Zakendoen in Zweden: een weg naar cultuurkennis

"One of the most effective ways to learn about oneself is by taking seriously the cultures of others. It forces you to pay attention to those details of life which differentiate them from you."

~ Edward T. Hall

Deze woorden van Edward T. Hall, bekend Amerikaanse antropoloog en intercultureel onderzoeker in de 20ste eeuw tonen het belang aan van interculturele kennis[1] binnenin persoonlijke relaties alsook het belang van deze culturele verschillen in het verstaan en opbouwen van relaties. In deze geglobaliseerde wereld waar technologie steeds zorgt voor een betere en makkelijkere communicatie zijn deze woorden meer dan waar. Het vooropstellen van deze verschillen in zakelijke relaties wordt vaak over het hoofd gezien.

Door middel van een stage bij Flanders Investment and Trade in Stockholm, werd het verschil in cultuur, vooral op vlak van communicatie zeer duidelijk. Dit werd recent nog maar eens bevestigd door de verschillende wijze van aanpak met betrekking tot de COVID-19 crisis. De economische gevolgen en verschillen waren groot, maar ook cultuur speelt een grote rol in deze strijd en de bijhorende gevolgen. Dit werd bevestigd door Dieter Bernaerts, vaste reporter in Zweden en journalist voor Het Laatste nieuws (26 september 2020). Dat cultuur een grote rol speelt is ook een belangrijk aspect voor Vlaamse bedrijven die op een eerste niveau zichzelf willen tonen in buitenlandse relaties en op een tweede niveau zich willen vestigen in Zweden.

Hoe onderzoekt men deze cultuurverschillen ?

Hoe benoemen  we  deze cultuurverschillen, die niet tastbaar zijn en zo vaak een onderwerp van discussie vormen ? Met de theorie door een vergelijking tussen beide landen en een Hofstede-analyse[2] kom je maar zo ver. Getuigenissen die in beide landen hebben gewerkt en gewoond zijn de ideale mensen om die verschillen te ontkennen of bevestigen. Door vragen te stellen over de ervaringen van bedrijven en mensen die deze ervaring hebben opgedaan met de aanpassing aan een Zweedse bedrijfscultuur die uit België komt kunnen bepaalde patronen tevoorschijn komen. Door mensen die zowel in multinationals werken in Zweden of mensen die in Zweedse bedrijven werken te interviewen over hun gewoontes, kan een compleet beeld gevormd worden.

Welke verschillen zijn belangrijk?

De belangrijkste uitdagingen die uit het onderzoek vanuit verschillende bedrijven zoals Coca-Cola, H&M, en Spotify naar voor zijn gekomen, zijn deels een bevestiging van verwachtingen maar ook een verrassing voor veel mensen in het internationale zakenwezen. Aspecten zoals de horizontale bedrijfsstructuur en de Zweedse gewoontes en concepten, zoals de balans tussen werk en privéleven, Lagom en Fika zijn concepten die het zakenleven in Zweden en meestal Stockholm meer bepaald zo aantrekkelijk maken voor de rest van de zakenwereld en als voorbeeld wordt gebruikt in veel multinationals, zoals bijvoorbeeld Facebook.

Fika is een Zweeds concept dat wordt omschreven als een tijd om met je collega's te praten en alle nieuwe bedrijfsinformatie in te halen. Lagom is een Zweeds concept dat betekent 'precies zo goed/veel als het zou moeten zijn'. Zoals Dieter Van De Walle, wonend en werkend in Zweden, samenvat.

“The Fika, for example, is truly a sacred principle. The Fika is used within Spotify as a moment to share information with other departments, so it has an important function. You can see that in a more casual setting people actually share fairly important information with each other.”

– Dieter Van De Walle, 2020

Andere culturele verschillen dat de relatie in het zakendoen tussen België en Zweden moeilijker maken zijn de afwijkingen in waarden zoals autonomie, verantwoordelijkheid en transparantie. Het besluitvormingsproces in connectie met de horizontale bedrijfsvorm - waar dus minder klassieke hiërarchie aanwezig is dan in België – is helemaal anders dan het systeem in België. Dit was een van de grootste culturele verschillen in de manier van werken dat veel connecties heeft met de originele verschillen in waarden en normen in de theorie van de vergelijking tussen beide landen zoals de neiging om conflicten te vermijden en de wil om iedereen te betrekken in het proces. Dit maakt dat het wachten op dat besluit langer duurt dan in België, waar een striktere relatie is tussen manager en werknemer, de uiteindelijke consensuscultuur[3] is sterker.

“Wat bedoelt u precies?”

Communicatie is een belangrijk onderdeel van zakendoen. Voor Belgen gaf de meerderheid van de geïnterviewden de belangrijkste moeilijkheden aan als informele of nonchalante communicatie zowel in het verbale aspect als het schriftelijke aspect, het vermijden van conflicten en afstand in verbale communicatie. Maar er zijn ook positieve veranderingen, aspecten van de Zweedse communicatie die makkelijker te gebruiken is voor de Belgen. Open communiceren over het bedrijf en de beslissingen die worden genomen. De samenwerking die voortkomt uit de positieve bedrijfssfeer en de horizontale bedrijfsstructuur.  

Wat zijn de volgende stappen?

Op basis van al de bevindingen en persoonlijke verhalen zijn een aantal aanbevelingen gemaakt voor Belgische bedrijven.

Het is gemakkelijker voor een Belgische bedrijfscultuur om zich aan te passen aan de Zweedse bedrijfscultuur dan andersom. Het is ook vaak een voordeel omdat veel van de positieve verschillen van de Zweedse cultuur worden opgenomen door de Belgische werknemers en terug worden meegebracht naar België. Organisaties worden bovendien ook aanbevolen om de praktische aspecten van de communicatie op te volgen om het eerste contact te leggen. Als laatste wordt aanbevolen ook geopperd om de informele sfeer in het bedrijf te implementeren en de consensuscultuur die het resultaat is van het besluitvormingsproces te respecteren.

Met al deze verschillen kunnen bedrijven in de toekomst aan de slag om de relatie tussen beide actoren te verbeteren en het proces van samenwerking te versnellen.

[1] Het bereiken van doelen door middel van communicatie met mensen uit andere culturen. Zoals gezegd hebben andere culturen andere normen, waarden en grondaannamen.

[2] Volgens Hofstede, een vooraanstaand cultureel researcher kan in cultuur de programmering van de gewoontes de denkpatronen beïnvloeden die worden weerspiegeld in de verschillende betekenissen die de samenleving verbindt met de aspecten van het leven.

[3] Een bedrijfscultuur waar geen beslissing wordt genomen voordat je samen dezelfde mening hebt.