Bedrijfslaptop en -gsm: vergiftigd geschenk?
“Nog vlug een mailtje sturen en dan rond ik af”, twee uur later en je zit nog steeds te werken. Of misschien ervaar je druk omdat je collega’s na de werkuren blijven doorwerken, dus dan doe jij dat ook maar. Herkenbaar? Wel, je bent niet de enige. Wist je dat continu digitaal geconnecteerd blijven met het werk een negatieve impact heeft op je privéleven en op je gezondheid? Spanningen vanop het werk worden meegenomen naar het privéleven waardoor ook het gezin beïnvloed wordt. Bovendien belemmert dit je herstel van het werk (stress, spanningen, vermoeidheid, slaapproblemen). Hoe bereikbaar ben jij tijdens en na je werkuren?
We kunnen collega’s de hele dag door online bereiken. Wel handig als je een vraag hebt of hulp nodig hebt, toch? Spijtig genoeg ondervinden meer en meer werknemers (techno)stress door het frequent gebruik van de computer, de gsm, e-mail, videobellen met Teams of Zoom voor het werk. Deze verzameling aan digitale hulpmiddelen worden ook wel informatie- en communicatietechnologieën of kortweg ICT genoemd.
In de masterthesis van Liza Tokareva (KU Leuven) is het gebruik van ICT bij jonge werknemers (20 - 30 jaar) onderzocht. Deze leeftijdscategorie kan onderverdeeld worden in generatie Y (1980-1995) en Z (1995-2010). Beide generaties zijn geboren in het digitaal tijdperk en zijn snel mee met de digitale trends. Zou dit hen ook helpen om duidelijke grenzen te trekken voor zichzelf op professioneel vlak? Om dit na te gaan werden 9 interviews afgenomen bij jonge werknemers uit verschillende sectoren en functies (IT, burgerlijke bouwkunde, milieu en preventie). Na een grondige analyse werden enkele vaststellingen merkbaar.
Welke type werknemer ben jij?
Ten eerste, is uit het onderzoek gebleken dat niet iedereen duidelijke grenzen tussen werk en privé wenst te stellen. Deze mensen springen graag flexibel om met hun tijd door beide in elkaar te laten overvloeien. Bijvoorbeeld door een doktersafspraak tijdens de werkuren in te plannen of bij telewerk huishoudelijke taken uit te voeren als pauze. Anderzijds, is er een categorie mensen die de grens tussen privé en werk enorm belangrijk vindt. Deze mensen schakelen eerder hun laptop en gsm volledig uit na de werkuren en wensen niet meer bereikbaar te zijn. “Na 17u zal je me niet meer kunnen bereiken. Als ze willen dat ik nog werk na mijn uren, dan moeten ze maar extra betalen of een wachtdienst opzetten. Zo simpel is dat.”, klinkt het bij een geïnterviewde werknemer.
Drempels om te deconnecteren
Ten tweede, werden diverse belemmeringen om niet te ontkoppelen van al het digitale opgemerkt. Zo werd vaak aangehaald dat binnenkomende meldingen die voorafgegaan worden door een geluidje of zichtbare strook op het scherm, erg afleidend zijn. De taak die de werknemer dan aan het doen was, wordt in het midden onderbroken. Als gevolg is de concentratie weg. Sommige springen dan meteen op die melding, want “het is van de manager en dat is belangrijk”. De eindeloze sprongen van de hak op de tak leiden tot onvoltooide taken, stijgende werkdruk, stress en frustraties. Ook werd de afwezigheid van afgebakende werkuren aangehaald als belemmering bij de werknemers die werk en privé graag scheiden. Daarnaast, speelt de manager of leidinggevende een belangrijke rol. Werknemers haalden aan dat managers duidelijk hun verwachtingen moeten communiceren over de bereikbaarheid tijdens en na de werkuren (“Moet ik oproepen na de uren beantwoorden?”), maar ook de werkuren zelf (“Als collega’s blijven werken na 18u, moet ik dat ook doen?”). Een deel van de verantwoordelijkheid ligt dus bij de bedrijfsrichtlijnen. Een hoop stress en FOMO-gevoel (= Fear Of Missing Out, de angst om iets te missen) kan hiermee vermeden worden.
Tips en tricks
De belangrijkste vraag: wat zijn de tips en tricks om de voor- en nadelen van ICT voor het werk te balanceren? Tijdens de werkuren kunnen technologische hulpmiddelen ingezet worden om ICT te beperken. Een voorbeeld hiervan is tijdelijk de internetverbinding onderbreken, noise cancelling koptelefoon gebruiken, open communiceren via ICT-kanalen zoals de status bewerken naargelang de beschikbaarheid op Skype, Teams of een out-of-office e-mail instellen. Na de werkuren kan de laptop bijvoorbeeld volledig uitgezet worden. Eens deze uitstaat, is de kans kleiner om nog verder te werken of meldingen visueel waar te nemen. Ook helpt sociale controle: probeer je vrienden en familie niet uit het oog te verliezen. Deze helpen je vaak om je gedachten te verzetten en amusement is gegarandeerd!
Vervolgens helpt het velen om een realistische to-dolijst op te maken en op het einde van de werkdag een duidelijk afsluitingsritueel te creëren (bv. onafgewerkte taken voor de volgende dag oplijsten: eens genoteerd, moet je niet meer piekeren over iets dat je niet mag vergeten). Tenslotte, kan op bedrijfsniveau veel gedaan worden zoals (on)geschreven regels duidelijk communiceren over het gebruik van ICT, tijdstippen als de frequentie ervan. Daarbij helpen sociale activiteiten (vrijblijvende workshops, yoga op de bureaustoel, collectieve koffiepauzes, enz.) om zowel de teamspirit te verhogen als de stressniveaus te verlagen. Uiteindelijk heeft elke werknemer een unieke strategie. Toch zijn alle hulpmiddelen welkom om de balans te vinden, nietwaar? Dus hoe bereikbaar wil jij zijn?
‘Jouw werkdag ziet er anders uit dan de mijne, voel je vrij om te antwoorden wanneer het jou beter past.’
Ondergetekend: Mevr. Digitale Deconnectie
