De ervaringen van jongeren met de comfortroom
De ervaringen van jongeren met de comfortroom
‘Een toevluchtsoord waar niets moet’
INTRODUCTIE
Na een afzondering van een jongere kan men als verpleegkundige zich de vraag stellen: “Ben ik nu bezig geweest met het bieden van humane zorg?”. Het antwoord daarop is jammer genoeg vaak “neen”. Jongeren afzonderen brengt steeds een ethisch conflict en, zowel voor de jongere als voor de verpleegkundige, traumatische ervaringen met zich mee. Afzonderen wordt aanschouwd als een ethisch onverantwoorde interventie, omdat de jongeren van hun vrijheid beroofd worden. Letterlijk opgesloten worden in een daarvoor ontworpen kamer waar enkel kale muren te zien zijn. Is dit nog humane zorg? Maar hoe kan dit dan vermeden worden?
In de geestelijke gezondheidszorg ging men op zoek naar maatregelen om het aantal afzonderingen te doen dalen. Zo is men gekomen tot het ontwerpen van een ruimte waar jongeren heen kunnen gaan wanneer het hen niet meezit. Deze ruimte kreeg de naam ‘comfortroom’ en biedt de jongeren het comfort waar ze op een moeilijk moment nood aan hebben. De kamer wordt naar hun behoeften huiselijk en gezellig ingericht, terwijl er ook aandacht is voor de veiligheid en functionaliteit. Ze vinden er de mogelijkheden om hun onrust te laten overgaan tot rust.
Een tekort aan wetenschappelijk onderzoek over de comfortroom in psychiatrische settings bleek actueel te zijn. Met een kwalitatieve masterproef werden de ervaringen en de beleving van twaalf jongeren met de comfortroom in de GGZ onderzocht.
RESULTATEN
De betekenis van de comfortroom is veel breder dan men aanvankelijk had gedacht. Als eerste is de comfortroom als toevluchtsoord. Ze gaan erheen op een moeilijk moment om die te gebruiken als preventie of nazorg. Ze doen zo aan de-escalatie ofwel aan het tot rust komen na een escalatie, zoals een crisis.
“Vaak wordt dat ingezet als je een crisis voelt aankomen. Maar dat heeft bij mij dan niet veel zin meer. Ik heb meer aan de comfortroom als ik uit een crisis ben, om terug tot rust te komen.”
De comfortroom is een afzonderingsplaats waar ze alleen kunnen zijn. Ze ontvluchten de vele prikkels in de leefgroep en kunnen er hun emoties laten ontsnappen door bijvoorbeeld te huilen of zich af te reageren. De comfortroom kan ook een vorm van disclosure zijn. Ze laten aan begeleiding zien dat het niet goed gaat met hen door naar de comfortroom te vragen en hoeven het zo niet expliciet onder woorden te brengen. Als laatste helpt de comfortroom om het leven op de afdeling te hernemen.
“De CR is even op pauze zetten en dan kan je terug verder. Een gevoel van ‘we laten het nu even aan de kant, we gaan verder met de dag’.”
De comfortroom heeft heel wat voordelen te bieden. Ze ervaren er rust, waar de huiselijke en gezellige sfeer deels voor zorgt. De activiteiten of handelingen die ze er doen creëren een stuk die rust. Sommige jongeren installeerden een bepaalde routine in hun handelingen om de rust die ze vorige keer vonden, op dezelfde manier terug te vinden. De jongeren voelen zich veilig in de comfortroom, voornamelijk door het niet kunnen automutileren in de CR.
“Veiliger dan je kamer. Bijvoorbeeld automutileren gaat moeilijker in de CR. In je kamer heb je het soms klaar liggen. En in de CR liggen er geen scherpe voorwerpen.”
De comfortroom biedt ook de nodige afleiding om het denken aan “de slechte of verkeerde dingen” te vermijden. Ze concentreren zich op iets anders en denken even niet aan hun problemen. Sommige jongeren komen in de CR tot het ordenen van hun gedachten. De CR kan een aanzet geven tot nadenken. Maar bij andere jongeren kan dit een negatieve impact hebben op hun ervaring in de CR. Teveel nadenken zorgt voor een slechter gevoel bij het buitengaan. Als laatste biedt de CR een tijdelijke vrijstelling van hun andere verplichtingen. Ze hebben er het gevoel dat niets moet.
“Als ik daar dan ben is dat wel een opluchting, want je bent even weg van iedereen en je kan daar doen wat je wilt.”
Helaas ervaren jongeren ook kosten aan de CR. Het meest opvallende hierin is de drempel waar ze over moeten, die door heel wat factoren bepaald wordt. De voornaamste factoren zijn de disclosure, het moeten tonen aan een begeleider dat het niet goed gaat en zich hierbij kwetsbaar opstellen, het moeten aanspreken van die persoon en het gehad hebben van een eerdere negatieve ervaring met de comfortroom.
“Zenuwachtig, omdat ze dan weten dat er iets is met me en ik me niet goed voel. Dat ik dat nodig heb en het niet kan verbergen.”
De jongeren hebben nood aan transparantie rond het contact met begeleiders en de afspraken rond de CR, zoals bijvoorbeeld de tijdslimiet en de beperkte beschikbaarheid. Het oneigenlijke gebruik van de CR stoort sommige jongeren. Zo wordt de kamer soms gebruikt om therapie te ontlopen. Sommigen vinden dat er te weinig inspraak van hun kant is en zouden graag de kamer evalueren. Het horen van omgevingsgeluiden in de gang door personeel of andere jongeren is ook een storende factor.
Begeleiders moeten er zijn voor de jongeren en bereid zijn om naar hen te luisteren of met hen te praten. Het normaliseren van hun ervaringen zorgt voor geborgenheid en het gevoel dat hun problemen niet enkel bij hen voorkomen. Begeleiders bepalen samen met de patiënt de regie rond de CR door afspraken te maken. De jongeren hechten er belang aan dat andere begeleiders of de volgende shift op de hoogte gebracht worden van hun aanwezigheid in de comfortroom. De andere jongeren van de leefgroep beïnvloeden ook de beleving van de jongeren. Het delen van positieve verhalen stimuleert hen tot het gebruik van de kamer en geeft hen het gevoel dat ze niet de enige zijn met dat soort problemen.
Als conclusie werd gezien dat de betekenis van de CR voor jongeren groter is dan men verwacht had. De comfortroom heeft duidelijk een grote meerwaarde in het bieden van humane zorg.
