Waar zijn die borsten!?

Bezongen in symfonieën, vereeuwigd in poëtische verzen en literaire meesterwerken. Prominent zichtbaar in televisiereclames en op vertrouwde bushalteborden. De helft van de mensheid draagt ze elke seconde met zich mee. Ze zijn alomtegenwoordig, vrijwel altijd in paren. Maar in de wereld van de wetenschap wordt het duo veeleer vergeten en verwaarloosd. We hebben het over datgene wat mogelijk op uw bovenlichaam pronkt: borsten.

Seksuologe Cindy Druyts besefte dat het tijd was om de stilte te doorbreken en de borsten uit de schaduw van wetenschappelijke verwaarlozing te halen. Een idee dat positief werd onthaald door haar promotor professor Paul Enzlin aan de KU Leuven. Voor haar masterproef bracht Cindy vrouwen in hun twintigerjaren bijeen om uitgebreid te praten over wat borsten in hun leven betekenen. De gesprekken onthulden een kleurrijk canvas van de rol van borsten in het bestaan van vrouwen. Hieronder een aantal opvallende inzichten uit dit onderzoek.

Het gevoel afwijkend te zijn

Bij aanvang van de borstontwikkeling had elke vrouw het gevoel afwijkend te zijn. Een ‘normaal’ moment van ontwikkeling lijkt onbestaand in de beleving van vrouwen: borsten verschenen te vroeg op het toneel of maakten hun entree juist vertraagd. De vrouwen kregen met het zichtbaar ontwikkelen van de borsten tevens een kaart voor een spel toebedeeld waarvan niemand hen de regels had uitgelegd. Twijfels over haartjes, grootte, vormen, tepels en symmetrie doemden als spookrijders uit de mist op. De vrouwen deden daarom zelf een warme oproep om borsten (meer) te bespreken tijdens relationele en seksuele vorming.

Reacties van anderen

De woorden, maar vooral ook stilzwijgende blikken van anderen vormden een dominante factor in de tumultueuze tiener- en twintigerjaren. Deze reacties droegen enerzijds bij aan gevoelens van sensualiteit en vrouwelijkheid, maar leidden anderzijds tot ongemak en het gevoel geseksualiseerd te worden. Het lijkt erop dat borsten niet zomaar lichaamsdelen zijn, maar eerder een prominente rol vertolken in een intrigerend theaterstuk over zelfontdekking en verwachtingen.

Fysieke ongemakken

Borsten, vaak bewonderd als schitterende sterren, hadden echter ook enkele ongemakkelijke bijrollen in het verhaal van het vrouwelijk lichaam. Onder de borsten kampten vrouwen soms met zweetvorming, waardoor ze aarzelden om zich onder de mensen te begeven, uit vrees voor oordelende blikken. Tijdens de menstruatie ervaarden tal van vrouwen ‘borstgevoelige’ dagen. Daarnaast bleek dat borstgerelateerde rugpijn niet beperkt blijft tot vrouwen met royale boezems. Vrouwen met meer bescheiden rondingen ervaarden deze ongemakken eveneens. De vrouwen getuigden daarnaast over mammografie-ervaringen, waarbij voluptueuze borsten tot een minder smakelijke pannenkoek worden platgedrukt. Een pijnlijke transformatie die zij moedig ondergingen uit angst voor borstkanker – een bezorgdheid die veel vrouwen deelden.

Borstgerelateerd grensoverschrijdend gedrag

Dat het hebben van borsten niet altijd rozengeur en maneschijn is, bleek ook uit de verschillende verhalen over grensoverschrijdend gedrag in verband met de borsten. Kinderen die vrouwelijke passanten nariepen over hun 'tieten,' leerkrachten of werkgevers die schaamteloos staarden naar de boezem, klasgenoten die borsten ongevraagd aanraakten. Al deze verhalen verduidelijkten dat vrouwen de noodzaak voelden om hun borsten te beschermen tegen ongepaste opmerkingen of ongewenste handelingen.

Vrijheidsbeperkend

Vrouwen ervaarden dat het hebben van borsten betekent dat ze soms keuzes maakten die hun vrijheid beperken. Ze vertelden hoe ze hun borsten bewust bedekten om in de academische en professionele wereld ernstig genomen te worden. Zo herinnerde iemand zich haar studententijd waarin een T-shirt, dat iets te laag zakte, haar ernstige zorgen baarde, bang dat haar professor verkeerde conclusies zou trekken. Vanuit professionele omgevingen hoorden we verhalen van vrouwen die niet gingen zwemmen op bedrijfsuitjes, uit angst dat hun zichtbare borsten hun professioneel imago zouden kunnen schaden. Zelfs in hun vrije tijd voelden deze vrouwen zich vaak beperkt. Een deelneemster vertelde hoe oneerlijk ze het vindt dat zij op een festival haar borsten moet bedekken, terwijl mannen met ontblote borstkas rondlopen, vaak met rondingen die prominenter aanwezig zijn dan die van haar.

Borstchirurgie

De cijfers liegen er niet om: veel vrouwen opteren voor borstchirurgie. In dit onderzoek hebben we echter alleen gesproken met vrouwen die geen borstoperatie hebben ondergaan. Toch bleek dat vrijwel elke deelneemster op een bepaald moment in haar leven, meestal in haar tienerjaren, borstchirurgie overwoog. Dit verlangen was gebaseerd op onzekerheid, het gevoel dat hun borsten niet voldeden aan de verwachtingen en kwam voor bij vrouwen met diverse borstgroottes.

Zichtbaarheidsmanagement

Door te vragen naar het ‘zichtbaarheidsmanagement’ van de vrouwen, werd al snel duidelijk dat hier behoorlijk wat creativiteit aan te pas kwam. Het contouren van de borsten, tepelstickers, boob tape om borsten te liften, bezoekjes aan de kleermaker, het al dan niet dragen van een beha en nog veel meer trucs passeerden de revue.

Niet alles is negatief

Tot dusver lijkt het alsof vrouwen het hebben van borsten als een negatieve ervaring beschrijven, maar er kwamen ook positieve elementen aan bod in de verhalen. De eerdergenoemde onzekerheden bleken vooral in het verleden te hebben gespeeld, voornamelijk tijdens de tiener- en prille twintigerjaren. In de tweede helft van de twintigerjaren accepteerden deze vrouwen hoe borsten tijdens het uitgaansleven een bron van trots en vrouwelijkheid kunnen zijn en hoe deze tijdens seksuele activiteiten een belangrijke bron van stimulatie kunnen vormen. Verder riep de associatie met de unieke functie van borstvoeding verbonden aan eventueel toekomstig moederschap positieve gevoelens en gedachten op. De vrouwen deelden dat met ouder worden ook de acceptatie van hun eigen borsten groeide, terwijl ze het onrealistische ideaalbeeld van borsten en lichamen in de media steeds meer loslieten. Dit leidde naast gevoelens van acceptatie bij een aantal deelneemsters ook tot gevoelens van empowerment en trots.

Belangrijke nuance

Hoewel de resultaten van dit onderzoek gebaseerd zijn op de ervaring van slechts 12 vrouwen, leveren ze een rijke en gevarieerde beschrijving van wat het voor vrouwen betekent om borsten te hebben; resultaten die hopelijk verder onderzoek kunnen inspireren. Immers, waarom er tot op heden in de wetenschap aan dit essentiële aspect van het vrouwelijk lichaam nog zo weinig aandacht werd besteed, is onduidelijk. De fundamentele vraag blijft daarmee dezelfde als deze waarmee we startten: waar zijn die borsten!?