Wat als de dingen Marc ’s morgens groeten …

Een pratend fotoalbum of een bloempot die weet wanneer je beweegt. Dit zijn slechts twee voorbeelden van ondersteund wonen. Ondersteund wonen zorgt ervoor dat een oudere met dementie langer thuis kan wonen.

Dementie, iets vergeten?

Dementie wordt gekenmerkt door drie symptomen: cognitieve stoornissen, functioneel verlies en gedragsveranderingen. Nieuwe informatie onthouden wordt moeilijker. Het is lastig om op de naam van iets of iemand te komen, of om het juiste woord vinden. Verder is er ook desoriëntatie in tijd en ruimte. Men weet niet meer welke dag of jaar het is, en waar men zich bevindt.

Er is een toenemende impact op het dagelijks leven. Het begint bij complexe handelingen zoals telefoneren of autorijden. Daarna zijn er problemen bij activiteiten van het dagelijkse leven zoals zichzelf wassen en kleden. Dit lukt niet meer zonder hulp.

De gedragsgerelateerde symptomen hebben vaak een zeer wisselend karakter. Voorbeelden zijn depressie, angst, agressie, roepen, hallucinaties, rusteloosheid, en dwaal- of vluchtgedrag.

Er bestaan verschillende soorten dementie. De ziekte van Alzheimer is hiervan de bekendste. Op 1 januari 2015 werd het aantal personen met dementie geschat op 122 161. Dit aantal zal blijven toenemen. De belangrijkste risicofactor voor dementie is namelijk hoge leeftijd. Zoals iedereen weet, worden we steeds ouder. Op dit moment kan de geneeskunde dementie nog niet genezen of voorkomen.

Wat is ondersteund wonen?

We leven steeds langer. De tijd die we langer leven, brengen we liefst thuis of in een vertrouwde omgeving door. Dit geldt ook voor ouderen met dementie. Ze kiezen ervoor om langer thuis of in een huiselijke omgeving te blijven wonen, maar dit is enkel mogelijk mits de nodige zorg en ondersteuning.

Gelukkig kunnen ze hiervoor rekenen op een zorgnetwerk. Een netwerk dat bestaat uit familie, mantelzorgers, huisarts, thuisverpleegkundigen en vrijwilligers. Verder kunnen ze ook beroep doen op thuiszorgdiensten zoals poetshulp, maaltijden aan huis, klusjesman en oppashulp.

Ondersteund wonen is dus een breed begrip. Naast extra begeleiding en zorgdiensten zijn er ook technologische hulpmiddelen. Dankzij ondersteund wonen kan een noodgedwongen verhuis naar een woonzorgcentrum uitgesteld worden. In dit onderzoek werd gekeken naar het effect van ondersteund wonen op de oudere met dementie en zijn mantelzorger. Er ging specifieke aandacht naar levenskwaliteit, lichaamsbeweging en dementie gerelateerde symptomen en gedrag.

Begeleiding en zorg

Een mantelzorger is een familielid of kennis die mee instaat voor de zorg voor een oudere met dementie. Het is essentieel om goed te zorgen voor de mantelzorger zelf. Uitputting van de mantelzorgers is namelijk vaak de reden voor een definitieve opname van een oudere met dementie in een woonzorgcentrum. De grenzen van de eigen draagkracht moeten bewaakt worden. Een zorgcoördinator staat de mantelzorger bij met raad en daad. Door die aanwezigheid en begeleiding voelt een mantelzorger zich gesteund in zijn of haar taak. Hij of zij staat er immers niet alleen voor. Deze goede zorg leidt tot een vermindering van het aantal depressies bij mantelzorgers.

Een andere mogelijkheid om de mantelzorger even rust te gunnen, is de inschakeling van een bewegingstrainer. Vele ouderen zitten een hele dag in de zetel en bewegen zo veel te weinig. Deze bewegingstrainer komt bij de oudere thuis. Samen volgen ze een flexibel bewegingsschema. Terwijl de oudere in zijn/haar vertrouwde omgeving onder begeleiding oefent, kan de mantelzorger hem of haar met een gerust hart even alleen laten.

Onderzoek in woonzorgcentra toonde aan dat extra opleiding van zorgverleners een positieve invloed heeft op gedrags- en psychologische symptomen van dementie. Wanneer je begrijpt waarom een oudere soms boos of agressief reageert, kan je hier beter op inspelen. Betere kennis over dementie gerelateerde symptomen, betekent dus een betere zorg.

Technologische gadgets

Ondertussen staat ook de technologische wereld niet stil. Er bestaan verschillende gadgets die een oudere met dementie thuis kunnen ondersteunen. Gebruiksvriendelijkheid is hier de eerste prioriteit. Een personenalarmsysteem is algemeen bekend, maar niet handig bij ouderen met dementie. Een gps-armband zorgt ervoor dat de oudere terug zelfstandig een wandeling kan maken. Een elektronische pillendoos geeft een alarmsignaal wanneer het tijd is om medicatie in te nemen. Kalenders zorgen voor een oriëntatie in tijd. Een pratend fotoalbum kan bij elke foto een kleine tekst of herinnering onthouden. Momenteel onderzoekt men ook de mogelijkheden van een bloempot die bewegingen en gewoontes kan registeren.

Andere voorbeelden zijn bewegingssensoren die een alarm geven of het licht aandoen. Wanneer een oudere met dementie ‘s nachts opstaat, gaat het licht automatisch aan om valpartijen te vermijden of krijgt de mantelzorger een alarmsignaal.

Het eenvoudigste voorbeeld is misschien wel een tablet die ook voor een oudere met dementie vele mogelijkheden biedt. Van communicatie met familie tot spelletjes als geheugentraining en tijdverdrijf.

Wat gaan we niet vergeten?

Ondersteund wonen zorgt ervoor dat ouderen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen.

Het is belangrijk om de mantelzorger en andere zorgverleners een goede ondersteuning en extra opleiding te geven voor een betere zorg.

Momenteel bestaat er al verschillende technologische gadgets zoals een gps-armband en een pratend fotoalbum. De technologische wereld evolueert verder.

Er is blijvend onderzoek nodig om de impact van ondersteund wonen op ouderen met dementie en hun mantelzorgers na te gaan, meer specifiek de invloed op levenskwaliteit en gedrag.