Duurzame consumptie en het belang van freecyclegroepen: gratis een groenere toekomst
Duurzame consumptie staat momenteel hoog op de agenda, grotendeels dankzij het groeiende milieudebat en de klimaatverandering. Binnen de Europese Unie worden zowel consumenten als producenten aangemoedigd om meer in te zetten op duurzaamheid. Echter, ondanks de wil van consumenten om hun consumptiepatronen te verduurzamen, blijkt er vaak een kloof te bestaan tussen intentie en gedrag, mede door gebrek aan duidelijke informatie en verwarrende 'groene' labels. Ondertussen groeit de trend van 'consuminderen', waarbij afvalpreventie een belangrijke rol speelt.
Duurzame consumptie wint terrein en krijgt steeds meer erkenning, deels omdat ook de portemonnee soms mee kan profiteren. Freecyclegroepen bieden een oplossing voor consumenten die duurzamer willen leven zonder hoge kosten. Deze online groepen of gemeenschappen stellen individuen in staat om gratis spullen aan te bieden, op te halen en worden lokaal georganiseerd via platforms zoals Freecycle.org of Facebook. In Antwerpen telt de groep "Free & Recycled Antwerpen" maar liefst 49.000 leden. Andere vergelijkbare groepen met namen als "Freecircle X", "Gratis in X" en "Graag geven X" dragen bij aan dit groeiende fenomeen. Deze groepen zijn soms gericht op specifieke goederen. Zo zijn er groepen voor planten, bouwmaterialen of spullen die leerkrachten nodig hebben, etc. online te vinden.
Freecyclegroepen brengen heel wat voordelen met zich mee. Ten eerste bevorderen ze hergebruik en verminderen ze afval, doordat spullen die anders weggegooid zouden worden een nieuwe thuis vinden bij mensen die er nog waarde aan hechten. Dit draagt bij aan het verkleinen van de ecologische voetafdruk en vermindert de vraag naar nieuwe producten. Ten tweede creëren freecyclegroepen een gevoel van gemeenschap en samenwerking, waarbij mensen samenkomen om spullen uit te wisselen en op een materiële manier de gemeenschap versterken.
Motivaties van de freecyclegroep-gebruikers
Een onderzoek uitgevoerd door Imani Ramioulle, een afgestudeerde masterstudent Sociologie aan de Universiteit Antwerpen, richtte zich op de motivaties van gebruikers van de Antwerpse freecyclegroepen. Twaalf interviews met leden van de Free & Recycled Antwerpen groep werden afgenomen. Respondenten gaven aan dat gemakkelijk van ongewenste goederen afraken een belangrijke drijfveer was. Ze waardeerden ook de gedachte dat hun afgestane goederen elders nog nuttig konden zijn en dat ze anderen konden helpen. Bovendien wezen ze op de niet-monetaire aard van deze groepen, die mensen met een beperkt budget in staat stelt om gratis goederen te verkrijgen. Andere redenen omvatten veranderingen in levenssituaties, zoals alleen gaan wonen, het krijgen van een kind waarvoor men bepaalde spullen nodig heeft of het erven van spullen bij een overlijden. Ook werd gebruik maken van freecyclegroepen gezien als een 'coole' manier om tweedehands spullen te verkrijgen of een gemakkelijke manier om de kosten van het containerpark uit te sparen.
Sociaal en ecologisch aspect
Hoewel de oorspronkelijke doelstelling van Freecycle, opgericht door Deron Beal, gericht was op het verlengen van de levensduur van goederen, blijken freecyclegroepen vandaag de dag meer te bieden. Freecyclegroepen richten zich hoofdzakelijk op het hergebruik van goederen, maar ze hebben ook een belangrijk sociaal aspect. Respondenten benadrukten dat deze groepen kansen bieden die elders mogelijk niet beschikbaar zouden zijn. Zo krijgen mensen in een kwetsbare positie bijvoorbeeld de kans om van hun huis een thuis te maken. Ook werd er door meerdere respondent aangehaald dat ze bereid zijn om goederen te bezorgen bij iemand die geen gepast vervoer kan regelen. Hoewel de meeste individuen geen nieuwe vriendschappen of relaties uit deze groepen overhouden, bleek dit voor één respondent wel zo te zijn.
Toekomstperspectieven
Freecyclegroepen bieden een veelbelovende manier om duurzame consumptie te bevorderen. Het bewustzijn over deze groepen dient te worden vergroot om een breder publiek te bereiken en een verschuiving naar een stap in de richting van een duurzamere samenleving te bevorderen. Het onderzoek benadrukt tevens het potentieel van freecyclegroepen voor de toekomst. Ze bieden een budgetvriendelijk en duurzaam alternatief voor de traditionele consumptiemaatschappij, die vaak gericht is op het aanschaffen van nieuwe producten en het wegdoen van oude. Het bekender maken van deze groepen via campagnes, samenwerkingen met organisaties of het gemeentebestuur en het organiseren van evenementen of workshops, kan een stap zijn in de richting van een groenere samenleving.
