THE EFFECT OF THIEL EMBALMING OR DEHYDRATION ON BIOMECHANICAL PROPERTIES OF TENDONS, AS COMPARED TO FRESH FROZEN TENDONS.

“Levensecht tot in de eeuwigheid?”

Je opent de deur van de dissectiezaal voor een zoveelste anatomieles. Al van ver buiten het lokaal was de penetrante geur aanwezig, maar nu word je helemaal bedwelmd door een walm van formol.  Verder schrijdend doorheen de sectiezaal word je geconfronteerd met de bruingrauwe gebalsemde lijken waarvan enkel de vorm nog de menselijke oorsprong verraadt. Een dergelijke introductie lijkt eerder thuis te horen in een goedkope horrorfilm, toch is het voor studenten en anderen die in de dissectiezaal komen dagdagelijkse werkelijkheid. Mogelijks zal binnenkort een dergelijk tafereel echter voorgoed tot het verleden behoren, want een nieuwe balsemmethode is in opmars die lichamen zeer levensgetrouw bewaart. Bovendien is de concentratie aan formol hierbij beperkt tot een minimum. In hoeverre de precieze biomechanische eigenschappen van het levende lichaam bewaard blijven na deze balsemmethode is echter de vraag.

Kortom: “Zijn ze nog levensecht?”

In 2013 werden maar liefst 62 lichamen aan de Universiteit van Gent geschonken. De lijken die geschonken worden aan de wetenschap, worden hoofdzakelijk gebruikt voor het opleiden van studenten van de Faculteit geneeskunde en gezondheidswetenschappen. Tevens ook voor wetenschappelijk onderzoek en het testen en aanleren van nieuwe chirurgische technieken worden deze lichamen benut. De kwaliteit van deze lichamen is dus van levensbelang. De lichamen moeten goed bewaard blijven tot ze benut worden en daar de lichaamsontbinding snel optreedt, worden ze na overlijden zo rap mogelijk ingevroren of gebalsemd.

Balseming is een zeer elegante methode, daar gebalsemde lichamen ook zonder koeling een zeer lange periode bewaard kunnen blijven. Hierbij wordt via het bloedvatenstelsel een conserverende vloeistof in het lichaam gebracht die de ontbinding stopzet. De meest gebruikte balsemmethode is gebaseerd op vloeistoffen met een hoge concentratie aan formol. Deze methode wordt reeds gebruikt sinds het einde van de 19e eeuw en heeft bewezen zeer effectief te zijn in het stopzetten van ontbinding en in het bewaren van de structuur van de lichamen. Niettegenstaande heeft deze methode ook belangrijke nadelen. Niet alleen heeft de formol in de balsemvloeistof een zeer penetrante geur van, het is ook een zeer toxische stof en ze verandert de biomechanische eigenschappen van het menselijk weefsel (de ‘stijfheid’ van het weefsel). Een cruciaal element bij chirurgische training en wetenschappelijk onderzoek is net dat de soepelheid en plasticiteit van het weefsel bewaard blijft, zodat het reageert als levend weefsel.

Meer en meer wordt daarom gebruik gemaakt van een alternatieve balsemmethode: namelijk de balsemmethode volgens Dr. Walter Thiel. De balsemvloeistof die hierbij gebruikt wordt, bevat een extreem lage waarde aan formol en is dus veilig om mee te werken. Bovendien worden hierbij de natuurlijke kleuren en het uitzicht van de lichamen zeer goed bewaard en voelen de weefsels levensecht aan. Het was echter nog onvoldoende geweten of dit ‘levensecht aanvoelen’ ook hard gemaakt kon worden met biomechanisch onderzoek.

Om dit te verifiëren  werden de biomechanische eigenschappen van meerdere gebalsemde  en niet-gebalsemde (ingevroren) menselijke achillespezen onderzocht. De pezen, die  hiervoor vrijgemaakt werden uit het lichaam, werden  aan beide uiteinden vastgeklemd en gradueel belast aan de hand van een trekbank. Met behulp van een camerasysteem en kleine sensoren die verplaatsing meten, werd de uitrekking geregistreerd. Door belasting en uitrekking op elk moment samen te bekijken en te analyseren, kon een waarde  berekend worden voor de ‘stijfheid’ van de pezen. Deze waarde voor stijfheid werd nadien vergeleken tussen de gebalsemde pezen en niet-gebalsemde pezen. Op die manier konden we nagaan in hoeverre de biomechanische eigenschappen wijzigen na Thiel balseming. Daarnaast werd ook microscopisch gekeken of de microstructuur van de weefsels al dan niet wijzigt.

Uit het onderzoek bleek dat de gebalsemde achillespezen stijver waren dan de niet-gebalsemde. Hoewel de Thiel gebalsemde lichamen er dus levensecht uitzien en aanvoelen, blijken ze dit na nauwkeurig analyse toch niet te zijn. Ook microscopisch bleek de structuur van de pees licht gewijzigd. Recente andere studies tonen bovendien aan dat de biomechanische eigenschappen van andere weefsels ook wijzigen na Thiel balseming.

De Thiel balsemmethode biedt dus een mooi alternatief voor de klassieke balsemmethode, maar slaagt er nog steeds niet in de weefsels van een lichaam volledig levensgetrouw te bewaren. Laat dit nu net bij bepaalde wetenschappelijke onderzoeken of chirurgische trainingen van levensbelang zijn! Hiervoor is men hedendaags dus nog aangewezen op de (minder praktische) verse of ontdooide lichamen, tot er misschien een nog betere balsemmethode ten tonele verschijnt..

“ Levensecht tot in de eeuwigheid? Neen, voorlopig niet.”