Dubbel zo rijk door migratie
Ongelijk loon voor gelijk werk, en een welvaartsverlies van miljarden euro’s. Dat zijn de twee gevolgen van een antimigratiebeleid. Grenzen sluiten voor migranten is onrechtvaardig en inefficiënt. Helaas leeft bij de publieke opinie een heel ander buikgevoel: “Ze stelen onze jobs, profiteren van onze sociale zekerheid en kosten te veel voor onze welvaartsstaat.” Nationalistische partijen winnen verkiezingen met dergelijk sentiment. Maar economische analyses maken brandhout van die rechts-populistische buikgevoelens. We denken spontaan dat migranten een deel van de taart opsnoepen, maar in werkelijkheid wordt de taart veel groter dankzij migratie.
Schadelijkheid van migratiebeperkingen
Elk jaar sterven meer dan 1000 migranten bij hun poging om Europa te bereiken via de Middellandse Zee. Voor een plek op een schamel bootje betalen ze duizenden euro’s aan mensensmokkelaars. Met het vliegtuig was veiliger, goedkoper en sneller geweest. Maar landsgrenzen sluiten voor migranten is ook economisch schadelijk.
Migratierestricties creëren de grootste loonkloof: het reële uurloon voor hetzelfde werk in een rijk land ligt ongeveer vier keer hoger dan in een laag- of middeninkomensland. Ter vergelijking: deze loonkloof op basis van geboorteland is bijna tien keer groter dan de loonkloof op basis van geslacht. Deze onrechtvaardigheid is het gevolg van een mondiale arbeidsmarkt die niet in evenwicht is. Productieve arbeiders worden verhinderd om te gaan werken, daar waar de arbeidsproductiviteit het hoogst is. In armere landen is er dan een arbeidsoverschot (of kapitaaltekort), in rijkere landen een arbeidstekort.
Dat onevenwicht op de mondiale arbeidsmarkt zorgt ook voor een productiviteitsverlies ter waarde van biljoenen euro’s. Een vrijere migratie kan het wereldinkomen of bruto mondiaal product met 10% tot 100% verhogen. Dat betekent bijna een verdubbeling van de mondiale welvaart. Ter vergelijking: deze inkomenswinst van een vrije arbeidsmarkt is meer dan tien keer hoger dan van een volledig geliberaliseerde kapitaal- en goederenmarkt. We laten als het ware miljarden 100€-briefjes op de stoep liggen als we migranten niet toelaten op onze arbeidsmarkt.
Een vrijere migratie creëert win-winsituaties: wederzijds voordelige transacties tussen werknemers en werkgevers, producenten en consumenten, kopers en verkopers, huurders en verhuurders. Een extra immigrant is een extra klant voor een winkelier, maar ook een extra huurder, werkkracht of ondernemer. Migranten dragen bij aan de lokale economie in een ontvangend land. Migratierestricties zijn vergelijkbaar met het tegenhouden van sollicitanten aan bedrijfspoorten of van klanten aan winkeldeuren. Die vrijheidsbeperking is niet enkel schadelijk voor de sollicitant of klant, maar ook voor de werkgever en winkelier.
De inkomensveranderingen door migratie
Hoe veranderen de inkomens van verschillende bevolkingsgroepen als Europa extra migranten toelaat? Die vraag werd in de masterthesis beantwoord aan de hand van een literatuuroverzicht. Een verzameling van meer dan zestig economische studies bracht duidelijke resultaten. Gemiddeld genomen zorgt het toelaten van een extra migrant op de Europese arbeidsmarkt voor een stijging van het wereldinkomen met bijna 30.000 euro per jaar. Dit is het migratiesurplus. Vooral migranten zijn de grote winnaars, want zij kunnen hun reële loon met een factor vier zien vermenigvuldigen. Via geldzendingen pikken de achterblijvende familieleden in de herkomstlanden een graantje mee. Maar ook de autochtone bevolking in de ontvangende landen heeft baat bij immigratie: ongeveer een derde van het migratiesurplus, dus 10.000 euro per jaar per migrant, is ten voordele van de autochtone bevolking. Vooral kapitaalbezitters en werkgevers winnen bij immigratie. De gemiddelde reële lonen van autochtone arbeiders veranderen bijna niet.
Als er voornamelijk laaggeschoolde arbeiders immigreren, dan kunnen de lonen van autochtone laaggeschoolde arbeiders en van de reeds aanwezige immigranten licht dalen. Voor de bevolking laaggeschoolden in de ontvangende landen gaat het om een daling van ongeveer 1000 euro per jaar per nieuwe migrant. Deze kost wordt verdeeld over de volledige bevolking laaggeschoolden en kan ruimschoots gecompenseerd worden door de stijging met meer dan 10.000 euro per jaar voor de rest van de autochtone bevolking. Bij een progressieve belasting en inkomensherverdeling kunnen de nettolonen van (laaggeschoolde) autochtone arbeiders wel stijgen.
Het resultaat van het literatuuroverzicht is samen te vatten in onderstaande figuur. De breedte en hoogte van de balken komen overeen met respectievelijk de bevolkingsomvang en de reële inkomens van de verschillende bevolkingsgroepen. De stippellijnen geven de situatie weer na migratie. De grootste winnaars zijn de migranten (groene balk) die hun inkomen sterk zien toenemen. De resterende arbeiders in de herkomstlanden (gele balk) zien hun inkomen stijgen, omdat er in die landen minder arbeidsoverschot is bij emigratie en omdat de lokale bevolking geldzendingen ontvangt van de migranten. De kapitaalbezitters in de ontvangende landen (blauwe balk) zien hun kapitaalinkomsten toenemen omdat hun kapitaal productiever wordt bij extra arbeiders. De gemiddelde lonen van arbeiders (rode balken) blijven ongeveer constant. De hooggeschoolden kunnen iets hogere inkomens krijgen, de laaggeschoolden iets lagere.
Verklaringen van de inkomenseffecten
Het meest contra-intuïtieve resultaat van de economische studies is dat de lonen en werkgelegenheid van autochtone arbeiders niet of nauwelijks dalen bij immigratie. In de masterthesis werd een algemeen economisch model opgesteld dat toelaat om hier twee belangrijke verklaringen voor te geven. Ten eerste is er op korte termijn een complementariteit tussen migranten- en autochtonenarbeid omdat immigranten mobieler zijn en daardoor de arbeidsmarkt in de rijke regio kunnen ‘smeren’ door te migreren naar de plaatsen waar hun productiviteit het hoogst is. Ten tweede zijn er op langere termijn extra kapitaalinvesteringen die de productiviteit en werkgelegenheid in de rijke regio verhogen.
Beleidsaanbevelingen
Er is een duidelijke consensus bij economen dat vrijere migratie meer voordelen dan nadelen biedt. Zo helpen immigranten het Europese vergrijzingsprobleem verzachten. Het sluiten van grenzen is dan irrationeel. Waarom zouden grenzen gesloten moeten zijn voor arbeidsmigranten terwijl ze wel open zijn voor goederen en toeristen? Waarom zouden grenzen gesloten moeten zijn tussen landen, terwijl ze wel open zijn tussen gemeenten of gewesten? Net zoals men van de ene gemeente naar de andere kan verhuizen (mits registratie in de nieuwe gemeente), zo zou men van het ene land naar het andere kunnen verhuizen. Omwille van rechtvaardigheid en efficiëntie moeten we grenzen meer openen.
