Binnenkort positief geformuleerde anti-rookboodschappen?
Recent onderzoek schuift een nieuw soort anti-rookboodschappen naar voor. In plaats van waarschuwingen die de negatieve gevolgen van roken benadrukken worden boodschappen voorgesteld met getuigenissen van ex-rokers die focussen op de positieve gevolgen van stoppen met roken. Wat houden deze nieuwe boodschappen in en wat is hun meerwaarde?
31 Mei was het Wereld Anti-Tabaksdag. Roken blijft tot op vandaag een van de grootste te voorkomen ziekte- en doodsoorzaken ter wereld. Daarom is de aanpak en preventie van rookgedrag constant in ontwikkeling. Zo werden begin dit jaar alle sigarettenverpakkingen in België neutraal. De pakjes zien er allemaal ongeveer hetzelfde uit; grijs met in het klein de merknaam genoteerd. Dit maakt het moeilijk om een specifiek merk op eerste zicht te herkennen. Waarom werden alle sigarettenpakjes neutraal?
De invoer van de ‘plain packaging’ regel verbiedt het gebruik van logos, kleuren of promotionele informatie om zo de aandacht niet weg te nemen van de gezondheidswaarschuwingen op het pakje. Deze gezondheidswaarschuwingen kennen we ondertussen al, sinds 2014 staan in België afgunstwekkende foto’s met een boodschap rond de negatieve gevolgen van roken op de pakjes. Door de neutrale verpakking is het eerste wat je nu ziet een foto van beschadigde longen, een keeltumor of een comateuze baby. De discussie blijft tot op vandaag of deze afgunstwekkende waarschuwingen voldoende effectief zijn in het aanzetten tot stoppen met roken.
De huidige waarschuwingen geven vooral informatie over de negatieve gevolgen van roken. Deze informatie wordt vaak op een angstaanjagende wijze gebracht. Onderzoek toont echter dat de huidige waarschuwingen niet altijd effectief zijn. De waarschuwingen lijken vooral een invloed te hebben op jonge rokers of mensen die net beginnen te roken terwijl mensen die reeds langere tijd roken de negatieve gevolgen echter vaak al zeer goed kennen. De onaantrekkelijke tot schokkende waarschuwingen lijken vaak ook weerstand op te roepen bij rokers. Zo stoppen ze de sigaretten in een andere verpakking of overtuigen ze zichzelf ervan dat de drastische gevolgen niet voor hen van toepassing zijn. Dit is niet te verwonderen gezien de boodschappen wel angst uitlokken maar geen oplossing aanreiken om de angst te reduceren (zeker indien men niet gelooft in staat te zijn om te stoppen met roken) .
In recent onderzoek wordt dan ook gezocht naar een nieuw soort anti-rookboodschappen die de huidige boodschappen kunnen aanvullen. In deze masterproef werden boodschappen opgesteld die positief geformuleerde boodschappen bevatten in plaats van kennis- en angst-inducerende waarschuwingen. Deze boodschappen bestonden uit getuigenissen van ex-rokers. De ex-rokers hebben informatie gedeeld waarvan zij dachten dat die huidige rokers zou kunnen helpen stoppen met roken. Eerder dan mensen te wijzen op de negatieve gevolgen van roken werden hierbij de positieve gevolgen van stoppen met roken benadrukt alsook methodes om te stoppen.
Het eerste onderzoek naar deze nieuwe boodschappen in de vorm van getuigenissen is veelbelovend. Er werden bij een groep van 416 rokers robuuste effecten teruggevonden van blootstelling aan de boodschappen op allerhanden uitkomsten, zoals een reductie in hoeveel sigaretten de rokers aangaven dat ze de volgende dag hadden gerookt. Algemeen gezien waren de effecten gelijkaardig aan effecten van blootstelling aan de huidig gebruikte waarschuwingen. Dit biedt evidentie dat de positief geformuleerde boodschappen evenwaardig effectief zijn als de angstinducerende boodschappen. Wat is dan de meerwaarde van deze positief geformuleerde boodschappen?
De huidige foto’s en boodschappen zetten vooral in op het verhogen van kennis rond de negatieve gevolgen van roken en leiden vaak tot weerstand. De nieuwe boodschappen, in de vorm van getuigenissen, grijpen in op een ander mechanisme. Ten eerste wordt weerstand verminderd doordat rokers zich beter kunnen vereenzelvigen met de bron van de informatie (ex-rokers). Ten tweede wordt niet alleen ingezet op kennis maar onder andere ook op verwachtingen van positieve gevolgen van stoppen met roken en op zelf-effectiviteit. Na het lezen van de positieve boodschappen hebben rokers meer vertrouwen dat ze effectief in staat zijn om te stoppen met roken en dit blijkt een zeer belangrijke determinant van stoppen met roken.
Het onderzoek naar deze positief geformuleerde anti-rookboodschappen staat nog in zijn kinderschoenen. Dit is het eerste onderzoek naar de effectiviteit ervan en mechanismen dienen nog te worden onderzocht. Ook lijken de nieuwe anti-rookboodschappen meer of minder effectief dan huidige boodschappen afhankelijk van de doelgroep. Zo is er initiële evidentie dat de nieuwe waarschuwingen betere effecten hebben bij oudere rokers terwijl de huidige waarschuwingen beter effecten hebben bij jonge rokers. Verder onderzoek is dus noodzakelijk.
Dit eerste onderzoek biedt echter een stimulans om verder te zoeken naar nieuwe effectieve boodschappen door aan te geven dat positief geformuleerde boodschappen een meerwaarde kunnen zijn in het helpen van mensen met stoppen met roken. Misschien staan er zo binnenkort wel positief geformuleerde boodschappen op de sigarettenverpakkingen.
