Termvariatie als uitdaging voor de EU-vertaler
Door de toenemende internationalisering groeit wereldwijd de nood aan competente vertalers. Ze zijn een belangrijke schakel geworden in de interculturele communicatie op het internationale toneel. Zo worden er bijvoorbeeld in de EU 24 verschillende talen gesproken, die ook allemaal gelijkwaardig behandeld dienen te worden. De dienst die daarvoor instaat, is het Directoraat-Generaal Vertaling (DGT: Directorate-General for Translation) van de Europese Commissie. De vertalers van deze dienst vertalen alle EU-documenten in alle 24 EU-talen, wat op zich al een hele uitdaging is. Daarenboven worden de vertalers bij de EU vaak ook geconfronteerd met vertaalproblemen. Terminologische variatie (of kortweg termvariatie) is zo'n vervelend, maar natuurlijk (ver)taalfenomeen dat in deze scriptie centraal staat.
Het Directoraat-Generaal Vertaling vertaalt heel verschillende teksten. Naast algemene teksten vertalen de EU-vertalers ook heel gespecialiseerde teksten binnen het technische, economische of juridische domein. Die teksten bevatten vanzelfsprekend ook veel terminologie. Hoewel de EU over een veelomvattende termenbank (IATE: Inter-Active Terminology for Europe) beschikt, treden er vaak nog problemen van terminologische aard op, waarvan termvariatie het meest voorkomende is. Termvariatie betekent dat er voor één en hetzelfde concept meerdere aanduidingen worden gebruikt. Daarbij is het vaak onduidelijk welke aanduiding in welke context gebruikt dient te worden, wat tot inconsistente vertalingen kan leiden. Om dat te vermijden is het erg belangrijk om IATE voortdurend te updaten en verder aan te vullen. Zo hebben de EU-vertalers een betrouwbare houvast en weten ze welke terminologie ze dienen te hanteren.
Het doel van deze scriptie bestaat erin om termvariatie theoretisch te beschrijven en vervolgens de toepassing ervan in de praktijk te onderzoeken aan de hand van een aantal belangrijke concepten binnen de domeinen asiel en migratie. Concreet worden een aantal gebruikte migratietermen in Engelstalige EU-teksten vergeleken met hun Duitse en Nederlandse vertalingen. Er wordt dus niet alleen gekeken naar de variatie binnen één taal (intralinguale variatie), maar ook de variatie die optreedt bij het vertalen van migratieterminologie (interlinguale variatie) wordt nader onderzocht. Uit deze drietalige begripsanalyse worden ten slotte enkele concrete voorstellen gedaan ter verbetering van IATE. Op die manier worden er concrete bijdragen geleverd tot betere, consistentere EU-vertalingen, wat in een internationale organisatie zoals de EU erg belangrijk is.
