Een doorlichting van het media-imperium van Tony O'Reilly

Kevin

McMullan

DE MACHT VAN O’REILLY

De afgelopen 15 jaar zagen we een spectaculaire opkomst van internationale en multimediale mediacorporaties. Door de immer groeiende concentratie kunnen we gaan stellen dat er nu enkele grote concerns zijn die de wereldwijde mediamarkt domineren. Zeker in de film-, muziek-, reclame-, en boekindustrie is dat het geval, maar ook in de perssector zien we concentratie optreden en het ontstaan van wereldomvattende imperia. Het imperium van Rupert Murdoch is hier het prototype van, maar er zijn ook andere, minder bekende tycoons die heel wat bezittingen hebben. Over zo’n minder bekende gaan wij het hier hebben.

De in 1936 geboren Ier Tony O’Reilly is een ex-rugbyster die het ver schopte in de zakenwereld. Hij raakte bekend door de lancering van het botermerk Kerrygold, maar vestigde zijn naam vooral door zijn opmerkelijke carrière bij de Amerikaanse voedselgigant H.J. Heinz. Hij bereikte er de absolute top en is vandaag de dag nog steeds hoofdaandeelhouder van de multinational, die onder zijn bewind een exponentiële groei kende op vlak van omzet- en winstcijfers. Naast zijn activiteiten bij Heinz bouwde hij een eigen imperium op, bestaande uit tal van ondernemingen uit verschillende sectoren (o.a. oliebedrijven, hotelketens, een kristalfabrikant en een supermarktketen). Zijn hoofd-betrachting is het genereren van zoveel mogelijk geld, wat hem vrij aardig lukt: met een geschat vermogen van 2 miljard euro is hij de rijkste man van Ierland. Zijn macht is in zijn thuisland dan ook aanzienlijk, niet in het minst omdat de keiharde zakenman O’Reilly ook in de media meer dan actief is.

In 1973 kocht O’Reilly Independent Newspapers op, dat bijna dertig jaar later is uitgegroeid tot een wereldwijd consortium met de naam Independent News & Media. Na een spectaculaire groei in Ierland ging de groep zich gaandeweg steeds meer in het buitenland profileren. In 1988 werd het Australische Australian Provincial Newspapers overgenomen, maar vooral het jaar 1994 was op vlak van buitenlandse acquisities een mijlpaal. In hetzelfde jaar werd toen een participatie in het Zuid-Afrikaanse Argus en in het Britse Newspaper Publishing, uitgever van de kwaliteitsbladen Independent en Independent on Sunday, genomen, waardoor Independent News & Media eensklaps een groot internationaal concern werd. In 1995 zou daar een deel van het Nieuw-Zeelandse Wilson & Horton aan toegevoegd worden, nog later een aandeel in het Portugese Lusomundo Media. Vandaag de dag bezit O’Reilly, die met 27 % van de totale stock hoofdaandeelhouder is van Independent News & Media, het volgende:

In Ierland:

De nationale kranten Irish Independent, Sunday Independent, Evening Herald, Sunday World en Star.
11 van de in totaal 29 regionale kranten.
De tweede grootste kabeldistributeur Chorus Communications.
Unison, Ierlands grootste internet service provider.
Via het Valentia-concern de telecomoperator Eircom die een bijna monopoliepositie heeft.

In Australië:

APN News & Media, de grootste regionale uitgeversgroep.
Australian Radio Network, een radionetwerk van 11 zenders.
De reclameafficheringsbedrijven Adshel, Australian Posters, Buspak en Cody, die tevens in Singapore, Maleisië, Thailand en Hong Kong opereren.

In Nieuw-Zeeland:

De New Zealand Herald, het dagblad met de hoogste oplage en inkomsten.
40 regionale dagbladen.
Enkele weekbladen en gespecialiseerde tijdschriften met een totale oplage van 888.000.
The Radio Network, een radionetwerk bestaande uit 88 zenders.
Het grootste Nieuw-Zeelandse reclameafficheringsbedrijf Look Outdoor.
Security Plastics, producent van plastieken kaarten allerhande (telefoonkaarten, bankkaarten,…).

In Zuid-Afrika:

Naast het vlaggeschip Star nog een 24 Engelstalige kranten.
Corpcom, de grootste speler op de reclameafficheringsmarkt.

In Groot-Brittannië:

De kwaliteitsbladen Independent en Independent on Sunday.
De bestverkopende kranten in Noord-Ierland, Belfast Telegraph en Sunday Life.
40 regionale weekbladen.
iTouch, het hi-techbedrijf dat zich bezighoudt met het ontwikkelingen van nieuwe toepassingen voor internet en mobiele telefonie en ook in Ierland, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Australië en Israël actief is.
Een aandeel in het persagentschap Reuters.

In Portugal:

19 % van Lusomondo Media, de grootste krantenuitgever.

O’Reilly beperkt zich niet graag tot het spelen van een tweederangsrol, overal waar Independent News & Media actief is heeft ze een opmerkelijke marktpositie. In Ierland, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika is het concern marktleider op de krantenmarkt, terwijl ook in Australië en Noord-Ierland de greep op de pers vrij aanzienlijk is. Vooral in Ierland zelf is de dominantie uiterst groot. O’Reilly controleert er 80 % van de krantenmarkt en heeft bovendien sinds kort met de overname van Eircom bijna de hele telefoniemarkt in bezit. Meermaals werd er onderzoek gedaan van overheidswege naar deze dominantie die geen parallellen kent in de westerse wereld, maar met telkenmale weinig gevolgen. Politici zijn bang voor de macht die O’Reilly vertegenwoordigt. Met zijn kranten controleert hij de beeldvorming van de politici, vandaar de weinig verrassende vaststelling dat weinigen hem een strobreed in de weg leggen. Zeker na het voorval van 1997, waarbij de tot de Irish Independent haar lezers in een uiterst controversieel artikel op de voorpagina opriep om voor de oppositie te stemmen, is er een groot besef dat O’Reilly wel degelijk zijn mediabelangen zal aanwenden indien hem iets niet bevalt. Het gevolg is een volledige inertie op politiek vlak waardoor de dominantie van O’Reilly enkel nog kan toenemen door bijvoorbeeld de onbestaande cross-ownershipwetgeving in Ierland. Niet alleen in Ierland is de mediawetgeving ontoereikend, in quasi alle landen waar O’Reilly actief is, zien we dat er te weinig maatregelen getroffen worden om een pluriform medialandschap te garanderen. Waar er toch bepaalde beperkingen zijn, is het bovendien vaak zo dat die omzeild kunnen worden (zo kon O’Reilly de limieten op buitenlands bezit in Australië, door een trust op naam van zijn kinderen op te richten, probleemloos overschrijden).

Kortom O’Reilly heeft een wereldwijd media-imperium kunnen opbouwen dat van hem een machtig man maakt. Hij bekende dit reeds in 1983, toen hij in een interview uitlegde hoe hij de nodige vergunningen verkreeg om naar olie te boren in de Ierse zee: “Since I own thirty-five per cent of the newspapers in Ireland, I have close contacts with the politicians. I got the blocks I wanted.” Dat die 35 % inmiddels 80 % is geworden doet ons het ergste vrezen.

En de verdere groei van Independent News & Media is allerminst stopgezet. Geruchten in verband met mogelijke nieuwe overnames (onder andere Fairfax in Australië) wijzen er ons op dat de naam van O’Reilly zeker nog in de actualiteit zal opduiken. Als we O’Reilly mogen geloven, zal dat zeker het geval zijn: “I’m a maximalist, I want more of everything.”