Ontwikkelingen in het onderwijslandschap, voor iedereen een cadeau?

Het STEM-onderwijs is ondertussen geen onbekende term meer binnen het onderwijsjargon. Ook het coderen (vaardigheid waarmee men opdrachten kan laten uitvoeren door robots of computerprogramma’s) zit in de lift, initiatieven zoals Coderdojo of Codescool kennen een groot succes. Die laatste sloot bij aanvang van het schooljaar nog zijn 100ste school aan. Een blinde vlek in dit succesverhaal, is de vertaling naar het buitengewoon onderwijs: een gemiste kans of een onhaalbare droom? 

Vaardigheden voor de dag van vandaag

De opkomst van coderen, gaat hand in hand met de groeiende nood aan 21ste eeuwse vaardigheden. In deze snel veranderende maatschappij is het bijvoorbeeld belangrijk om probleemoplossend en creatief te kunnen denken. Maar ook het belang van computationeel denken waar aspecten als foutopsporing, herkennen van patronen en werken met algoritmes (een reeks van instructies) centraal staan, mag niet onderschat worden.

Is coderen buitengewoon?  

Via een enquête werden leerkrachten uit het buitengewoon onderwijs bevraagd over hun kennis van coderen en de noden die ze ondervinden bij het gebruik van coderen of net de drempels die hen tegenhouden om hiermee te starten. De helft van de leerkrachten gaf aan wel al van coderen te hebben gehoord, maar slechts één op acht leerkrachten bracht dit in de praktijk. Vooral kennis, budget en de bedenking dat dit te moeilijk zou zijn voor hun leerlingen, hield leerkrachten tegen om te starten met coderen. Met deze drempels werd aan de slag gegaan om een handleiding op te stellen. 

Grafieken 1 en 2: resultaat enquête: Kennis over coderen en in praktijk brengen van coderen. 

Het kind staat centraal

De ontworpen handleiding en bij uitbreiding ook de hele scriptie draait om leerlingen uit het type 2-onderwijs (het type binnen het buitengewoon onderwijs dat focust op kinderen met een verstandelijke beperking). Aangezien de beginsituaties binnen deze doelgroep sterk variëren, werd ervoor gekozen om activiteiten te ontwerpen op verschillende niveaus. 

Deze niveaus werden uitgewerkt in een leerlijn die een stappenplan aanbiedt voor elke vaardigheid die nodig is om te werken met nuttige codeertoepassingen zoals de BeeBot of Scratch Jr. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het kunnen tellen, zich  oriënteren in een ruimte of een pictogram koppelen aan een activiteit. Leerkrachten krijgen hulpmiddelen zoals een observatieschema aangereikt om hun leerlingen te situeren op de leerlijn. Aan elke stap van de leerlijn werd ook een volledig uitgewerkte activiteit gekoppeld met inclusief alle nodige bijlagen. Op die manier kan het coderen stapsgewijs en zonder veel extra werk mogelijk gemaakt worden. 

Illustratie 2:Scratch Jr. 

 

Alle drempels weg, hoe doe je dat? 

Binnen de handleiding werd er ook aandacht geschonken aan kennisoverdracht, aangezien de helft van de leerkrachten aangaf niets over coderen te weten. Ze komen onder meer te weten wat het belang van coderen is in relatie tot de 21ste eeuwe vaardigheden, hoe om te gaan met mogelijke drempels en welke toepassingen er op de markt zijn.

Ook met het budget is rekening gehouden. Er worden goedkopere alternatieven voor de duurdere robots voorgesteld. En bij elke activiteit wordt een unplugged versie aangeboden wanneer apparatuur vereist zou zijn. Dit houdt in dat de opdracht ook kan worden gedaan zonder enig elektronisch materiaal en bijgevolg de kosten dus zeer laag kunnen worden gehouden.

In het kader van deze drempel werd er ook beslist om de handleiding en alle leermaterialen gratis te verspreiden onder leerkrachten. Elke school die buitengewoon onderwijs aanbiedt, kreeg een uitnodiging om de handleiding en alle bijlagen te downloaden. Hier gingen reeds een 50-tal leerkrachten op in, die ook bereid zijn om nog verder feedback te geven op deze handleiding zodat deze nog verder verfijnd kan worden.  

Illustratie 4 en 5: Activiteit (De vlucht van bijtje) en bijlage

Een maat voor niets?  

De grote vraag blijft of de bezorgdheid van leerkrachten steek houdt? Want is het niet utopisch om te verwachten dat leerlingen uit het buitengewoon onderwijs massaal richting de computer trekken om pakweg een spel te maken?  Misschien wel, maar vertrouwen hebben in hun leerproces en hen via deze handleiding elke kans aanbieden om op hun eigen niveau te evolueren, is geen overbodige luxe. Elke stap die een kind vervolgens zet, is op zich al een cadeau! 

Hebt u interesse in de handleiding? Via deze link kan u toegang krijgen tot de handleiding.

https://forms.gle/5VkV2c1kHKZ54W1Y9