DANS, de motor van het leren.

DANS, de motor van het leren.

Het doel van onderwijs. Het scheppen van een krachtige leeromgeving.

Kijk eens even naar de lucht. Zie je ze hangen, de stapelwolken? Groot, klein, grijs, wit. Eén grote wolkenmassa die drijft op de wind, deinend van links naar rechts. Maar weet je toevallig ook hoe zo'n wolken eigenlijk ontstaan?

Het antwoord op deze mooie vraag kon juffrouw Jamy, leerkracht van groep 5 (*) heel keurig uitleggen aan haar leerlingen. Na het geven van een wetenschappelijk en correct onderbouwd antwoord herhaalde zij haar vraag: "Wie kan mij vertellen hoe een wolk wordt gevormd?". De kinderen konden deze vraag niet beantwoorden. Kennelijk ontbrak er iets aan de instructiemethode waardoor de aangereikte kennis niet was blijven hangen. Ook na meerdere lessen bleef de leerstof vaag. Toen kwam ik met het idee om het proces rond wolkenvorming met de kinderen te gaan dansen. Wat hieruit voortkwam was meer dan ik ooit had kunnen vermoeden.

Processen van verdamping en condensatie werden vertaald naar dansante bewegingen. Beginnend als kleine druppeltjes, liggend op de grond, stegen de leerlingen op als waterdamp en ontwikkelden zichzelf stukje bij beetje tot mooie, verscheidene wolkenvormen. Toen ik de les nadien aan de leerlingen vroeg hoe een wolk ontstaat, kreeg ik kleurrijke en beweeglijke verhalen. Daarbovenop benoemden ze begrippen als verdampen en condenseren op een zodanig natuurlijk manier, alsof deze termen al jaren in hun vaste vocabularium opgeslagen stonden. Zowel juffrouw Jamy als ikzelf stonden versteld. Kinderen van 9 jaar moet je weten.

Het bovenstaande verhaal illustreert de kracht van beweging en beleving. Het bewijst dat dans een mooi middel kan zijn om nieuwe kennis te vergaren. Het vermogen van dans als leermethode verdient dan ook een belangrijkere rol in het vaste curriculum op school.

De problematiek van ons huidige onderwijssysteem
In tijden van toenemende onzekerheid en verandering is het meer dan ooit van belang dat het onderwijs zich aansluit bij deze maatschappelijke veranderingen. Veelal zit daar het grootste probleem. Onderwijsvrijheid is een groot goed, maar te vaak is de durf om die vrijheid te nemen, en aldus veranderingen in te voeren, nog ver te zoeken. Vele scholen houden vast aan hun vertrouwde werkmethodes: de traditionele aanpak en de 'vaste waarden’ van het onderwijs, zoals met name het overmatig reproduceren van kennis in een razendsnel tempo, het doorvoeren van doelloze testen en het streven naar steeds hogere cijfers. Deze fenomenen werken prestatiedrang en resultaatgerichtheid in de hand. Beide creëren een grotere mogelijkheid tot faalangst. Faalangst, op zijn beurt, onderdrukt dan weer het ontwikkelen van creatieve vermogens. Ook dreigt de aandacht voor sociale en emotionele ontwikkelingen hierdoor naar de achtergrond te verplaatsen.

Het onderwijs waar onze huidige samenleving naar vraagt, richt zich naar meer dan leren lezen, schrijven en rekenen. Innovatie, creativiteit en ondernemerschap behoren nu ook toe aan het programma, alsook goed kunnen communiceren, in teams kunnen samenwerken, flexibel zijn en zelfvertrouwen hebben. In "DANS, de motor van het leren." wordt aangetoond dat door middel van dans deze opgenoemde vaardigheden kunnen worden aangeleerd. Naast het fysieke aspect kan dans aldus op vele andere gebieden betekenisvol zijn voor de mens.

Het individu en zijn noden
Nog een bijkomend probleem binnen het hedendaagse onderwijssysteem is het gebrek aan de individuele benadering. Kinderen moeten op dezelfde manier en liefst zo snel mogelijk leren begrijpen. Men beweert op maat van het kind te werk te gaan, maar wanneer we de praktijk raadplegen, vertelt deze ons een heel ander verhaal.

Wat snel wordt vergeten, zijn de verscheidenheid aan leerstijlen en de meervoudige intelligenties van de kinderen. Omdat ieder individu op een andere manier leert en daardoor baat heeft bij uiteenlopende prikkels (auditief, fysiek en/of visueel) behoort onderwijs zo meervoudig mogelijk te worden aangeboden. Pas dan kan voldoende worden aangesloten bij de diverse leerstijlen van de kinderen en kan gewerkt worden op maat.

Vanuit dit onderzoek werd aangetoond dat alle meervoudige intelligenties waar mensen over beschikken, kunnen worden benaderd vanuit dans. Hierdoor kan dans het leerproces van vele kinderen vergemakkelijken. Daarnaast heeft dans de kracht om de mens op zowel fysiek, creatief, sociaal-emotioneel en cognitief vlak uit te dagen en daardoor te ontplooien.

De integratie van dans in andere vakken
Onderwijs moet even hard investeren in de intellectuele ontwikkeling van de jonge persoon als in de ontwikkeling van sociaal-emotionele competenties. Het evenwicht bewaren tussen deze twee is essentieel. Door dans in te zetten in andere lesvakken kan makkelijk die verbinding worden gelegd tussen ratio en emotie.

Bij het benutten van dans als didactische en pedagogische lesmethode worden persoonlijke ervaringen beter gekoppeld aan de aangeboden leerstof. Dit geeft een boost aan het leerproces omdat het kinderen sterker betrekt bij hun leren. De kans is dan groter dat bepaalde leerstof beter beklijft. Theorie en dans met elkaar verbinden maakt leren aldus divers, meervoudig en bovenal leuk. Het doet het leerproces floreren en schept daardoor een krachtige leeromgeving.

Dans is een nog ongekende en te weinig gebruikte methode om het leerproces van kinderen te vergemakkelijken. Het inzetten van dans als middel biedt ons de mogelijkheid tot transformatie van onze onderwijscultuur, waarin creatieve educatie geïntegreerd wordt in andere vakken.

Het bovenstaande maakt duidelijk dat het onderwijs nood heeft aan nieuwe methodieken. Methodieken die creativiteit en ondernemerschap ondersteunen. Mijn onderzoek beantwoordt aan deze reële nood in het werkveld. 

Om mijn mening kracht bij te zetten, eindig ik met de getuigenis van Joep. Joep, een zwaar dyslectische leerling uit groep 5 heeft moeite met het schriftelijk formuleren van de antwoorden. Hij kon mijn dansbenadering ontzettend appreciëren omdat het aanvoelde als een verademing en bevestiging. Eén keer, op het einde van mijn dansles sprak hij me aan en zei: "Bedankt voor de les juffrouw Nele. Ik heb vandaag eindelijk kunnen laten zien dat ik het wel begrijp!".

Alweer, een kind van 9 jaar moet je weten.

Nele Vandeneede

"DANS, de motor van het leren." werd ook vastgelegd op video: https://www.youtube.com/watch?v=5xpehyxrog8

____
(*) Dit onderzoek werd uitgevoerd in een basisschool in Nederland. Groep 5 in Nederland komt overeen met het 3e leerjaar in het basisonderwijs in België.