De 'wat' katheter, dokter?

Stel dat u vandaag geconfronteerd wordt met een hematologische - of oncologische aandoening. Het allerlaatste waar je op dat moment aan denkt is het krijgen van een katheter. Een voorbeeld van een katheter die mogelijks geplaatst zal worden is de PIC-katheter.

Deze afkorting staat voor Perifeer (de buitenzijde van het lichaam: armen en benen), Ingebrachte, Centraal veneuze (een bloedvat centraal in het midden van het lichaam), Katheter (een lang smal buisje dat in het bloedvat wordt ingebracht). Kortom, een moeilijk en onbekend begrip voor de zorgvrager.

“Een moeilijk en onbekend begrip voor de zorgvrager.”

De PIC-katheter is een centraal veneuze katheter, maar toch eigenlijk ook niet?

De PIC-katheter behoort tot de groep van de centraal veneuze katheters, maar deze katheter wordt in een perifeer bloedvat (bloedvat in de armen of de lies) geplaatst en opgeschoven tot de kathetertip in een groot bloedvat komt, dat centraal gelegen is (in de vena cava superior, richting het hart). Het verschil met de klassieke centraal veneuze katheter is dat deze al meteen in een groot bloedvat geplaatst wordt dat reeds centraal gelegen is. De weg die de klassieke centraal veneuze katheter moet afleggen is veel kleiner dan de weg die de PIC-katheter moet afleggen. We kunnen concluderen dat de PIC-katheter een centraal veneuze katheter is omdat het tipje van de katheter gesitueerd is in een groot veneus bloedvat.

Waarom is de PIC-katheter een ‘hot’ item geworden binnen de gezondheidszorg?

Wel, dat is te danken aan de vele voordelen die de katheter met zich meebrengt. Als zorgvrager kan je het dagelijks leven blijven verderzetten zonder al te veel hinder te ondervinden, mits enkele aanpassingen. De katheter heeft als grootste voordeel dat deze lange tijd (tot één jaar) ter plaatse kan blijven zitten. Verder kan de zorgvrager in de thuissetting behandeld worden en is een opname in een zorginstelling niet altijd noodzakelijk. Dit speelt ook een grote rol in het financiële aspect van het ziek zijn.

Naast deze voordelen is de plaatsing van de katheter ook een ingreep die van korte duur is. Dit houdt in dat de zorgvrager in de meeste gevallen enkele uren na de plaatsing het ziekenhuis mag verlaten. Dat wil echter niet zeggen dat de zorgvrager totaal geen hinder zal ondervinden. De katheter blijft steeds zichtbaar, wat voor sommige zorgvragers voor enige schaamte kan zorgen. Hiernaast zijn er ook activiteiten die een persoon met een PIC-katheter niet meer kan verderzetten, zoals gaan zwemmen vanwege het infectiegevaar.

"Hot item binnen de gezondheidszorg.”

De PIC-lijn in stijgende lijn?

In deze tijden wordt vaak gekozen voor een PIC-katheter. Sinds 2013 is er een forse stijging in de hoeveelheid plaatsingen van deze katheter. In 2013 waren er in het UZ Leuven reeds 554 plaatsingen dat geëvolueerd is in 2017 naar 1487 plaatsingen, verbazende cijfers toch?

Tot slot: zijn het de verpleegkundige taken die het gevaarlijk maken?

Jazeker, een goede kennis van het katheterbeleid (correcte benadering van de katheter) is een grote vereiste om het risico op infecties te reduceren. Infecties bij de PIC- katheter kunnen zich op twee manieren uiten. Er kan een infectie ontstaan aan het insteekpunt door een foutieve of onsteriele benadering tijdens de verzorging. Alsook kan er een infectie ontstaan van de bloedbaan zelf. Dit door de PIC- katheter bijvoorbeeld op een onsteriele wijze te spoelen waardoor er micro-organismen mee naar binnen dringen en op die manier infecties veroorzaken. Een infectie is nooit goed, dit betekent voor de patiënt (extra) opnamedagen in het ziekenhuis wat dan weer leidt tot extra kosten. Vaak moet er ook behandeld worden met antibiotica en in de slechtste gevallen moet de PIC-katheter zelfs verwijderd worden. Om infecties te vermijden is een goede opleiding dus zeker noodzakelijk.

Door de grote opmars van de PIC-katheter binnen de gezondheidszorg worden verpleegafdelingen dan ook vaker geconfronteerd met zorgvragers waarbij een PIC-katheter geplaatst werd. Veel verpleegkundigen kwamen voordien zelden of nooit in aanraking met deze katheter. Dit vereist van de verpleegkundige een uitbreiding van hun kennis.

Instructievideo

Om deze kennis te verbreden hebben wij een instructievideo ontworpen waarin de verzorging, bloedafname en verwijdering geïllustreerd worden aan de hand van een vast patroon: voorbereiding – uitvoering – nazorg. Deze video is tot stand gekomen door een intensieve samenwerking tussen verschillende deskundigen. Het heeft met andere woorden veel tijd en energie gevraagd om de technieken op een zo eenvoudig mogelijke en correcte manier te kunnen illustreren.

De video werd meerdere malen beoordeeld en opnieuw gefilmd tot de instructievideo een positief advies kreeg van deskundigen én deze dus online mocht gepubliceerd worden. Op die manier kunnen personen die de techniek niet kennen, deze snel en correct aanleren, op een eenvoudige en kosteloze manier. Een verpleegkundige of mantelzorger die onvoldoende kennis beheerst over de verzorging van deze katheter kan altijd de instructievideo raadplegen via de hyperlink https://www.youtube.com/watch?v=tvIdlrgkrfc&t=7s of door de QR-code te scannen.

Misschien is nu uw kennis al wat breder over deze katheter?

Heb je het gevoel van niet? Aarzel dan niet en raadpleeg ons scriptiebestand (“De verpleegkundige zorg rond een perifeer ingebrachte centraal veneuze katheter”) via de Vlaamse Scriptiebank.

Jill Dobbelaer en Rani Heungens

de Vlaamse Scriptie Prijs 2018