De biomechanische vingerafdruk van de dressuurruiter

Ik ben zelf dressuurruiter en het valt me steeds op hoe regelmatig de vraag rijst: “Is paardrijden wel echt een sport?”.

Mijn masterproef gaat dieper in op de biomechanica en de fysieke capaciteiten van de dressuurruiter.

Achtergrond

Dressuur, een olympische discipline binnen de paardensport, valt eigenlijk sterk te vergelijken met paarrijden in het kunstschaatsen. De partners moeten perfect afgestemd zijn op elkaar om de oefeningen technisch goed te kunnen uitvoeren.

De ruiter dient een “dynamisch stabiele zit” te hebben, dit wilt zeggen dat de ruiter de bewegingen van het paard passief kan volgen en in balans blijft zonder afhankelijk te zijn van zich vast te grijpen aan de teugels of overmatig te knijpen met de benen. Ondertussen moet de ruiter het paard begeleiden d.m.v. fysieke signalen via de benen en handen die de teugels hanteren, ook wel “hulpen” genoemd.

De ideale dressuurhouding van de ruiter op het paard is goed beschreven, maar objectieve meetdata zijn nog schaars en de trainingen zijn eerder ervarings -en expertsgericht. Welke fysieke capaciteiten de ruiter nodig heeft om de meest formante houding te kunnen bekomen en dus succesvol te zijn, is grotendeels onbekend.

Het doel van mijn masterproef was daarom enerzijds om de houding van de dressuurruiter op het paard te objectiveren en anderzijds om de fysieke capaciteiten van de dressuurruiter te evalueren.

Methode

Om dit te doen namen we twee groepen dressuurruiters: een groep onervaren dressuurruiters die ten hoogste niveau initiatie op regionaal niveau gereden hebben, en een groep ervaren dressuurruiters die minimaal op nationaal niveau competitie reden. De metingen bestonden uit twee delen: een biomechanische simulatoranalyse en een kinesitherapeutische screening.

Bij de biomechanische simulatoranalyse namen de ruiters plaats op een soort robotpaard. Deze simulator bevat vier druksensoren onder het zadel en één krachtsensor in elke teugel en is geprogrammeerd om de bewegingen van het paard na te bootsen. De ruiters voerden hiermee de negen dressuurgangen uit en werden ondertussen ook gefilmd van de linkerzijde.

De kinesitherapeutische screening bestond uit zes fysieke testen die geselecteerd zijn o.b.v. voorgaande literatuur die betrekking hadden op o.a. flexibiliteit, spierkracht, spiercontrole, coördinatie en reactiesnelheid.

Resultaten

Uit de resultaten van de simulatoranalyse bleek dat de variabiliteit van de kracht van de teugels doorheen de middengalop zowel links als rechts kleiner was bij de ervaren ruiters dan bij de onervaren ruiters.

In de video-analyse vonden we dat de hoek van de schouder groter was bij de ervaren ruiters, dit betekent dat ze hun armen meer voor zich uit positioneerden. Tijdens middenstap was ook de hoek van de elleboog groter, ze reden dus met meer gesterkte armen. De range of motion (bewegingsbereik) van de hoek van de knie en de romp was kleiner in verschillende gangen bij de ervaren ruiters, alsook de variabiliteit van de hoek van de romp.

In de kinesitherapeutische screening scoorden de ervaren ruiters beter op de Star Excursion Balance Test en de Upper-Quarter Star Excursion Balance Test in verschillende richtingen. Deze testen evalueren voornamelijk balans, rompstabiliteit, spiercontrole, spierkracht en coördinatie.

Besluit

Uit deze bevindingen kunnen we besluiten dat een dynamisch stabiele hand ervaren ruiters onderscheidt van onervaren ruiters zoals blijkt uit het kunnen behouden van een constante kracht op de teugels en de grotere hoek van de schouder. De ervaren ruiters hadden ook globaal een stabielere houding op de simulator zoals aangegeven werd door de kleinere range of motion van de hoek van de knie en romp en de kleinere variabiliteit van de hoek van de romp.

Tenslotte bieden de resultaten van de kinesitherapeutische screening het perspectief om te onderzoeken of de Star Excursion Balance Test en de Upper-Quarter Star Excursion Balance Test betrouwbare testen zijn voor het trainen en opvolgen van dressuurruiters om zo uiteindelijk te leiden tot betere sportprestaties.