Hoe kan ik mijn hele leven contactlenzen dragen?

Sien Vander Beken, net afgestudeerd als optometrist-orthoptist, deed onderzoek naar het verkeerd gebruik en onderhoud van zachte contactlenzen en hoe een app de lensdrager kan helpen bij het levenslang dragen en verdragen van zijn contactlenzen.

Contactlenzen zijn al vele jaren een comfortabel alternatief voor het dragen van een bril, zeker tijdens het uitvoeren van sporten of om esthetische redenen. De contactlens vandaag de dag is één van de meest gebruikte medische hulpmiddelen. Ze kunnen voorgeschreven worden door een oogarts of optometrist maar ze zijn ook vrij te verkrijgen in optiekzaken, drogisterijen en online. Aangezien contactlenzen makkelijk beschikbaar zijn, krijgt niet iedereen een goede voorlichting over het correcte gebruik en onderhoud ervan. Dragers die wel duidelijke richtlijnen ontvangen, vergeten deze vaak of leven ze bewust niet na. De contactlensindustrie geeft aan dat hun grootste uitdaging is om te vermijden dat mensen stoppen met het dragen van lenzen door slecht gebruik en onderhoud ervan. Lensdragers onderbreken het dragen van contactlenzen door discomfort maar zijn zich er niet van bewust dat het ongemak meestal veroorzaakt wordt door hun eigen toedoen.

Do we care about lens care?

Lens care is een overkoepelende term die alle onderhouds- en veiligheidsvoorschriften die een lensdrager moet volgen omvat. De term ‘therapietrouw’ of compliance kan worden omschreven als de mate waarin de contactlens-drager zich aan een reeks stappen houdt met betrekking tot het optimaal dragen en verzorgen van lenzen die worden aanbevolen door de contactlensspecialist. De bekende auteurs Efron en Morgan herbekeken in 2017 het toen gebruikelijke draag- en verzorgingsschema en maakten een lijst met 53 cruciale stappen die elke lensdrager moet volgen. Voor wie daglenzen draagt, zijn enkel de 26 vetgedrukte stappen noodzakelijk. Het overslaan van elk van de stappen houdt een risico in voor de oculaire gezondheid. In principe moet een maand-lensdrager dus al deze stappen volgen, in werkelijkheid gebeurt dit echter zelden. Een app bundelt al deze 53 stappen in een handige, eenvoudige tool.

 (Efron & Morgan, 2017)

53 stappen?!

Het onderzoek van Sien over lens care en compliance bij zachte contactlenzen toonde verontrustende resultaten. Dragers weten vaak wel wat de regels zijn maar dat wil zeker niet zeggen dat ze deze ook opvolgen. Een enquête verspreid in Vlaanderen voor dragers van zachte contactlenzen werd door 188 volwassenen beantwoord. 118 van hen waren maandlensdragers en 83% hiervan bleek hun lenzen niet handmatig te reinigen maar deze onmiddellijk in de lenshouder te leggen. Je hoort de lenzen te ‘rubben’, handmatig reinigen, voor je deze in de lenshouder kan plaatsen. Bij de vraag naar hoe de lenshouder werd gereinigd, gaf slechts 19% aan dit op een correcte manier te doen, namelijk de houder spoelen met contactlensvloeistof.

Een belangrijk aspect bij het inzetten en uithalen van contactlenzen is handhygiëne. Onze handen komen immers in aanraking met de contactlenzen en de oogleden. Tussentijdse aanrakingen van voorwerpen tijdens het hanteren van de lenzen kan dus micro-organismen overbrengen op de contactlens of het oog, met alle gevolgen van dien. De handen moeten gewassen worden met zeep en worden afgedroogd met een schone handdoek. Een gebruikte handdoek kan namelijk micro-organismen die reeds aanwezig zijn overdragen op de ogen of contactlenzen. Gelukkig bleek dat de meerderheid van de 188 ondervraagde lensdrager de handen wast, echter drogen ze hun handen met een reeds gebruikte handdoek. Het is opmerkelijk dat de handen minder gewassen worden voor het uithalen van de contactlenzen. Want wie denkt er aan het einde van de dag, net voor je gaat slapen, aan alle 53 stappen?

Stap 54?

Contactlenzen mogen nooit in contact komen met water. Dit omdat er micro-organismen in het water leven die grote schade kunnen aanbrengen aan het oog. Je mag dus nooit de lenshouder of contactlenzen reinigen met water en zeker nooit je lenzen bewaren in water. Een ander aspect dat vaak vergeten wordt, is dat tijdens het dragen van lenzen er ook geen aanraking met water mag zijn. Zo mag je nooit zwemmen of douchen met lenzen in en moeten de handen steeds droog zijn voor het inzetten en uithalen van de contactlenzen. Uit het onderzoek van Sien bleek dat slecht 15% van de ondervraagde lensdragers aangaf de lenzen niet in contact te brengen met water. De overige 85% vertoont minstens één, maar vaker meerdere risicogedragingen als het aankomt op water en contactlenzen.

We really should care about lens care!

Maar wat kunnen we doen om lensdragers hier meer attent op te maken? Eerder onderzoek gaf al aan dat schriftelijke informatie amper gelezen wordt. Ik ben ervan overtuigd dat we op zoek moeten gaan naar nieuwe ideeën om lensdragers te blijven informeren, aldus Sien. Ze werkt daarom momenteel aan de ontwikkeling van een app die de lensdragers kan begeleiden in het beter dragen en verdragen van hun contactlenzen met als naam ‘My contactlens - a road to lifelong lenswear’. Vernieuwend aan deze app is dat hij totaal onafhankelijk zal zijn. Elke lensdrager, ongeacht welk merk van lenzen die draagt en waar ze gekocht worden, moet deze app kunnen gebruiken. De app bevat een kalender waar alle mogelijke vervangfrequenties worden op aangegeven, zoals wanneer de lenzen of lenshouder moeten vervangen worden of wanneer de fles lenzenvloeistof aan vervanging toe is. Tevens stuurt de app ook regelmatig pushmeldingen met de meest gemaakte fouten zodat de drager hier op regelmatige basis aan herinnerd wordt. Als laatste onderdeel zal de app ook instructievideo’s bevatten voor wanneer de gebruiker hier nood aan heeft. Filmpjes zoals het leren inzetten en uithalen van de lenzen, het juist principe van handen wassen en het reinigen van de contactlens en zijn houder zijn hier onderdeel van.

“Het lijkt mij onmogelijk om elke lensdrager 100% compliant te maken maar ik ben ervan overtuigd dat nieuwe middelen zoals deze app meerdere lensdragers zou kunnen helpen. We moeten streven naar levenslang lenzen dragen zonder complicaties of ongemakken.”