De geestesstoornis van Obama. Een framinganalyse over hoe Rusland en de Verenigde Staten worden voorgesteld door Russia Today
De geestesstoornis van Obama
“De wrok die Barack Obama koestert tegen Rusland is te wijten aan zijn geestesstoornis”. Zo bericht de Russische zender Russia Today over de Amerikaanse president. Dit voorbeeld is niet het enige dat uw wenkbrauwen zal doen fronsen. De berichtgeving van RT is doorspekt met antiwesterse uitingen.
RT, propagandamachine van de overheid?
‘Een uitlaatklep van het Kremlin’ wordt Russia Today meer dan eens genoemd. Voornamelijk westerse journalisten stellen zich vragen bij de aanpak van het medium, maar ook enkele Russische uiten kritiek. Zo nam Liz Wahl live ontslag bij Russia Today. Ze noemde de zender een propagandamachine voor de overheid. Niet enkel de banden met de overheid baren sommigen zorgen. Volgens onderzoekers – voornamelijk westerse - zijn de Russische media blijven steken in het denkpatroon van de Koude Oorlog. De Russische media zouden nog altijd uitgaan van het principe ‘Rusland is goed’ en ‘Amerika is slecht’.
Omdat veel negatieve beweringen over Russia Today uit buikgevoel of interviews komen, werd een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd. 112 online artikels werden geanalyseerd. In die artikels kwamen zowel Rusland als Amerika aan bod. De publicaties vallen binnen een tijdsspanne van één jaar, met 21 november 2013 als startdatum. Toen braken de rellen op het Oekraïense Onafhankelijkheidsplein uit, een gebeurtenis die de relaties tussen Rusland en Amerika bemoeilijkte.
Antiwesterse complotten
Uit de analyse blijkt dat de Russische zender vooral over positieve kenmerken van Rusland bericht en negatieve zaken achterwege laat. De positieve beelden die naar boven komen, tonen aan dat het land erg bezig is met zijn imago. Zo stelt de zender Rusland voor als een betrouwbare partner die veel belang hecht aan internationale coöperatie. Wanneer Rusland de VS navolgt, benadrukt RT dat Rusland daartoe wordt gedwongen, want het land wordt voortdurend uitgedaagd door de VS. Daarnaast geeft RT aan hoe zeer Rusland internationale wetten en verdragen volgt. Dat gebeurt vooral in de artikels over Oekraïne. De zender beklemtoont het legitiem handelen van Rusland en de lakse houding van Amerika tegenover het wettelijke kader. Door deze verwoording steunt RT uitdrukkelijk de invasie en de annexatie van de Krim.
Ook bericht RT regelmatig over de anti-Russische campagne van propagandamachine Amerika. Hierop reageert RT met zijn eigen campagne, met ‘Amerika is slecht’ als basisidee. Zo gebruikt RT de rellen in Ferguson om het hypocriete karakter van Amerika aan te tonen. Want, meent RT, Amerika gaat in het buitenland verkondigen wat democratie is, maar in eigen land is democratie ver te zoeken. Complottheorieën en anti-westerse uitingen troef in de berichtgeving: Apple luistert de Russische bevolking af, Amerika sponsort Islamitische Staat en de VS droomt er van om de crisis in Oekraïne te herhalen op Russische bodem.
Harde feiten en citaten
Naast de vele tegenstellingen in de artikels, valt nog heel wat te vertellen over de schrijfstijl van RT. De zender vermeldt wel degelijk de harde feiten, maar vult die aan met gekleurd taalgebruik binnen citaten. Als men de citaten zou weglaten, zou de taal heel neutraal zijn en zich enkel focussen op feiten. De controverse in de artikels van RT ontstaat dus door de selectie van aanhalingen. Vele artikels zijn echter knipsels en plaksels van citaten, waardoor de feiten niet meer duidelijk zijn.
Opmerkelijke quotes worden in meerdere artikels herhaald, waardoor een bepaald beeld alleen maar versterkt wordt. Ook laat RT geen woordvoerder van Apple of Google aan het woord om zich te verdedigen wanneer het over spionage gaat. Bovendien neemt de zender resultaten van polls op in zijn artikels, die de toonaangevende en bestaande beelden alleen maar versterken. RT selecteert die feiten, citaten en polls die in het grotere plaatje passen.
De taal van de Koude Oorlog
Uit de analyse blijkt dat RT een complexe materie herleidt naar één basisgedachte: Amerika is slecht en Rusland is goed. De zender omschrijft beide landen door tegenstellingen. Waar Rusland initiatief neemt om samen te werken, blokkeert Amerika die coöperatie. Wanneer Rusland de internationale wetgeving volgt, lapt Amerika die aan zijn laars. Amerika provoceert, Rusland kan enkel achterna hollen. Amerika lanceert een anti-Russische propagandacampagne, Rusland kan enkel maar reageren met een eigen campagne. Door zijn gebruik van tegenstellingen en door het idee van de Russische superioriteit, schrijft RT nog altijd in de stijl van de Koude Oorlog. In hoeverre president Poetin achter Russia Today zit, moet verder onderzoek nagaan.
