Een wiskundig drama

Voor veel leerlingen is wiskunde een drama. Zij vinden het een moeilijk en saai vak waardoor ze vaak ook niet gemotiveerd zijn om ermee bezig te zijn. Wiskunde lijkt iets wat voor enkelingen is weggelegd. Kunnen we via drama in de wiskundeles deze problemen wegwerken?

Een vak apart

Drama kan verschillende betekenissen hebben. In dit artikel gaat het over de oorspronkelijke, letterlijke betekenis die afkomstig is van een Grieks werkwoord dat ‘doen’ of ‘handelen’ betekent. De nadruk ligt dus op het actief bezig zijn. Via een spelvorm gaat iemand een rol aannemen, waardoor het individu geconfronteerd wordt met zijn eigen gevoelens, fantasieën en gedachten. Centraal staat niet het ontroeren van een publiek, maar wel de communicatie tussen de spelers zelf en het proces dat zij doorlopen.

Door de modernisering van het secundair onderwijs krijgen STEM-vakken (wetenschappen, techniek en wiskunde) meer aandacht, waardoor in het lessenpakket nagenoeg geen ruimte meer is voor kunst en cultuur. Toch ontwikkelen leerlingen een heleboel vaardigheden bij het aan de slag gaan met drama, zoals verbale vaardigheden, creativiteit en sociale vaardigheden. Zo gaan empathie en de regulering van emoties erop vooruit, wat belangrijk is voor de vorming van leerlingen.

Daarnaast stijgt door het aanbieden van kunstvakken het welbevinden van leerlingen. Leerlingen die zich goed voelen, presteren beter. Een vakoverschrijdende aanpak kan dan voor een win win zorgen.

Een nieuw model

Bij het gebruik van drama tijdens de lessen wiskunde zouden leerkrachten enerzijds wiskunde minder abstract kunnen maken. Bij drama wordt immers gewerkt met concrete elementen (situaties, tijd, ruimte en personages…). Anderzijds zouden leerlingen in contact komen met drama en de nodige vaardigheden ontwikkelen. Dat lijkt het proberen waard.

Hoe kunnen we drama in een wiskundeles integreren? Op basis van de reeds bestaande modellen voor wiskunde- en dramaonderwijs werd een model ontwikkeld dat beide didactieken combineert. De benamingen van de verschillende fasen uit het model zijn genoemd naar het proces om een voorstelling te creëren.

In de auditie worden de doelen vastgelegd. Daarna volgt de eerste lezing: een opwarmingsfase waarbij het engagement van de leerlingen wordt opgewekt. Tijdens de repetitie gaan de leerlingen aan de hand van een spelvorm nieuwe concepten ontdekken. Deze nieuwe concepten gebruiken de leerlingen om tijdens de generale repetitie aan de hand van een spelvorm iets te creëren in kleine groepen. Dit laten ze zien aan de andere leerlingen tijdens de première. Na elk presentatiemoment volgt het applaus: een reflectiemoment waarbij de wiskundige begrippen die ze gezien hebben worden geëxpliciteerd door de leerlingen. Tot slot volgen de andere voorstellingen. Op dat moment worden kennis en vaardigheden verder ingeoefend in een wiskundige context.

In de praktijk

Dit model werd uitgeprobeerd in een klasgroep in een les over de gelijkvormigheidskenmerken van driehoeken. Zowel voor als na de workshop vulden deze leerlingen enerzijds een enquête in waarin gepeild werd naar het gevoel dat leerlingen hebben bij het vak wiskunde en anderzijds werd de leerstof bevraagd. De leerkracht die participeerde en observeerde, werd eveneens bevraagd. 

Eén van de drama-elementen uit de workshop bestond erin dat leerlingen moesten uitbeelden hoe een auto over hun voeten reed. Tijdens de repetitie analyseerden leerlingen het concept gelijkvormige driehoeken door gelijkvormige situaties uit te beelden. Dat zijn dezelfde situaties waarbij iets steeds groter wordt. Zo rijdt een speelgoedauto over de eerste leerling zijn tenen en wordt de laatste leerlingen overreden door een monstertruck. Gelijkvormigheid krijgt zo een concrete betekenis.

Ter ondersteuning werd een website ontwikkeld ( https://robbecalcoen2001.wixsite.com/eenwiskundigdrama) waarop niet alleen de concrete workshop en bijhorende oefeningen staan, maar ook een tool die leerkrachten ondersteunt bij het maken van een eigen drama-wiskundeles. Door het volgen van een stappenplan wordt een lesverloop opgebouwd. De website is zo uitgewerkt dat in de toekomst lessen zullen worden toegevoegd, zodat een uitgebreidere database ontstaat.

Resultaten

Deze aanpak werkt om het welbevinden van de leerlingen te verhogen. Bijna alle deelnemende leerlingen gaven na afloop aan dat ze graag nog zulke wiskundelessen zouden krijgen. Opmerkelijk was de impact van deze aanpak op de testresultaten van de leerlingen. Leerlingen die deze dramaworkshop volgden, scoorden hoger dan hun klasgenoten.

Voor de leerkracht bood deze aanpak een nieuwe bril om de leerstof te bekijken en te behandelen. Hoewel de leerlingen aanvankelijk nog moesten wennen aan deze aanpak, merkte ook de leerkracht op dat alle leerlingen betrokken waren en bezig waren met de leerstof.

Conclusie

Kan drama geïmplementeerd worden in de lessen wiskunde? Onze studie toont dit alvast aan. Zo kan drama een manier zijn om het negatief beeld bij leerlingen over het vak wiskunde weg te werken.