Verslaafd aan de sigaret, Meer zin in bed?!

Dat roken slecht is voor de algemene gezondheid staat als een paal boven water, maar wat weten we over de gevolgen van roken op ons seksleven? En zijn er verschillen tussen rokers onderling? In zijn masterproef onderzocht seksuoloog en tabakoloog Bram Steeman de effecten van roken op de seksuele gezondheid van vrouwen. En die resultaten gaan in tegen wat je zou verwachten ...

Tabak, mannen en hun erecties

De negatieve invloed van roken op de seksuele gezondheid van mannen werd al meermaals aangetoond door de wetenschap. De kans op erectiestoornissen neemt drastisch toe als een man geregeld een sigaret opsteekt. Sommige wetenschappers wijzen er zelfs op dat roken tot minder interesse in seks en tot een toename van onzekerheid bij mannen over hun seksueel functioneren kan leiden. Maar niet getreurd, want er is hoop. Wetenschappelijk onderzoek heeft immers aangetoond dat rookstop een effectieve pijler is in de behandeling van seksuele problemen van mannen.

Vrouwen en hun seksualiteit

De seksualiteit van vrouwen is moeilijker om te onderzoeken dan die van mannen. Bij een man is de lichamelijke component van seksuele opwinding makkelijker waar te nemen dan bij een vrouw. De stijfheid van een penis valt meer op dan een vagina’s mate van vochtigheid of zwelling van de vulvalippen. De onderliggende werkingsmechanismen van opwindingsprocessen bij mannen en vrouwen zijn echter wel gelijklopend. Seksuele opwinding doet bij vrouwen hun schaamlippen opzwellen en maakt hun vagina vochtig. Als deze mechanismen bij mannen worden verstoord door roken, dan lijkt het wel logisch dat dit bij vrouwen ook geval zal zijn? Om dit te onderzoeken bevroeg Bram Steeman meer dan 330 vrouwen over hun seksueel functioneren en hun seksuele gezondheid.

Roken als vrouw, niets dan nadelen?

Seksueel verlangen kan je omschrijven als de mate waarin iemand zin heeft in seks. Het gaat over iets persoonlijks, iets subjectiefs. Het is wel belangrijk om hierbij op te merken dat seksueel verlangen niet noodzakelijk wordt omgezet in seksueel gedrag. Je kan verlangen naar seks, zonder effectief seks te hebben.

Rokende vrouwen scoorden in vergelijking met niet-rokende vrouwen significant hoger op de mate van seksueel verlangen.

“De mate van seksueel verlangen staat natuurlijk niet gelijk aan de frequentie van seksuele activiteit”, geeft Steeman aan. In het onderzoek konden geen significante verschillen worden waargenomen in hoeveelheid seksuele activiteit tussen rokende en niet-rokende vrouwen. Dit geldt zowel voor masturbatie als voor seks met een partner.

Stimulatie nodig? Of eerder roken met vrienden?

Mensen roken hoofdzakelijk omdat ze verslaafd zijn, maar de betekenis die eraan gegeven wordt, verschilt wel.

- prof. dr. E. Thys, psychiater en copromotor

Mensen hebben verschillende redenen waarom ze roken. “Hoofdzakelijk is dat uiteraard omdat ze verslaafd zijn,” aldus de copromotor van dit onderzoek, psychiater prof. dr. Erik Thys, “maar de betekenis die mensen eraan geven verschilt wel.” Wetenschappers zijn het er momenteel over eens dat er vier verschillende rookmotieven zijn. Mensen kunnen roken omdat ze op zoek zijn naar lichamelijke stimulatie, omdat ze roken als plezierig beschouwen, omdat ze het als onderdeel van sociale contacten zien of uit automatisme.

Er werd ook nagegaan of deze motieven een rol kunnen spelen in het seksueel functioneren van vrouwen. Uit dit onderzoek bleek dat vrouwen die roken omwille van de stimulerende effecten van de sigaret, hoger scoren voor seksuele opwinding en vrouwen die roken vanuit sociale motieven, meer stress ervaren over hun seksleven.

De kip of het ei?

Het zou nogal kort door de bocht zijn om te beweren dat roken tot meer seksueel verlangen leidt. De manier waarop dit onderzoek werd uitgevoerd, toont aan dat er een correlatie is, maar leert ons niets over de richting van de relatie: veroorzaakt roken meer verlangen? Of leidt meer seksueel verlangen tot roken? Dat weten we momenteel niet.

Er is echter wel een derde mogelijkheid. Het zou kunnen dat zowel het roken als het hoger seksueel verlangen door een andere factor worden verklaard. “Persoonlijk denk ik dat we naar de globale persoonlijkheid van het individu moeten kijken”, geeft Steeman aan. Hij verwijst bijvoorbeeld naar de persoonlijkheidstypes die werden opgesteld door antropologe Helen Fisher. Eén van haar types noemt ze ‘Explorers’. Deze mensen hebben een hoog seksueel verlangen, zijn heel experimenteel en zijn daarnaast heel gevoelig voor verslavingen, waaronder roken. Deze theorie vertoont gelijkenissen met de persoonlijkheidstheorie van psycholoog Robert Cloninger. Mensen die volgens zijn theorie hoog scoren voor ‘Novelty seeking’, lopen veel risico op verslaving en hebben een vrijere houding ten aanzien van seksualiteit.

Sigaretten voor een beter seksleven?

“Deze resultaten zijn op zijn minst onverwacht te noemen, maar bevestigen de uitkomst van eerdere onderzoeken”, weet Steeman. “De relatie tussen roken en de seksualiteit van vrouwen is met de huidige wetenschappelijke kennis nog onvoldoende begrepen”, gaat hij verder.

Tabak bevat meer dan 5.000 chemische stoffen, waarvan minstens 98 aangetoond schadelijk zijn voor de gezondheid.

- Bram Steeman

Roken is en blijft een gevaarlijke gewoonte die zowel op korte als op lange termijn de gezondheid op verschillende manieren kan schaden. De bevindingen van dit onderzoek zijn dus absoluut geen reden om te beginnen roken. “We mogen niet vergeten dat tabak meer dan 5.000 chemische stoffen bevat, waarvan er minstens 98 aangetoond schadelijk zijn”, besluit Steeman. Bovendien zijn de verbanden die in dit onderzoek werden gevonden niet oorzakelijk, wat wil zeggen dat deze studie niet aantoont dat roken tot meer seksueel verlangen leidt. Wellicht spelen persoonlijkheid of andere factoren, die we vandaag nog niet hebben kunnen identificeren, een onderliggende rol.