Application of a multiplex assay to detect changes in anti-malarial antibodies at population level.

Malaria-eliminatie: bereikbaar of utopie?

Wereldwijd lopen 3,4 miljard mensen jaarlijks het risico op een malaria-infectie. In 2012 veroorzaakte malaria nog steeds 627 000 slachtoffers, waarvan 77% bestaat uit kinderen onder de vijf jaar. Dit wil zeggen dat dagelijks 1300 kinderlevens verloren gaan, slechts door één enkele muggenbeet. Malaria wordt daarom nog steeds gezien als één van de dodelijkste infectieziekten ter wereld.

Het is noodzakelijk om dit sterftecijfer omlaag te trekken en uiteindelijk malaria de kop in te drukken. Makkelijker gezegd dan gedaan. In tegenstelling tot de griep bijvoorbeeld, is er nog geen anti-malaria vaccin op de markt. De reden hiervoor ligt onder andere in het feit dat malaria niet door één variant maar wel door vijf verschillende varianten wordt veroorzaakt. Daar komt nog bij kijken dat elk van deze varianten een levenscyclus heeft waarin het transformeert van de ene naar de andere vorm én dat de vormen die in de mensen leven niet hetzelfde zijn als dezen in de muggen. Dit alles zorgt ervoor dat de weg naar malaria-eliminatie geplaveid is met veel obstakels en hindernissen. Ondanks al deze moeilijkheden hebben onderzoekers van over de hele wereld hun handen in elkaar geslagen om het jaarlijks aantal malaria-infecties te doen dalen met 75% tegen 2015.

In Zuidoost-Azië, en met name in Cambodja, is het risico op een malaria-infectie het grootste in het tropisch regenwoud, ook wel bekend als dé broedplaats voor de malariamuggen. Mensen die in deze gebieden verblijven, zowel ‘locals’ als reizigers, kunnen zich behoeden tegen een malaria-infectie door zich te beschermen tegen infecterende muggenbeten. De meest gebruikte controlemiddelen in deze gebieden zijn zichzelf inspuiten met een muggenspray en slapen onder een muggennet. Vermits Cambodja zich heeft voorgenomen om malaria te elimineren tegen 2025, is het noodzakelijk dat zulke interventiemethoden geëvalueerd worden.

Tijdens het gevoerde onderzoek kreeg een selecte groep inwoners van Cambodja de gelegenheid om onder zo een muggennet te slapen. Slechts de helft van deze groep kreeg ook nog toegang tot een muggenwerende spray, bijvoorbeeld het alom bekende DEET. Uiteindelijk werd nagegaan of het gebruik van zo een spray ook daadwerkelijk een toegevoegde waarde is in het elimineren van malaria. Hiervoor werd van iedereen bloed afgenomen, dat vervolgens gecontroleerd werd op de aanwezigheid van de malaria-parasiet. Indien na verloop van tijd bij steeds minder mensen deze parasiet in het bloed terug te vinden is, kan daaruit een daling in malariagevallen afgeleid worden. In Cambodja is het echter niet zo simpel. Het aantal mensen dat geïnfecteerd is met malaria is al tot zo een laag niveau herleid, dat een verdere daling in malariagevallen en eventuele malaria-eliminatie niet meer waargenomen zal worden wanneer het bloed enkel en alleen gecontroleerd wordt op de parasiet. Om deze reden werd tijdens dit onderzoek een andere methode gebruikt. Het bloed werd niet enkel op de parasiet maar ook op de aanwezigheid van bepaalde eiwitten, gericht tegen de malaria parasiet, gecontroleerd. Deze eiwitten, ook wel antilichamen genoemd, geven een indicatie of er in de afgelopen periode een malaria-infectie heeft plaatsgevonden in deze persoon. We kunnen dus bij wijze van spreken terug in de tijd gaan en de malaria-geschiedenis van deze persoon schetsen. Dit is een heel vooruitstrevende methode en heel belangrijk indien een land malaria volledig wil uitroeien. Indien er een daling in deze eiwitten wordt waargenomen, wijst dit op een daling in malaria-gevallen en bijgevolg op efficiënte malaria-bestrijdingsmaatregelen.

Om deze screening zo snel en efficiënt mogelijk te laten verlopen, werd in dit onderzoek gebruik gemaakt van een nieuwe techniek die met behulp van kleine magneetbolletjes de eiwitten in het bloed kan opsporen. Deze techniek zorgt ervoor dat meerdere eiwitten tegelijkertijd opgespoord kunnen worden en vervolgens de screening sneller kan verlopen. Bovenop het screenen tegen de eiwitten en het nagaan of er een daling in malariagevallen heeft plaatsgevonden, is het ook noodzakelijk dat deze eiwitten na verloop van tijd geclassificeerd worden naargelang hun levensduur. Sommige eiwitten kunnen langer in het bloed ronddwalen dan anderen en hebben bijgevolg een langere levensduur. Zulke eiwitten zijn minder geschikt in het bepalen van de malaria-geschiedenis van een persoon. Aan de andere kant betekent een korte levensduur ook niet noodzakelijk dat dit het meest geschikte eiwit is. Het bepalen van de levensduur van elk van deze eiwitten staat nog in zijn kinderschoenen en vereist meer onderzoek, maar het is essentieel indien malaria-eliminatie vooropgesteld staat.

Of malaria-eliminatie bereikbaar is en niet enkel een utopie, hangt uitermate af van werkende controlemiddelen en van een goed systeem dat deze malaria-controlemiddelen controleert. Het onderzoek verricht tijdens deze thesis heeft hier al een steentje aan bijgedragen, maar verder onderzoek is vereist om de werking van malaria-bestrijdingsmiddelen op een efficiënte manier te controleren en de gebruikte eiwitten te classificeren. Indien dit bereikt wordt, staan we alweer een stapje dichter bij de eliminatie van één van de dodelijkste infectieziekten op aarde.