgt op het podium de bloemen aangereikt. Een grote glimlach bij De Vlaeminck is er niet bij. Zijn emoties van vreugde worden geboycot door een visboer.
“Roger De Vlaeminck krijgt de Ronde van Vlaanderen! Lafaard! Deugniet da ge zijt! Zo’n schone Ronde van Vlaanderen kapot!”
Die woorden roept Mark Reybrouck naar de winnaar.
De Ronde van Vlaanderen is sinds 1913 een belangrijke wielerkoers. Wielrenners uit heel Europa trekken begin april richting Vlaanderen om zich te meten met andere kasseivreters. De Ronde stijgt elk jaar in populariteit, in publieke opkomst, in prijsgeld en in emoties. Over dat laatste aspect handelt deze masterproef. Welke emoties komen aan bod in de geschiedenis van de Ronde van Vlaanderen bij wielrenners, publiek, commentators, ploegleiders en tv-kijkers? In het onderzoek wordt duidelijk dat heel verschillende emoties aan bod komen in de Hoogmis van de wielersport. Een andere belangrijke vraag die zal worden beantwoord in dit onderzoek omvat de evolutie die deze emoties doormaken overheen een periode van vijftig jaar.
Om deze evolutie bloot te leggen ben ik naar het VRT-archief getrokken, op zoek naar alle beschikbare beelden van de Ronde. In de jaren ’70 blijft het soms bij korte samenvattingen waarop heel korte interviews te zien zijn met enkele renners die de koers mooi hebben gemaakt. In het laatste decennium van de eenentwintigste eeuw wordt de Ronde van Vlaanderen van start tot finish live uitgezonden. Om hierin niet te verdrinken wordt er steeds gekozen om 15 minuten bij de start en de laatste 45 minuten rond de finale van de koers te bekijken. Naast het bekijken van deze samenvattingen en live-beelden wordt de serie van Michel Wuyts: De Flandriens bekeken. Hierin interviewt de commentator de belangrijkste Vlaamse renners van de laatste vijf decennia over hun avonturen en gevoelens in de Ronde en in Parijs-Roubaix. Bijkomend worden nog drie hoofdrolspelers in de uitzendingen van de Ronde geïnterviewd door mijzelf. Michel Wuyts, José De Cauwer en Carl Berteele verzorgen vele jaren het commentaar van de uitzendingen en hebben mij enorm geholpen met extra informatie bij de beelden. Het is niet toevallig dat ik gekozen heb voor commentators om te interviewen. Zij spelen een belangrijke rol in mijn onderzoek. Sportcommentators hebben een grote invloed op de emoties bij de mensen thuis. Met tempowisselingen, het beschrijven van aangezichten, emoties bij renners en publiek, kunnen ze de emoties in de huiskamers sturen zoals zij het willen. José De Cauwer heeft de Ronde niet enkel als commentator meegemaakt, hij heeft de koers zelf gereden als renner en heeft ook als ploegleider zijn team naar de zege geloodst in diezelfde Ronde van Vlaanderen.
Op het einde van het onderzoek mag het duidelijk zijn dat emoties bij renners, publiek en andere prominenter te zien zijn op de live-verslaggeving van de Ronde. Hier worden enkele oorzaken voor gevonden. Niet enkel in de wielersport zien we die explosie aan emoties. Als je naar de Olympische Spelen kijkt zie je bij bijna elke discipline emoties hoog oplopen. Zo zagen we in 2021 Nafi Thiam een traan laten na haar overwinning in de zevenkamp, zien we Matthias Casse enorm geëmotioneerd bij Maarten Vangramberen staan na zijn verloren halve finale in het judo en zien we Mieke Gorissen tranen van geluk wenen na haar marathon. Wielrennen en sport in het algemeen wordt meer en meer in beeld gebracht. Er worden meer en meer interviews gehouden wat de kans op emoties doet stijgen. Er worden ook groter en groter wordende sponsordeals gesloten in de sport. Die sponsors zien maar wat graag emoties, die de kijkcijfers doen stijgen. Naast de evolutie in mediatisering van de sport zien we ook dat emoties en het tentoon stellen van emoties hard evolueren in de bredere maatschappij. Het is niet langer taboe om als sterke man een traan te laten. Zo wordt duidelijk bij de vijf case studies die iets uitgebreider worden bekeken dat mannen na een voorbeeld te hebben gezien van een andere wielrenner de tranen zonder problemen laten lopen.
“een feit is dat na Van Hooydonck, het mag, het wenen”
Zo stelt José De Cauwer. In 1989 is het de 22-jarige Edwig Van Hooydonck die als eerste renner tranen met tuiten weent op het podium met de bloemen de lucht in geheven. Na het proberen ophouden van die emoties, laat hij zich volledig gaan en zo luidt Eddy Bosberg een nieuwe periode in. Een periode waar tranen van geluk geen zeldzaamheid worden na een zinderende overwinning.
Een laatste oorzaak van de toenemende emoties aanwezig in de Ronde van Vlaanderen moeten we toeschrijven aan de wielercommentator die verplicht met pensioen moest van de VRT. Vanaf Michel Wuyts zich in de commentaarcabine zet zullen demarrages, platte banden, overwinningen, valpartijen, … met veel meer emoties worden begeleid.
Het is niet de typische wetenschappelijke masterproef, die de gemiddelde wielerfan naast zich neerlegt na twee bladzijden te hebben omgedraaid. Het is een masterproef die de wetenschap aan de man brengt, vol met foto’s en citaten die emoties uitstralen. Met wetenschappelijke methodes worden emoties in de laatste vijftig jaar Ronde van Vlaanderen onderzocht, enkel worden de resultaten in deze masterproef samengevat in een tekst die niet enkel werd opgesteld voor professoren, maar ook voor de man in de straat, die zich niet 7 op 7 bezighoudt met het bestuderen van onderzoeksmethoden.
