Drugbehandelingskamers in België verdienen meer ondersteuning
Doorheen de voorbije decennia evolueerde de drugswetgeving en het drugsbeleid zowel op internationaal als op Belgisch vlak naar een visie die in plaats van enkel drugsmisdrijven te bestraffen ook de druggebruikers wenst te helpen. In het eerste deel van de twintigste eeuw pakte men alleen de handel aan. Later concentreerde men zich ook meer en meer op de gebruikers, maar beschouwde die gebruikers al snel meer als zieken dan als enkel daders. Deze wijzigende visie leidde over heel de wereld tot het oprichten van drugbehandelingskamers of andere structuren om misdrijven als gevolg van problematisch druggebruik te identificeren en adequaat aan te pakken: hulpverlening in plaats van repressie dus.
In 2008 startte de rechtbank van Gent met een drugbehandelingskamer. In deze aparte correctionele kamer komen beklaagden die allerlei misdrijven pleegden als gevolg van een drugsproblematiek of ‑verslaving. Het gaat dan over drugsbezit, drugsverkoop, maar bijvoorbeeld ook het plegen van diefstallen om de verslaving te bekostigen, het plegen van geweld of het veroorzaken van overlast onder invloed van verboden middelen. Georganiseerde drugscriminaliteit of zeer zware feiten komen niet in aanmerking.
De bedoeling is om de beklaagden een behandelingstraject te laten doorlopen, waarbij zij moeten afkicken van drugs, maar ook andere levensdomeinen moeten aanpakken: ze worden begeleid naar een opleiding, een job of een andere nuttige tijdsbesteding; ze krijgen hulp om een vaste woning te vinden; ze worden in budgetbeheer geplaatst … Ze worden gedurende het volledige traject begeleid door een liaison, een brugfiguur tussen justitie en hulpverlening. Deze liaison legt hen de principes van het behandelingstraject uit, stelt samen met hen een plan op en ziet toe op de uitvoering ervan. Door middel van verschillende tussentijdse zittingen kan de rechtbank controleren of het traject goed verloopt. Indien de beklaagden het traject op een positieve manier kunnen eindigen, kunnen ze rekenen op een gunstiger vonnis, of in vele gevallen zelfs een opschorting van straf.
Gent begon deze drugbehandelingskamer in het kader van een pilootproject dat door de overheid gesteund werd met extra middelen. Dit pilootproject loopt nog altijd en kreeg eind 2015 nogmaals een expliciete verlenging en extra middelen toegekend.
In 2015 begon ook de rechtbank van Brugge met een dergelijk drugbehandelingstraject. Hier was het initiatief echter volledig op idealisme gebaseerd aangezien er voor Brugge geen extra middelen werden vrijgemaakt. Ook vandaag zijn die middelen er nog altijd niet … waardoor in Brugge veel minder dossiers aangepakt kunnen worden. Er is geen extra personeel voorhanden en het parket, de rechters, de griffiers en de hulpverleners moeten dus alle taken op zich nemen die in Gent door de extra liaisons gebeuren.
Nochtans is een drugbehandelingskamer of drugbehandelingstraject, hoe men het ook noemt, een nuttig instrument om drugsverslaafden terug op het rechte pad te helpen. Een klassieke correctionele afhandeling lost voor deze beklaagden niets op: boetes en gevangenisstraffen doen de drugsproblematiek niet verdwijnen. Dergelijke verslaafden gaan meestal gewoon door met misdrijven plegen. Door hen te behandelen kan de vicieuze cirkel doorbroken worden. Ook voor eventuele slachtoffers is de alternatieve aanpak beter: zij maken meer kans op vergoeding als de dader begeleid wordt. Zowel in Gent als in Brugge bereikt zowat de helft van de “cliënten” de eindmeet op een positieve manier. Ze hervallen verder veel minder dan beklaagden die het traject niet doorlopen. Dit zorgt ervoor dat ook in de toekomst minder misdrijven gebeuren, minder slachtoffers vallen en de maatschappij er in het algemeen beter kan uitzien.
Deze Bachelorproef poogt een overzicht te geven van de veranderde visie op het vlak van drugsgerelateerde misdrijven. Het bespreekt verder het pilootproject in Gent maar het wil vooral een lans breken voor het initiatief in Brugge. Brugge, en bij verlengde andere gerechtelijke arrondissementen, verdienen dezelfde extra middelen die Gent nu al jarenlang ontvangt. Alleen door de ondersteuning uit te breiden naar heel het land kan elke problematische druggebruiker die met justitie in aanvaring komt een kans maken op verbetering. De maatschappij kan hier alleen maar beter en veiliger door worden.
