BEVOLKINGSINKRIMPING: absolute must voor een voor iedereen waardig en leefbaar klimaat, absolute diplomatieke plicht voor poli..

BEVOLKINGSINKRIMPING: absolute must voor een voor iedereen waardig en leefbaar klimaat, absolute diplomatieke plicht voor politieke wereldleiders.

  Tot het bekomen van de graad van master in de wijsbegeerte schreef ik een eindwerk betreffende het hoognodige ingrijpen in de zich met rasse schreden verderzettende verloedering van het aardse klimaat.[1] Waar men vele decennia het probleem doodzweeg, of niet ernstig nam, kwamen de wetenschappers van het IPCC[2] de laatste jaren tot de consensus dat een klimaatverandering zich wel degelijk voordoet én dat de grote schuld daarvan moet gezocht bij de mens. Deze produceert sedert de industriële revolutie van de negentiende eeuw steeds meer broeikasgassen, waarvan het meest CO2, zo veel  dat ze door hun langdurige of blijvende aanwezigheid in de atmosfeer erg schadelijk worden en zelfs tot een toestand leiden die alle leven op aarde bedreigt. Ze hangen rond onze aardbol zoals een plastic folie of beglazing over een broeikas en warmen zo de aarde (kunstmatig) op. Vandaar de naam “broeikasgassen”.

  Ook zonder het IPCC wordt ieder redelijk persoon via de dagelijkse berichtgeving met de neus op te feiten gedrukt: steeds vaker voorkomende en in sterkte toenemende stormen, windhozen, overstromingen, tsunami’s, verwoestijning, afsmelten van gletsjers, aardbevingen... en nog zoveel meer. Erger nog: bepaalde feiten  - zoals het uitsterven van dier- en plantensoorten of het smelten van het Noordpoolijs - zijn onomkeerbaar. Enkel een wereldwijde, voortdurend in stijgende lijn gaande opwarming kan dit verklaren.

  Hoe kwam het hiertoe? Filosofen, waaronder onze ver doordenkende Etienne Vermeersch, spannen de boog vanaf de Verlichting, of nog vroeger, toen de westerse mens als nooit tevoren in zichzelf begon te geloven (de Rede) en een drastische ontplooiing van de wetenschap aanvang nam. Hierdoor dacht men alle problemen uiteindelijk als oplosbaar en de beschikbare middelen onbeperkt. Vandaag blijkt niets minder waar en het consumptiestreven, voortvloeiend uit deze ik-kan-alles-maken-en-hebben-overtuiging, leidde tegelijk tot  bevolkingsexplosies. Daarom poneert Vermeersch twee soorten pollutie. Enerzijds veroorzaakt de overdreven productie en verspilzucht van de mens, onder meer en vooral, een door de atmosfeer niet meer te verwerken hoeveelheid broeikasgassen, wat de natuur (dus het klimaat) ontregelt. Anderzijds is de mens met teveel. Op onze planeet is alles  -voedselvoorziening, drinkwater, zuivere lucht, energie... – immers eindig, dus uitputtelijk en wil men bovendien, rechtvaardigheidshalve, alle ontwikkelingslanden optillen tot het westerse levenscomfort, dan kan de aardbol in de basisbehoeften wel voorzien voor één miljard mensen, maar niet voor de huidige bijna zeven miljard. Deze beide pollutievormen zorgen bijgevolg op termijn samen voor totale onleefbaarheid.[3]

  De enorme morele problemen ten gevolge van dit alles worden nu wel duidelijk. Een diepgaande analyse hiervan vond ik bij Simon Caney, een hedendaags vooraanstaand wetenschappelijk vorser en hoogleraar politieke filosofie aan de universiteit van Oxford, gemotiveerd in het streven naar wereldrechtvaardigheid. Als geen ander legt hij de kwalijke gevolgen bloot van een klimaatverandering op gebied van de mensenrechten.[4]  Zoals te lezen valt in mijn presentatie kwam Caney  - via een argumentatie waar geen speld tussen kan - tot het besluit dat het moreel volstrekt onverantwoord (onrechtvaardig) is de problemen door te schuiven naar de volgende generaties. Vanuit één of ander geloof zouden we eveneens voor ons luie gemak kunnen kiezen door de oplossing op de rug van de natuur of God te laden. We kennen echter allemaal het principe “de vervuiler betaalt” en weten dat de verspillende mens van nu en vroeger de oorzaak is. Tegelijk betekent dit dat niet van elke mens evenveel geëist kan worden: iemand die alle milieubewustheid en eerbied voor de ecologische samenhang aan zijn laars lapt, zal uiteraard meer moeten inleveren dan hij/zij die uiterst zuinig omspringt met de natuurlijke beschikbare middelen of die het slachtoffer werd van de verkwisters.

  Het is onmogelijk het morele principe dat de waardigheid van de (elke)mens een levenspeil vereist waarbij aan alle basisbehoeften beantwoord wordt waar te maken wanneer de aardbol overbelast wordt door teveel mensen. Daarom moeten we af van:

1. zinloos en onnodig consumptiegedrag  - ook overvoortplanten is een vorm van overconsumeren  - en dringend een redelijke en zelfbeperkende bescheidenheid aankweken (zoals Vermeersch oppert). Het volstaat niet volmondig in te stemmen met het schitterende idee van Nic Balthazar en mondiaal motiverend te gaan zingen voor het klimaat, noch uitermate ons afval te selecteren en recycleren (waarin Vlaanderen trouwens een voortrekkersrol speelt op wereldvlak): allemaal tevergeefs als we een andere factor het leefmilieu laten vernietigen. Onze voorouders waren tevreden, sterke mensen, zonder daarvoor de omgevende natuur te verwoesten.
2. de nefaste rol van religies. Sommige staan lijnrecht tegenover matiging in het machtsstreven, moedigen daarmee gepaard gaande voortplanting aan: hoe meer mensen, hoe meer macht (de meerderheid beslist)! Bij anderen, hoofdzakelijk in de ontwikkelingslanden, leeft de waanidee van de meerwaarde van een uitgebreid gezin, omdat misschien toch één kind ervan een goede job in de wacht sleept, om zo de gehele familie te onderhouden. Ondertussen echter moeten alweer zoveel meer monden gevoed worden en, zoals Vermeersch aantoont, kan onze wereldbol dit niet aan...
3. CO2-producerende energiewinning en daar zonnepanelen momenteel te kostelijk en te weinig renderend zijn, in tegenstelling tot windmolens, is de wind een energiebron bij uitstek.

Diplomatieke onderhandelingen hiertoe, door onze wereldleiders, zijn meer dan ooit van levensbelang, letterlijk! Ze moeten drastisch leiden tot toepassing van door wetenschappers ontworpen degelijke modellen voor duurzame wereldpolitiek (zie thesis) en tot geboortebeperking in ontwikkelingslanden in plaats van fanatieke voortplantingsdrang. De tijd dringt, de klok tikt ongenadig verder...

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Godelieve Scheire,  Broeikasgassen: basis van alle leven – tevens het einde van onze planeet?Filosofische benaderingen van de vraagstukken en problemen in het kader van een algemene klimaatverandering door antropogene opwarming van de aarde (Gent, 2012); verder thesis genoemd.

[2] Intergovernmental Panel on Climate Change, volgens Bollen en Van Humbeeck de meest betrouwbare bron. Zie: Annemie Bollen en Peter Van Humbeeck, Klimaatverandering en Klimaatbeleid – Een leidraad (Gent: Academia Press, 2002), p. 8.

[3] Etienne Vermeersch, De ogen van de Panda (Brugge: Marc Van de Wiele, 1989)

[4] Simon Caney, “Climate Change and the Future: Discounting for Time, Wealth and Risk”, Journal of Social Philosophy, 2009, vol. 40, 2.