Vlaamse lagereschoolkinderen hebben een vrij stereotiep beeld over wetenschap(pers)

Vlaamse leerlingen tekenen voornamelijk witte mannen van middelbare leeftijd of ouder met een laboratoriumjas en een bril als wetenschapper. Dit blijkt uit een analyse van 903 tekeningen van lagereschoolkinderen uit heel Vlaanderen.

Methode

Dit onderzoek is gebaseerd op de wereldberoemde draw-a-scientist-test. Over heel de wereld analyseren onderzoekers het beeld over wetenschap(pers) aan de hand van tekeningen. Echter is er in Vlaanderen nog nooit eerder een dergelijke studie uitgevoerd. Voor dit onderzoek werd er aan 903 Vlaamse lagereschoolkinderen gevraagd om iemand te tekenen die wetenschap beoefent. Tijdens de analyse werd er gelet of er bepaalde stereotiepe kenmerken aanwezig zijn zoals het dragen van een laboratoriumjas, het dragen van een bril, de aanwezigheid van onderzoekssymbolen,… Er werd nagegaan of het beeld over wetenschap(pers) anders is naargelang het leerjaar waarin de kinderen zitten. Vervolgens werd er gekeken of er een verband is tussen het geslacht van de getekende wetenschapper en de leerling, naar het specialisatieveld waarin de wetenschapper werkzaam is en of er een invloed van de coronapandemie zichtbaar is.

Resultaten

Uit dit onderzoek blijkt dat de meerderheid van de kinderen een wetenschapper met een witte man associeert. Verder tekenen ze vaak onderzoeksymbolen zoals erlenmeyers en dragen een derde van de getekende wetenschappers een laboratoriumjas en/of bril. Dit zijn elementen die behoren tot het stereotiepe beeld van wetenschappers en deze elementen worden vaker getekend naargelang de kinderen in een hoger leerjaar zitten. Dit wil zeggen dat men een stereotiep beeld over wetenschap(pers) aanleert. Wanneer er specifiek wordt gefocust op het geslacht van de leerling en het geslacht van de wetenschappers is het opmerkelijk dat de overgrote meerderheid van de jongens een mannelijke wetenschapper tekent.  Meisjes daarentegen tekenen ongeveer even vaak mannelijke als vrouwelijke wetenschappers. Chemie is overduidelijk het meest voorkomende specialisatieveld aangezien in meer dan de helft van de tekeningen chemische elementen aanwezig zijn. Op de tweede plaats komt astronomie, gevolgd door biologie. Tot slot zijn er in een zevende van de tekeningen corona-gerelateerde elementen zoals mondmaskers, vaccins, (bekende) virologen,… aanwezig.

Belang doorbreken stereotiepe beeld

Uit de resultaten kunnen we afleiden dat de Vlaamse lagereschoolkinderen nog een vrij stereotiep beeld over wetenschap(pers) hebben. Dit is een belangrijk resultaat aangezien dit invloed kan hebben op hun attitude, zelfbeeld en zelfeffectiviteit wat dan weer invloed kan hebben op de studiekeuze en de beroepskeuze. Als het stereotiepe beeld van een wetenschapper bijvoorbeeld een (witte) man is, zullen (gekleurde) meisjes zich hier in mindere mate mee identificeren en is de kans kleiner dat ze later zullen doorstromen naar STEM-richtingen (science, technology, mathematics and engineering).  Dit kan bijgevolg leiden tot een STEM-kloof, wat wil zeggen dat er meer mannen in STEM-domeinen vertoeven dan vrouwen. Het is dan ook belangrijk dat er genoeg diverse, contra-stereotiepe beelden in Vlaamse televisieprogramma’s, schoolboeken, strips, gezelschapsspellen, educatief materiaal,… zitten om dit dominante beeld bij kinderen tegen te gaan. Verder spelen leerkrachten en ouders hierin ook een rol en is het belangrijk dat zij zich bewust zijn van het beeld dat zij doorgeven aan de kinderen.