Een vaktermenwoordenboek: naar een antwoord op de vragen van anderstalige nieuwkomers

“When one teaches, two learn.” — Robert Heinlein

Als inclusieve leerkracht wil ik anderstalige nieuwkomers op maat begeleiden. Daarom ontwikkelde ik voor mijn bachelorproef een vaktermenwoordenboek voor meetkunde, met als doel: anderstalige nieuwkomers uit de tweede graad én hun leerkrachten ondersteunen. 

Nieuw land, nieuwe taal

Wie als anderstalige nieuwkomer in een nieuw land terechtkomt, ziet zijn hele leefwereld veranderen, ook de gesproken en geschreven taal. Om in dat nieuwe land te functioneren, is het belangrijk zo snel mogelijk die nieuwe taal onder de knie te krijgen. Maar naast het leren van een nieuwe taal, moeten anderstalige nieuwkomers óók de leerstof van het onderwijs verwerkt krijgen. Dat vormt voor hen een grotere uitdaging dan voor de leerlingen die de taal wel machtig zijn. Uit mijn onderzoek blijkt dat de grootste moeilijkheid ligt bij het verwerven van het jargon. Daarom ging ik op zoek naar een manier om hen te ondersteunen bij het verwerven ervan. 

Nood aan ondersteuning

Ik startte mijn onderzoek met een bevraging bij een OKAN-juf én een juf uit de moederklas van een anderstalige nieuwkomer op mijn stageschool: De Bollekensschool in Gent. Ik wilde te weten komen waarmee een anderstalige nieuwkomer het vaakst te kampen krijgt tijdens het verwerven van de leerstof in de nieuwe taal. Al snel kon ik concluderen dat het grootste probleem ligt bij het verwerven van het jargon. Daardoor had enerzijds de anderstalige nieuwkomer behoefte aan ondersteuning, maar anderzijds ook de leerkracht. Er gaat immers heel wat tijd verloren aan het herhaald vragen beantwoorden over de betekenis van jargon. Ik heb daarom getracht een ondersteuningsmiddel te ontwikkelen waarmee kinderen zelfstandig aan de slag kunnen gaan. 

Inhoud van een vaktermenwoordenboek

Uit mijn onderzoek blijkt dat 89,8% van de leerkrachten probeert kinderen zelfstandig naar antwoorden te laten zoeken, maar niet goed weet hoe. Een vaktermenwoordenboek kan daarbij een oplossing bieden. Ik heb onderzoek gevoerd naar de inhoud van een effectief vaktermenwoordenboek. Uit de respons bleek dat volgende zaken te moeten bevatten: de vaktermen, verschillende afbeeldingen omtrent de vakterm, werktuigen die gehanteerd worden in het onderwijs, vertaling van de vakterm in het Frans, Engels en de moedertaal van het kind, de verklaring van de vaktermen en plaats voor eigen notities van het kind. Elk van die onderdelen krijgt een eigen specifieke kleur in het vaktermenwoordenboek. 

Effectiviteit van een vaktermenwoordenboek

Door onvoorziene omstandigheden, de uitbraak van Covid-19, is mijn onderzoek niet gelopen zoals oorsprongelijk gepland. Ik ben op zoek moeten gaan naar een nieuwe onderzoeksmethode, aangezien de scholen de deuren sloten tijdens de testfase. Helaas heb ik dus niet alle geplande testen kunnen uitvoeren, waaronder de effectiviteit van een vaktermenwoordenboek. Al kan ik wel voorzichtig concluderen dat een vaktermenwoordenboek geschikt is als ondersteuningsmiddel tijdens de controlefase van de verankering van de vaktermen, én als hulpbron voor de hele school. 

Vernieuwend én innoverend 

Het vaktermenwoordenboek is vernieuwend voor het onderwijs, aangezien zo’n hulpbehoevend ondersteuningsmiddel nog niet op de markt is. Daarnaast is het ook innoverend, omdat we in tijden van corona op zoek moesten gaan naar een manier om de leerlingen les te geven vanop afstand. Dat kunnen we doen door middel van een variant op preteaching. Het vaktermenwoordenboek kan daarbij gehanteerd worden als eerste poging om de leerstof op afstand te verwerven. Nadien kan erop teruggekomen worden in de klas, met de bedoeling dan sneller tot de kern komen en te differentiëren. Het vaktermenwoordenboekje kan dus ingezet worden als middel om nieuwe leerstof aan te brengen, of als hulpmiddel om leerlingen te ondersteunen die reeds geleerde vaktermen nog niet volledig onder de knie hebben. 

Waar 89,8% van de leerkracht zich vragen stelde over een manier om leerlingen zelfstandig naar antwoorden laten zoeken, kan ik nu zo’n antwoord bieden. Een vaktermenwoordenboek blijkt bovendien een vernieuwend én innoverend antwoord te zijn!