Hoe ervaren bewoners van kansarme wijken de toegankelijkheid van mondzorg

Mondhygiëniste Adriana Kasapi aan het werk in het wijkgezondheidscentrum Botermarkt.

‘Ons gezin eet een maand minder groenten en fruit om zich een tandartsbezoek te kunnen permitteren,’ vertelt een alleenstaande moeder van drie. Mondzorg is voor velen een dure grap. Heel wat mensen vinden de drempel te groot en bezoeken een tandarts alleen maar bij ondraaglijke pijn. Jaarlijkse controles worden daarom vaak in de wind geslagen. In het kwantitatief onderzoek naar de toegankelijkheid naar mondzorg in Gentse kansarme wijken, is er doelgericht gekeken naar het verzamelen van baseline gegevens.

Sinds oktober 2021 start mondzorgstudente Dania Imad Abed, in het kader van de bachelorproef aan de Arteveldehogeschool Gent, samen met studenten Universiteit Gent, een onderzoek naar hoe de bewoners in Nieuw-Gent en Ledeberg de toegankelijkheid van mondzorg ervaren. Mondzorg is voor heel wat mensen onbetaalbaar. In samenwerking met de Universiteit van Gent en wijkgezondheidscentra Nieuw-Gent en Botermarkt wil het onderzoek kijken of er meer nood is aan de aanspreekbaarheid voor mondzorg binnen de twee gekozen wijken. Uit eerder onderzoek blijkt dat verschillende omgevingsfactoren een negatieve impact hebben op meerdere domeinen van toegankelijkheid van zorg.

Hoe is het onderzoek tot stand gekomen?

Aan de hand van een vragenlijst hebben de onderzoekers in de twee wijken bewoners vrijblijvend laten deelnemen aan het onderzoek. Hiervoor maakten de studenten gebruik van diverse ontmoetingsplaatsen waar buurtbewoners vaak vertoeven. De gevalideerde vragenlijst werd beschikbaar gesteld in het Arabisch, Armeens, Engels, Frans, Hindu, Nederlands, Pashtu en Perzisch. Op die manier konden de onderzoekers rekenen op een hoger respons en een uitgebreide bevraging.

De gevalideerde vragenlijst bestond uit twee onderdelen. Het eerste deel bestond uit identificatiegegevens. Hier werden er vragen gesteld zoals leeftijd, geslacht, afkomst en financiële status. Het tweede deel baseerde zich op The Five A’s of Access van Thomas en Penchansky. De onderzoekers hanteerden de vijf hierin vermelde domeinen om de toegankelijkheid te meten. De vragenlijsten werden ingevuld onder begeleiding van de onderzoekers wat toeliet de vragen, waar nodig, nog toe te lichten.

Wat vertellen de resultaten?

Het onderzoek startte midden februari 2022 en de bevraging werd na één maand afgerond. Deze gegevens vormen een nulmeting in de context van verder onderzoek waarbij interventies zullen worden opgestart die de toegankelijkheid zouden moeten bevorderen. Deze baseline gegevens laten ons toe in toekomst te evalueren of de toegankelijkheid verschuift, in welke richting ze verschuift en op welke domeinen van toegankelijkheid de impact het grootst is.

De baseline scores voor de vijf domeinen van toegankelijkheid zijn de volgende: De beschikbaarheid (Availability) van mondzorg scoorde 75,39%. De betaalbaarheid (Affordability) van mondzorg scoorde 57,36%. De bereikbaarheid (Accessibility) van mondzorg scoorde 32,39%. De aanvaardbaarheid (Acceptability) van de aangeboden mondzorg was 64,61 op 100. Tenslotte scoorde de gepaste gezondheidszorg (Adequacy) 84,58%. De totale toegankelijkheid van The Five A’s of Access scoorde 61,75%. De domeinen bereikbaarheid en betaalbaarheid van mondzorg scoorden het slechts, de beschikbaarheid en gepast aanbod scoorden het best. Vertaald betekent dit dat de dienstverlening er wel is en aangepast is aan de noden (vooral binnen de eerstelijnszorg), maar dat er een probleem is met betaalbaarheid en bereikbaarheid, sterk gerelateerd aan lange wachtlijsten.

Als interventie werd inmiddels een nieuwe tandartspraktijk geopend, gekoppeld aan het wijkgezondheidscentrum Nieuw-Gent. Binnen deze setting wordt een hybride betalingssysteem gehanteerd, waarbij het forfaitair betalingssysteem gecombineerd wordt met een prestatiegerichte verloning.

De relatief nieuwe bacheloropleiding Mondzorg leidt studenten op om de mondgezondheid van patiënten te bevorderen. Door inbreng van de mondhygiënisten kan men de mondgezondheid gaan bevorderen in het wijkgezondheidscentrum. Een belangrijke taak van een mondhygiënist is om mondzorg te sensibiliseren en te stimuleren. De inbreng van mondhygiënisten in de wijk, gekoppeld aan het wijkgezondheidscentrum is het 2de aspect van de interventie. Hiermee wordt gehoopt de bereikbaarheid te verhogen.

Verder onderzoek in de komende jaren met inzet van studenten van de Arteveldehogeschool en Universiteit Gent zijn ingepland om de impact van de interventie op te volgen.