Doorbreek de circkel van intrafamiliaal geweld
Doorbreek de cirkel: “Ik zie je graag… ik ben zo bang.”
Met een harde klap valt de voordeur dicht. Je bent thuis. Wat ben ik bang. Bang om iets verkeerd te doen, net datgene dat bij jou de emmer doet overlopen en je mij, voor de zoveelste keer, slaat, me pijn doet, me vernedert, zelfs waar de kinderen bij zijn.
‘Ga dan toch gewoon weg’…Waar moet ik heen? Wat gaan mensen zeggen? Ik heb geen inkomen, geen familie, en wat met de kinderen?
“Ik ben zo moe, zo ontzettend moe…”.
46 000 individuele aangiftes per jaar, 126 aangiftes per dag, 5 per uur…
Augustus 2016, Gent: een moeder wordt in bijzijn van haar kinderen vermoord op straat door haar ex-partner, hun papa, het dramatische einde van een schrijnend verhaal. Dit verhaal haalde de media, maar honderden, duizenden andere getuigenissen van intrafamiliaal geweld blijven waar ook het geweld plaatsvindt: binnen de familie. Het is niet evident om klacht in te dienen tegen iemand die je graag ziet. Een groot deel van de slachtoffers zal dan ook nooit een klacht indienen. De officiële cijfers zijn maar het topje van de ijsberg. Intrafamiliaal geweld heeft geen gezicht. Het komt voor in alle lagen van de bevolking, bij alle leeftijden, alle culturen en regio’s.
Er is geen eenduidige definitie rond partnergeweld of familiaal geweld. Intrafamiliaal geweld omvat alles van partnergeweld, familiaal geweld en eergerelateerd geweld, niet alleen in het gezin of dichte familie, maar ook in een bredere context zoals schoonouders, tantes, nonkels, neven en nichten.
Bij intrafamiliaal geweld gaat het om veel meer dan een klap in het gezicht. We hebben niet alleen fysiek geweld, maar ook economisch of financieel geweld, seksueel geweld, psychisch geweld, omgevingsgericht geweld en eergerelateerd geweld.
Waarom ga je niet gewoon bij hem weg?
Mensen zeggen nogal makkelijk, “waarom ga je niet gewoon bij hem weg als hij je slaat?“
In de realiteit zien we dat deze beslissing niet zo makkelijk is. Het slachtoffer ziet de dader graag. Dikwijls volgt er na een periode van geweld ook een rustperiode. Daarnaast is het mogelijk dat het slachtoffer nergens naartoe kan, financieel afhankelijk is en bang is om haar kinderen kwijt te geraken. Je moet immers je hele hebben en houden achterlaten zonder dat je weet wat de toekomst brengt. Liefde, familiebanden, loyaliteit zijn zeer sterke gegevens die ervoor zorgen dat het verbreken van deze geweldcyclus zeer moeilijk is.
Wat doet het met een mens?
Een gewelddadige relatie heeft een sterke invloed op het zelfbeeld van het slachtoffer: hun zelfvertrouwen, hun zelfbeeld wordt de grond in geboord en hun levenskwaliteit wordt ernstig beschadigd. Slachtoffers hebben gevoelens van mislukking, waardeloosheid, vernedering en angst en ontwikkelen een laag gevoel van eigenwaarde en zelfrespect. Dit kan leiden tot zelfdodingsgedachten, geweldpleging, psychologische of andere problemen. De dader zorgt er vaak voor dat het slachtoffer volledig geïsoleerd wordt. Op die manier heeft hij of zij meer controle over het slachtoffer en zal er ook minder kans zijn dat het geweld aan het licht komt of dat het slachtoffer een uitweg ziet.
En de kinderen?
Bij intrafamiliaal geweld zijn heel dikwijls kinderen betrokken. Het kind is ooggetuige, voelt zich schuldig loopt weg of komt zelfs tussen. Daarnaast zijn er de passieve vormen van blootstelling aan geweld. Vaak kunnen kinderen het geweld enkel horen en gaan de ouders ervan uit dat het kind geen getuige is geweest van het geweld. Niets is minder waar. Kinderen zijn zeer vatbaar voor geweld en ook bij blootstelling op jonge leeftijd kunnen ze later gevolgen ondervinden. Depressie, psychologische problemen, ontwikkelingsproblemen, angst, zelf grijpen naar geweld zijn voorkomende gevolgen. Vaak leren kinderen in geweldsituaties niet correct omgaan met gevoelens en gedrag. Hierdoor krijgen ze sociale belemmeringen en vervallen ze sneller in hetzelfde gedrag als hun ouders. Zo zijn meisjes uit een relatie met partnergeweld naar de vrouw meer geneigd om ook in dergelijke relatie terecht te komen en zullen jongens uit een relatie met geweld, waar de vader de dader is, ook sneller grijpen naar geweld in hun eigen relatie.
Wat doet een vluchthuis?
De oorspronkelijke filosofie achter het vluchthuis was om vrouwen en kinderen te beschermen tegen het geweld van de man en om hen zo snel mogelijk weg te halen uit een gewelddadige thuissituatie. Terugkeer werd aanvankelijk niet of amper besproken.
De meeste vluchthuizen voeren nu een tweesporenbeleid: enerzijds bieden ze ondersteuning in het werken naar zelfstandigheid zodat de cliënt (en de kinderen) op eigen benen kan staan, anderzijds wordt er een traject opgestart om de terugkeer naar de partner te begeleiden. Het tweesporenbeleid zorgt er ook voor dat de vader of partner wordt meegenomen in de begeleiding.
De begeleiding die aangeboden wordt in het vluchthuis is volledig op maat en tempo van de cliënt.
Doorbreek de cirkel
De cijfers liegen niet. Intrafamiliaal geweld is alom aanwezig. Het belangrijkste doel van de hulpverlening is het geweld stoppen en de geweldcyclus doorbreken. Het verbreken van de cyclus is niet evident, daarom is het zo belangrijk dat de organisaties, die werken rond intrafamiliaal geweld, samenwerken en goede en duidelijke afspraken maken. Op die manier wordt de cliënt beter begeleid.
Sensibiliseren is en blijft een aandachtspunt. Het is belangrijk dat het volledige werkveld op de hoogte is van de kenmerken en vooral de signalen bij partnergeweld. Zo kunnen hulpverleners sneller signalen oppikken en ingrijpen. Tijdig ingrijpen kan namelijk levens redden en veel pijn vermijden. Sensibiliseren mag ook niet beperkt worden tot de hulpverlening. Een grote bewustmakingscampagne, gericht naar een breed publiek rond alle vormen van geweld en specifiek intrafamiliaal geweld is meer dan nodig.
