De invloed van flexibiliteit in leertrajectorganisatie op leermotivatie van jonge cursisten in het tweedekansonderwijs

Wat het secundair onderwijs niet kan, kan het tweedekansonderwijs wel.

Steeds meer jongeren die vroegtijdig het secundair onderwijs verlaten, vinden hun weg naar het tweedekansonderwijs om alsnog een diploma te halen. De centra voor volwassenenonderwijs die tweedekansonderwijs aanbieden, zien al enkele jaren dat het aantal cursisten onder de 25 jaar alsmaar toeneemt. (De Standaard, 02/03/2015).

In schooljaar 2013-2014 volgden 4466 jongeren tussen 18 en 25 jaar een opleiding Algemene Vorming, wat bijna een verdubbeling is in vergelijking met 2008-2009, toen 2602 jongeren Algemene Vorming volgden.

De manier waarop leertrajecten georganiseerd worden in het secundair onderwijs en het tweedekansonderwijs, dat een onderdeel vormt van het volwassenenonderwijs, is erg verschillend. In het tweedekansonderwijs is er meer ruimte voor maatwerk, vermits het leertraject hier uit modules bestaat. In het secundair onderwijs is het eerder een verhaal van alles of niets: je moet voor je hele jaar slagen om verder te kunnen. Vanuit dit verschil onderzocht Mariska Hendrickx, masterstudent Opleidings- en Onderwijswetenschappen, in haar masterproef op welke manier de flexibiliteit in leertrajecten van het tweedekansonderwijs een invloed heeft op de leermotivatie van deze jonge cursisten.

Ze stelde vast dat deze jonge cursisten zich in het tweedekansonderwijs doorgaans gemotiveerder voelen dan in het secundair onderwijs. Dit kwam volgens hen vooral omdat de manier waarop leertrajecten in het tweedekansonderwijs georganiseerd zijn, maakt dat verschillende factoren meer kunnen aanpast worden aan hun eigen behoeften.

In de eerste plaats zorgt de modulaire organisatie van het tweedekansonderwijs ervoor dat het leertempo en de zwaarte van het leertraject individueel bepaald kan worden. Cursisten die sneller een diploma willen halen, kunnen meer modules tegelijk opnemen, terwijl cursisten die hun traject lichter willen maken omwille van bepaalde omstandigheden dan weer de optie hebben om minder modules tegelijk op te nemen.

Ook het feit dat cursisten meer het gevoel hebben dat ze als persoon meetellen en niet zomaar iemand te zijn, ervaren ze als motiverend. Zo worden evaluatiedeadlines in het tweedekansonderwijs vaker in samenspraak met cursisten bepaald en vinden cursisten dat de aangeboden ondersteuning in het tweedekansonderwijs meer aangepast wordt aan hun persoonlijke behoeften.

 “Als het de bedoeling is dat zoveel mogelijk jongeren via de normale weg hun kwalificatie behalen, is het zinvol dat het lokale schoolbeleid bekijkt hoe leertrajectorganisatie hierin een rol kan spelen”, aldus Mariska Hendrickx. Mogelijk kunnen scholen bekijken in welke mate leertrajecten gemodulariseerd kunnen worden, al is dit geen evidente denkoefening, beseft ze. Ook kunnen schoolbesturen bekijken op welke manier de bestaande regelgeving rond vrijstellingen in het middelbaar onderwijs meer kan toegepast worden. De respondenten binnen dit onderzoek geven immers aan dat secundaire scholen hier erg weinig gebruik van maken.

Toch hoeft extra flexibiliteit inbouwen, volgens Hendrickx, niet altijd zo’n ingrijpende aanpassing op beleidsniveau te zijn. “Leerkrachten kunnen zelf binnen hun vakken ook flexibel zijn. Zo kunnen ze bijvoorbeeld leerlingen mee evaluatieplanningen laten opstellen. Daarnaast is het belangrijk dat de ondersteuning die leerlingen krijgen, ondersteuning op maat is. Investeren in een goede leerkracht-leerlingrelatie is dan ook cruciaal om na te gaan waar problemen bij leerlingen zich situeren. Dat kan er immers voor zorgen dat er beter op persoonlijke noden ingespeeld kan worden, zodat de kans vergroot dat leerlingen toch via het secundair onderwijs een diploma halen.”

Meer weten?

Mariska Hendrickx: mariska.hendrickx@telenet.be

Promotor prof. Jan Vanhoof: jan.vanhoof@uantwerpen.be